Erkin Sidiq

2015-yili 7-ayning 9-küni

Kona yéziq nusxisi:

http://bbs.izdinix.com/thread-64184-1-1.html

http://bbs.bagdax.cn/thread-31451-1-1.html

Yawropa Alem Téxnologiyesi Merkizi NASAning hemkarlighida yasighan «Rosétta» (Rosetta) namliq bir alem uchquri 2014-yili 8-ayda bizdin 510 milyon kilométir yiraqliqtiki In’glizche « Comet 67P/Churyumov-Gerasimenko» dep atilidighan bir kométaning yénigha bérip, uni orbitlashni bashlighan, we u toshup aparghan «Fili» (Philae) namliq bir tekshürüsh mashinisi ashu kométagha qondurulghan idi.  Men bu ish toghruluq «Yéqinda bir kométagha qon'ghan tekshürüsh mashinisining hazirqi ehwali» dégen témida bir parche yazma teyyarlap, torlargha yollighan idim [1].  Bu yil 1-Iyul küni Rosétta bayqighan bir yéngiliq Amérikidiki taratqularda keng-kölemde xewer qilindi.  U bolsimu kométa «67P» diki di’amétiri 180 métir, chongqurluqimu 180 métir kélidighan 18 dane chong kölemlik quruq quduqtin ibaret [2].  Bu quduqlarning aghizi asasen yumilaq, ichi sélindir shekillik, we yan tamliri nahayiti tik bolup, ularning beziliri hazir aktip iken.  Yeni bezi quduqlarnig yan tamliri we astiliridin sirtqa qarap chang-tozanglar étilip chiqip turidiken. 

NASA merkizi J P L diki alem boshluqi fizikisi alimi Pol Weyismen (Paul Weissman) ning déyishiche, bu bayqash bir burun oylap baqmighan heyranliq iken.

Bir qisim alimlar bu quduqlarning qandaq shekillen’genliki heqqidiki köz-qarashlirini «Tebi’et» zhornilining yéqinqi sanida élan qilghan bolup, u nezeriyilerni toluq ispatlash téximu chongqur tekshürüsh-tetqiqatlarni telep qilidiken. 

NASAning «Stardust» we «Deep Impact» namliq alem uchqurliri «Wild-2» we «Tempel-1» namliq kométalarning üstidinmu ashundaq quruq quduqlarni bayqighan bolsimu, ular bu qétim kométa «67P» da bayqalghan quduqlardek chong we chongqur emes iken.

1-resim: Kométagha qon'ghan «Fili» isimlik tekshürüsh mashinisi.

Rosétta 2004-yili 3-ayning 2-küni alem boshluqigha chiqirilghan bolup, uning kométa 67P gha yétip bérip, uning orbitisigha kirishi üchün 10 yildin artuq waqit ketti.  Hazir u 510 milyon kilométir yiraqliqtiki yer shari yüzidin kontrol qiliniwatidu.  Yer sharidin mangdurghan signal Roséttagha 28 minutta yétip baridu. 

Kométa 67P eng téz mangghanda her sékuntigha 38 kilométir ariliqqa mangidu. 

Fili kométa 67p gha qon'ghanda kométaning bir kün chüshmeydighan qarangghu oymanliqigha qonup qalghan bolup, batériye küchining tügep kétishi sewebidin u 7 ay waqit «uxlap qalghan» idi.  U bu yil 13-Iyun küni oyghunup, yer yüzige Rosétta arqiliq signal mangdurdi [3].  Hazir yer yüzidiki téxnikiliq xadimlar Fili bilen Rosétta otturisidiki radi’o-signal alaqilisini toluq eslige keltürüsh üchün tirishiwatidu.  Eger bu ish muweppeqiyetlik bolsa, biz Filining yéngi bayqashliri heqqide téximu köp uchurlargha ige bolalaymiz.

2-resim: Kométa 67p ning toluq körünishi. 

3-resim:  Kométa 67P yüzining bir yéqin körünishi.

Paydilinish matériyalliri:

[1] Bilimxumar: « Yéqinda bir kométagha qon'ghan tekshürüsh mashinisining hazirqi ehwali»

http://bbs.izdinix.com/thread-62093-1-1.html

http://bbs.bagdax.cn/thread-28124-1-1.html

[2] Gigantic Sinkholes Dot Surface of Rosétta's Comet

http://news.discovery.com/space/gigantic-sinkholes-dot-surface-of-roséttas-comet-150701.htm

[3] ROSÉTTA’S LANDER PHILAE WAKES UP FROM HIBERNATION

http://blogs.esa.int/rosétta/2015/06/14/roséttas-lander-philae-wakes-up-from-hibernation/

Bu maqalini héchkimdin sorimay, menbesini bergen asasta bashqa her qandaq torgha chiqarsingiz, yaki élkitabqa oxshash bashqa her qandaq shekilde ishletsingiz boluwéridu. Bu maqale barliq uyghurlargha mensup.

© Copyright 2014 Uyghur Meripet  Torbéti 

Wheelchair