Erkin Sidiq: Amérikidiki Yéngi Igilik Pilani Musabiqisi

Amérikidiki Yéngi Igilik Pilani Musabiqisi

Erkin Sidiq

2015-yili 6-ayning 19-küni

Kona yéziq nusxisi:

http://bbs.izdinix.com/thread-64053-1-1.html

http://bbs.bagdax.cn/thread-30701-1-1.html
http://bbs.bozqir.com.cn/forum.php?mod=viewthread&tid=7403
http://www.ejdad.com/bbs/forum.php?mod=viewthread&tid=3391
http://bbs.alkuyi.com/forum.php

PDF Nusxisi: http://www.meripet.com/2015/20150619_businessplan.pdf

Men özümning «Netijilik Uyghurlar (1)» dégen maqaliside Amérikining Téksas shtatidiki inimiz Shakir Shemshini tonushturup, mundaq dégen idim:

«Shakir 2003-yilining béshida oqushini püttürüp, Yershari Fizika kespi boyiche Magistirliq unwanini aldi. Shuningdin kéyin u Amérikining ikkinchi chong néfit shirkiti Shéwron (Chevron) Guruhining Nyu Orlinz (New Orleans) shehiridiki tarmaq shirkitide Yershari Ilmi Mutexessisi (Earth Scientist) bolup xizmetke kirip, bir néfitlikning téxnika yétekchisi bolup ishleshni bashlidi. 2005-yili Shakir Shéwron Guruhining Téksas shtati Xyuston (Houston) shehiridiki Shéwron Shimaliy Amérika Bash Shirkitige yötkilip, bir qanche néfitlikke yershari fizika mutexessisi we programma yétekchisi bolup ishlidi. Shakirning yaratqan téxnikiliq netijiliri, we uning igilik bashqurushtiki qabiliyitini körgen shirket rehberliki 2008-yili uni Shéwron Guruhining Istratégiye we Pilan Bölümige yötkep, shirket lidérlirining «Qarar Élish Meslihetchisi» dégen xizmet ornigha teyinlidi. Bu jeryanda Shéwron shirkiti Shakirning igilik bashqurush qabiliyitini téximu téz östürüshi üchün uni Amérikining Jenubidiki eng dangliq uniwérsitétlarning biri bolghan Rayis (Rice) Uniwérsitétining igilik bashqurush kespining «Yuqiri derijilik bashqurush xadimliri igilik bashqurush magistirliqi» (EMBA) programmisigha ewetti. 2011-yili Shakir bu igilik bashqurush magistirliq unwanini yuqiri netije bilen alghandin kéyin, uni Shéwronning yéngi téxnikilargha meblegh sélish bölümige yötkidi. Shakir hazir ashu bölümning pütün dunyadiki yéngi téxnologiyilerni özleshtürüsh ishlirining lidéri (bashliqi) bolup ishlewatidu.»

Yéqinda Amérikining paytexti Washin’gitonda ötküzülgen Uyghurlarning «Ewlatlar ara» dégen pa’aliyitide inimiz Shakir Shemshi teklip bilen «Karxanichiliq we Tewekkül Kapitali Heqqide Chüshenche» dégen témida nutuq sözlidi. Ashu nutuq jeryanida Shakir Rayis Uniwérsitéti her yili bir qétim ötküzidighan «Asprant Oqughuchilarning Yéngi Igilik Pilani Musabiqisi» üstidimu bir az toxtaldi. Mezkur pa’aliyette Rayis Uniwérsitéti Amérika, hetta pütün dunya boyiche eng aldinqi orunda turidighan orunlarning biri bolup, mezkur pa’aliyet men yéqinda tonushturghan «Oylash Sanduqi» gha oxshash hazirqi zamandiki yéngiliq yaritish ishliri ichidiki eng ilghar ishlarning birige wekillik qilidu. Shundaq bolghachqa men mezkur maqalide ashu pa’aliyet heqqide azraq chüshenche bérip ötimen. Inimiz Shakir bezi yilliri öz xizmitining sirtida ashu «Asprant Oqughuchilarning Yéngi Igilik Pilani Musabiqisi» ning bir bahalighuchisi bolup ishlep bergen bolup, eger Uyghurlar kelgüside yashlarni yéngi igilik yaritishqa yéteklesh we ulargha bu jehette yardemde bolush jehette bezi yéngi ishlarni qilip qalsa, bu inimiz u ishlarda nahayiti muhim rol oyniyalaydu. Mezkur maqalide men ashu mesile üstidimu azraq toxtilimen.

1-resim: Inimiz Shakir Shemshi «Ewlatlar Ara» pa’aliyiti munbiride. 2016-yili 7-Iyun.

1. Rayis Uniwérsitéti Asprant Oqughuchilarning Yéngi Igilik Pilani Musabiqisi

Yuqiridiki pa’aliyet qisqartilip «Rayis Igilik Pilani Musabiqisi» dep atilidu. U dunya boyiche mezmuni eng mol we da’irisi eng keng asprant oqughuchilar sewiyisidiki yéngi igilik musabiqisi bolup hésablinidu. Bu pa’aliyet 2001-yili bashlan’ghan bolup, uninggha hazir 15 yil bolghan. 2001-yili bu pa’aliyetke 9 guruppa qatnashqan bolup, u chaghdiki mukapat pulining qimmiti 10000 dollar bolghan. 2015-yili bu pa’aliyetke pütün dunya boyiche yéngi igilik tikligüchi yaki yéngi shirket qurghuchi 1200 guruppa iltimas qilghan bolup, ularning ichidiki 42 guruppa mukapatqa tallan’ghan, hemde ular 1.5 milyon dollardin köprek pul mukapitigha érishken. Jem’iy 170 karxana we shexisler mezkur pa’aliyetni pul chiqirip qollighan. Bu musabiqide utup chiqqanlarni tallaydighan bahalash guruppisi 275 tin köprek kishidin terkip tapqan bolup, ular «Tewekkülchi kapitalistlar» (Venture capitalists) we bashqa meblegh salghuchilardin terkip tapqan. Yuqirida tilgha élip ötkünimdek, inimiz Shakirmu hazirghiche ashu bahalighuchilarning biri bolup xizmet qilip kelgen.

Her yilliq musabiqe jem’iy 3 kün dawamlishidighan bolup, uningda tallan’ghan guruppilarning hemmisi aldi bilen özlirining igilik pilanlirini chüshendürüp ötidu. Andin bahalighuchilar özliri yaqturghan igilik pilanlirigha meblegh salidu, yaki bolmisa uni bashqa bir meblegh salghuchigha tewsiye qilidu.

Bu musabiqige qatnashqanlar yene töwendikidek paydilarghimu érishidu:

--Bir yéngi igilikni ghelibilik bashlash üchün zörür bolghan nersiler heqqide emeliy bilimlerge ige bolush
--Meblegh salghuchilar we tejirbilik karxanichilarning bahasigha ige bolush
--Özining yéngi igilikige meblegh sélish éhtimali bar tewekkülchi kapitalistlar we bashqa meblegh salghuchilar bilen tonushup, ular bilen munasiwet ornitish
--Özining igilik pilanini bahalighuchilar, aliy derijilik meblegh salghuchilar, karxanichilar we öz kespiy sahesidiki sana’et lidérlirigha bahalitiwélish

Mezkur musabiqige 2014-yili qatniship utup chiqqan guruppilar jem’iy 2.9 milyon dollar mukapat we meblegh puligha érishken. Aldinqi 14 yil jeryanida utup chiqqan guruppilarning ichidiki 155 guruppa öz igiliklirini hazirghiche muweppeqiyetlik halda mangduriwatidu. Ularning igiliklirige sélin’ghan mebleghning qimmiti 844 milyon dollardin ashidu.

Bu pa’aliyetke dunyaning her qandaq yéridin iltimas qilip qatnashsa bolidiken. Shunglashqa men kelgüsidiki bir künde bu musabiqige qatnishidighan guruppilar ichide birer Uyghur guruppisiningmu bar bolushini ümid qilimen. Töwendiki 1-menbede bérilgini mezkur musabiqining tor bétining adrési.

2-resim: Inimiz Shakir 2014-yilidiki «Yéngi igilik pilani musabiqisi» de 1-bolghan Gérmaniyedin kelgen guruppa yaki shirket lidérliri bilen bille. U shirketning xizmiti üchün seperge chiqip ketkenlik sewebidin 2015-yilliq bahalashqa qatnishalmay qalghan.

2. Meblegh Sélishning Payda-Ziyanliri Heqqidiki Addiy Matématika

Inimiz Shakirning «Ewlatlar Ara» yighilishidiki nutqining mezmunigha asaslan’ghanda, Amérikidiki 11 pirsent kishilerning xususiy igiliki bar iken. Amérikida her ayda 465000 (465 ming) yéngi igilik meydan’gha kélidiken. Amérikida 100 etirapidiki uniwérsitétlarning karxanichiliq kespi we programmisi bar iken.

Hemmimizning xewiride bolghunidek, qurulghan yéngi igiliklerning bir qismi muweppeqiyetlik bolup, yene bir qismi meghlup bolidu. Men 1996-yilidin bashlap jem’iy 4 qétim bashqa-bashqa yéngi igilik bashlash ishlirigha qatniship, ularning igilik pilanlirini teyyarlap chiqishqa töhpe qoshtum. Méning u shirketlerdiki wezipem «Injénérliqqa mes’ul mu’awin re’is» bolup, shirket qurushqa qatnashqan bashqa shériklirim bilen bille köpligen tewekkülchi kapitalistlarnimu ziyaret qildim. Bizning meqsitimiz qurmaqchi bolghan optika sahesidiki yuqiri téxnologiye shirkitimizge bir milyon dollardin 5 milyon dollarghiche «uruqluq meblegh» (seed-funding) hel qilish idi. Emma biz u chaghda optika sana’itining nachar waqtigha duch kélip, özimizge kéreklik bolghan mebleghni hel qilalmiduq. Shuning bilen shirkitimiz mangmidi. 1996-yili qurulghan bir shirkitimiz 2013-yili taqiwétildi. Bu men shérik bolghan shirketlerning eng axirqisi idi.

Démek, tewekkülchi kapitalistlar yéngi shirketlerge meblegh salghanda, ularning bir qismidin pul tapidu. Yene bir qismidin ziyan tartidu. Men hazirghiche igiligen uchurlargha asaslan’ghanda, eger bir tewekkülchi kapitalist 10 yéngi shirketke meblegh sélip, uning ichidiki birsi, ikkisi, yaki üchi muweppeqiyetlik bolsa, u mebleghchi köpünche ehwalda yenila pul tapidu. Chünki bundaq kapitalistlarning meblighi adette nechche 10 pirsent emes, nechche 10 hesse qaytip kélidu. Mesilen, siz 10 shirketke ikki milyon dollardin pul meblegh saldingiz. Yeni, jem’iy 20 milyon dollar meblegh saldingiz. Eger ularning ichidiki bir shirkettin sizge 10 hesse pul qaytip kelip, qalghanliri meghlup bolsa, yanchuqingizgha 20 milyon dollar pul kiridu. Yeni, siz salghan meblegh toluq qaytip kélidu. Eger 3 shirkettin 10 hessidin pul qaytip kelse, sizge 60 milyon dollar qaytip kélidu. Eger bir shirkettin sizge 50 hesse qaytip kelse, sizge 100 milyon dollar qaytip kélidu.

Men burun uchratqan tewekkülchi kapitalistlar ichide optika kespi saheside aliy mektep baklawurluq, magistirliq we dokturluq unwanighiche oqup, birer yéngi qurulghan shirkette ishlep, u shirketning pay chéki bazargha sélin’ghandin kéyin biraqla bay bolup ketken, shuning bilen eslidiki xizmitini tashlap, tewekkülchi kapitalist boliwalghanlar xéli köp idi. Yeni, tewekkülchi kapitalistlarning köpünchisi melum bir kespiy sahening mol tejribilik mutexessisliri bolup, ular peqet özining kespiy sahesidiki yéngi igilik pilanlirighila meblegh salidu. NASAgha ishqa orunlishishtin burun menmu ashundaq bir arzuda bolghan idim. Emma u arzuyum emelge ashmidi.

3. Washin’gtondiki «Ewlatlar Ara» Pa’aliyiti Heqqide

Yuqirida tilgha élip ötkinimdek, 2015-yili 7-Iyun küni Amérika paytexti Washin’gtonda Uyghurlarning bir künluk «Ewlatlar ara» pa’aliyiti ötküzüldi. «Ewlatlar ara» pa’aliyitining Féyisbuktiki témigha bu qétimqi pa’aliyetning meqsiti mundaq dep yézilghan: «Yashlirimiz özlirining ana yurtidin ayrilip, chet elde oqush we yashash jeryanida choqum her xil qiyin ötkellerge duch kélidu. Yashlarning özlirini küchlendürüp, ashundaq qiyin ötkellerni yéngelishi toghrisida chonglarning ulargha qandaq teklipliri bar? Bizning bu pa’aliyitimizde Amérikigha Uyghur diyaridin kelgen bir qisim chonglar özlirining kim ikenlikini, özlirining sergüzeshtlirining qandaq ikenlikini, özlirining muweppeqiyet qazinish hékayilirini, we özlirining emeliy ehwallirini sözlep béridighan bolup, biz shu arqiliq mezkur pa’aliyetke qatnashqan yashlarning özlirige nisbeten ishench turghuzishi, özliri üchün toghra yol tépishi, we özliri üchün muwapiq nishan turghuzishigha yardem qilimiz. Bu pa’aliyetning eng axirqi meqsiti bizning yash ewlatlirimizning aliy mekteptiki oqush, uningdin kéyinki xizmet we turmush ishlirida muweppeqiyetlik bolushini bir xil qozghatquchi küch we yétekchi idiyiler bilen temin étishtin ibaret.» (Eskertish: Eslidiki mezmun In’glizche yézilghan bolup, bu yerdikisi men qilghan terjimidinla ibaret)

Bu pa’aliyet nahayiti muweppeqiyetlik bolghan bolup, men uning töhpikarlirini töwendiki resimning astida qisqiche tonushturup qoydum. Bu qétimqi pa’aliyette nutuq sözligen 4 neper qiz dokturlar bilen inimiz Shakir Shemshi men burun «Netijilik Uyghurlar» témisi astida tonushturghan ukilirimiz bolidu. Men qalghanlirini kéyinche tonushturushqa tirishimen.

3-resim: «Ewlatlar ara» pa’aliyitining töhpikarliri. 1-qur soldin: Teshkilligüchiler (Mutellip Ablimit, Dilmurat Sulayman, Qeyser Séyit), sözge chiqqan qiz dokturlar (Nurshide Polat, Dilare Jappar, Berna Ibrahim, Aynur Abduraziq, Shaxnaz Qembiri), alahide teklip qilin’ghan méhmanlar (Erkin Sidiq, Rishat Abbas, Shakir Shemshi, Muxter Abdukérim). Ikkinchi qurdikiler bu qétimqi pa’aliyetning xizmetchi we yardemchiliri. Singlimiz Dilraba Ibrahimmu bu qétim sözge chiqqanlarning biri bolup, u toyuqsiz yüz bergen xizmet sepiri tüpeylidin Washin’gton’gha özi kélelmidi, emma neq meydan widé’o körinishi arqiliq ikranda nutuq sözlidi. Muxter Abdukérim ukimiz Shiwétsiyedin keldi.

4-resim: Men singlimiz Bernaning nutqigha qoshumche qiliwatqan waqittiki bir körinish.

4. Uyghurlarning Yéngi Igilik Pilanlirigha Yardem Qilish Heqqidiki Teklip

Hazir chet eldiki Uyghurlar ichide yéngi igilik pilanlirini bahalash we ulargha meblegh sélish ishliri bilen shughulliniwatqan qérindashlirimizmu bar. Uning biri inimiz Shakir Shemshidin ibaret. Men mezkur pa’aliyetning axirida teshkilligüchilerge kéyinche Uyghurlar hazirlighan yéngi igilik pilanlirini bahalash we ulargha yardem qilishni meqset qilghan pa’aliyetlernimu orunlashturush teklipini berdim. Buninggha nisbeten pa’aliyet teshkilligüchiliri bu ish üstidimu oylinishni bashlighanliqini, Alla buyrisa kelgüside ashundaq pa’aliyetnimu orunlashturidighanliqini otturigha qoydi. Hazir chet elde yéngi igilik tikligen, ashu yolda oyliniwatqan, yaki bolmisa yéngi igilik pilanlirini tüziwatqan qérindashlirimiz az emes. Men ularning mushundaq bir pa’aliyetning türtkiside teshkillinip, we öz-ara yardemliship ish élip bérishini tolimu ümid qilimen.

5-resim: «Ewlatlar ara» pa’aliyiti Féyisbuk témining bügünki körünishi (2015-6-17).

Men ötkende «Amérikining téléwizorda shirket qurghuchilargha yardem qilishi» dégen témida bir maqale yollap, igilik tiklesh sahesidiki yene bir yéngiliqni tonushturghan idim. Téxi oqup baqmighan qérindashlargha ashu maqalinimu bir qétim oqup béqishni tewsiye qilimen. Uning tor adrési:
http://bbs.izdinix.com/thread-55071-1-1.html
http://bbs.bagdax.cn/thread-20117-1-1.html

Paydilinish Matériyalliri:

[1] Rice Business Plan Competition
http://alliance.rice.edu/rbpc.aspx

[2] «Ewlatlar Ara» pa’aliyitining Féyisbuk témi
https://www.facebook.com/ewlatlarara?fref=ts

6-resim: 2015-yili aldinqi 6 orun’gha érishken yéngi igilik pilanliri yaki yéngi shirketlerning In’glizche qisqiche tonushturulishi.

Mezkur maqalini Mutellip Ablimit we Shakir Shemshi ukilirimiz bir qétim közdin kechürdi.

Bu maqalini héchkimdin sorimay, menbesini bergen asasta bashqa her qandaq torgha chiqarsingiz, yaki élkitabqa oxshash bashqa her qandaq shekilde ishletsingiz boluwéridu. Bu maqale barliq uyghurlargha mensup.

Visits Number