Qet Elge Chiqip Oquydiganlarga Tewisiye

1.bakteryaga karxi dorilar(koprak iling),zukam dorisi,bax agrik dorsi,korsak agrik darsi , yotal darse,jidde qaplima(quangketie),kuyuka surkaydigan sikma dara,ixik yaki jarahatka surdigan sikma dara (hongmisu).
          askartis:dorlarni alganda hakmisning kattik kipini taxlivitip ularning iqidiki bir varak quxandurlux kagizni saklap koyung. bu siz takxuruxtin otkanda yaki qatalda ozingizni davaliganda (undak bolixni nisip kimigay hudayim!!!) lazim bolidu.

2.kozi ajizlar ixlitivatkan aynikingizdin baxka birni zapas iling,va kozingizga timitixta ixlitidigan dardin bir ikki kuta artuk iling.
bu intayin muhim qunki bu yarda bundak narsilar intayin kimmat, buni harguz unutmang.

3.kiyim - kiqaklarni alganda bak kop ilivalmang ,qunki siz buyarga moda musabikisiga katnaxkili amas balki okuguli qikisiz ,xunga ozingiz karap  yazlik , kuzluk  va kixlik kiyimlarni muvapik iling.ogullar bir yurux kastum iliviling. iq kiyimni koprak iling maslan kusrdin 7-8 ni ,kuzluk ixtandin 2-3 ni ,paypaktin 10 jup digandak .  adatta kiyimlarning bahasini quxurgan qagdiki bahalire urumqidiki mahsus sitix dukanlirdiki bahadin jik pariklanmaydu. xunga kiyim kiqak algandak harguzmu pulni buzup aran bir qikidigan bolgandikin dap bathajlik kilmang,tijax imkaniyti bar yarda qokum tijang.
uningdin baxka palay ,posma va yamgurluk(vilispit miganda kiyidigini,buni naga barmang birni qokum iliviling,kunluk ozi igir bu digan sulyav yangil , kiyin alginingizdin hox bop kalisiz. ) bu uqini unutmang .

4.yuz yuyuxka islitidigan narsilardin ikki yuruxtin iling.maslan yuz yuyux somkisi (1), tagak(1), kiqik kayqa(1),tirnak alguq(1), qix qotkisi(2),qix pastisi(3), yuz sopuni(3 ) ,bax sopuni (1,bu ozi igir ham bu yardimu anqa kimmat amas xunga kop almang), yuz miyi ( 3-4 halta),sakal jazisi va tigi (bir jaza va naqqa kap tig ,ozingizning ixlitix ahvaliga karap iling),

5.bir dana kop iktidarlik hisaplax maxinisi(adatta buni 15 yuanlarga algili bolidu,bakla yahxini aliman dap pulni buzmang),bu yrda gangbi  ixlatmaydu xunga undak kalam almang puxan bidin naqqa tal ilip uning iqiga sip almaxturup ixlitidiganga siyasidin onabax tal iliviling,hamda ikki dana zidongqianbi ip uning siyasidin iliviling(numuriga dikkat kip iling,siyasini bir hil numurda kaliminibir hil numurda ip kalmang),uqurguq (qongrak bir tal,kiyin kisip ixlatsingiz bolidu), sundurvatmisingiz bir kiqik sizguq(ozingiz tallang,qunki bu sunup kitiximu mumkin),agar mihanika digandak kasipning okuguqisi bolsingiz bir tal sirkul,

6.MP3 yaki MP4,agar sizning yotkalma diskingiz bolmisa bunigndin birni qokum iling. buni siz qat al tili ugunuxka yaki darsning record ni anglaxka yaki iqingiz puxkanda anqa munqa muzika anglaxka ixlatsingiz bolidu,hamidin muhime uni siz yotkalma disikning ornida ixlitalaysiz ,bak askatidu (simini va tok kaqiliguqni ilixni untup kalmang).    iliktironluk logat  bolsa iling bolmisa  mayle,qunki siz tordiki logatlardin paydlansingizmu bolidu,buni ozingiz karang.
telefoningiz bolsa (katilik telefun,xiaolingtong bolmaydu) iliviling bolmisa mayli,bu yarga qikkandin kiyin alsingizmu bolidu.man qikkandin kiyin 39 yavroga bir nokiya markilik kara ikranlik telfun algan ,garqa iktidare az bolgan bilan mining hodamdin ravrus qikivatidu.

7. kol komputeringiz bolsa iliviling agar bolmisa mumkin bolsa iliviling agar Phd okuxka qiksingiz almang qunki maktap sizga ozi biridu.adatta hamma maktaplarda okugiqilar ozining numire bilan maktapning komuterlirini iqilix vakitlirda qaksiz saat ixlatsa bolidu ,xunga kol komuteri maktaptiki qagda bak lazim bop katmaydu ,amma yatikingizda va bazi dam ilix kunlirda sal kulaysizlik bop kalidu.uningdin baxka yana ingiliz tili ixlindigan dolatlardin baxka dolatlarda omumumyuzluk xu dolatning tilidiki sistima komuterga kaqilangan bolidu xunga kiyin u yardin aliman disingiz sal kulaysiz,ham sal yukri sommulik baj bar.xunga mining tavsiyam bolsa birni iliviling.

8.yahxi bir qongrak material somkidin birni iling,maktapka materialiringizni sip barsingiz yaki kiska saparlarga qikanda ixlatsingiz bolidu.kiyin komputer ip kalsingiz uni salsingizmu bolidu.

9.micro kazanga salgili bolidigan agzi bar haxu tamak kuta, buni unutmang (mital kaqa almang),qunki nurgun maktaplarda tamak istix orunlire bolidu ,siz atiganda quxluk tamkingizni uningga kaqilap ip birip quxta istip yisingiz bolidu,ikki jum qoka va ikki tal koxuk iliviling.mumkin bolsa sulyav qay kutisidin birni iliviling,atiganda qay algaq katsingiz yaki saparga qikkan vakitliringizda taza askatidu.

10.siz qikkandin kiyin nada tursiz xuninga karap yuz longgisi ,badan longisi ,kirlik ,yastuk longisi digandak narsilarni iling .adatta maktap yatak taminligan bolsa bundak narsilardin ikki yuruxtin birdu.agar sirita tursingiz buni ozingiz tayyarlaysiz .manqa nada turmang bir yuruxtin iviling.

11. miningqa kitabni bak kop ilivalmang ,bu narsa paydilnix kimite intayin yukire amma ozi igir .xunga obdan karang.uning ustiga bu yardiki kitabhanilarning xaraitimu xundak yahxi kiyin kitabhanidin ariyat ip ixlatsingiz bolidu (pulga ip ixlitix oyida bolmang,qunki kiab bak kimmat),xunga obdan tallap ozingizning kaspiga alakidar muhim kitaptin bir naqqa parqa ilivalsingiz manqa kupaya. agar hatira yizixka adatlangan adam bolsingiz hatirdin birni artuk iliviling,undk bolmisa almagn. kiyin bu yarga qikkandin kiyin kopaytixka ixlitidigan kagazdin birar bolak ip xuni tuplap konsipik,qornivay kip ixlatsingiz bolidu.

12.China din ip qikidigan tokluk asvabliringiz bolsa tok bixini ozgartkuqtin birni iliviling,uni adatta urumqida bolsingiz qiangjianglu diki shenqi guangchang diganning birinqi kavitidin tapalaysiz,osmigan bolsa bahasi 14 yuangu dayman.

13.ogul balilar bolsa igir kormay bir dana qaq yasax maxinisi iliviling,qunki hazirki qaq yasax maxinisning birnaqqa kiliplire bolup uningda ohximigan igizlikta qaq yasigili bolidu.man hazirgiqa ozumning qiqini ozum yasavatiman yaki dostlurum yardamlixip yasap koyidu.agar siritka qiksak buning uqun ang az bolganda halik pulida 150 yuan kitixi mumkin(xundak yarni tapalisingiz ).xunga birdana maxina(alganda iqida kiliplire barmu yokmu karap iling,adatta uq hil igizliktiki kilipi bolidu),buningga yandaxturup ,bir dana  qaq yasax kayqisi va qaq kisix kayqisi iling.

14.bolsa bir sifirlik aprat iviling,turmuxingizdin hatira kalduruxta bak askatidu. kiyin bu yardin aliman yaki baxkilardin ariyat aliman disingiz bak kulaysiz,tasadipi sizga lazim bolganda siz almakqi bolgan adam ixlatmakqi bolsa yaki sorgan adam barmay kalsa bak sat bolidu .

15.ilip manggan narsiliringizning arsida may ixlitidigan narsilar bolsa bir naqini zapas iliviling.yana bir yurux velespit minganda ixlitidigan qirag iliviling,agar uni tapalmisingiz kiq kolqiragdin birni iviling(bunimu shenqiguangchang din yaki kizil bayrak soda markizning birinqi kavtidin tapalaysiz.).  buni ilixingizdiki mahsat bazi dolatlarda kaqta velespit minganda qirag bolmisa jirmana koyidu.
yana bir dana yogilidigan velespitning kolpisdin iliviling,agar qikkandin kiyin velespit minux oyingiz bolmisa buni almisingizmu bolidu,u bak zorurmu amas.

16.isiglik qaydin bir kap iliviling( konsul koqisidiki saksan haltining yiniga barsingiz,ularning ozning orap koygini bar),buni qamdanga salganda sulyav halta bilan bak orviting bolmisa kiyim kiqakliringizning hamisi kiyin xu purap kalidu.uningdin baxka yana anqa munqa tamakka salidigan dora darmaklardin iliviling(imkan bar markisi barni iling,takxurganda tasadipi sorap kalsa asan bolidu.).tohu kormisiga salganda ixlitidigan bajiao ,sokkan laza digandak narsilardin azraktin iliviling,kiyin undak narsilarni satidigan yarlarni tapkuqa ixlitisiz.
(bu narsilarni man ip qikkanda mandin sormigan siz ang yahxisi ip qiksa boldigan bolmaydiganlikini bir suruxta kip biking.).agar undak narsilarni yakturmisingiz almisingizmu bolidu.

17.ozingiz yakturup yaydign tamaklarning itix usulini sorap hatirliviling yaki tamak itix kolanmilirdin xundak tamaklar tonuxturulgan batlarni scan kilip uni ilhat sandukingizda sakliviling. hamda bir naqqa hil adde tamakni itixni ugniviling,himir yugrixni uganmisingizmu say koruxni ugniviling.qunki bu yarda tayyar italiya qoplire bar xuni puxurup ustiga say sip yisingizla bolidu.yaki mifan dumlap xuning bilan yisingizmu bolidu.

man qikan vahtimda ozum bilan bir tok kazini ip qikkan kiyin bu yarga kip karsam man algan(45 yuan) bahadin 200 yuan kimmatkan,buni ozingiz karang ,agar ip kalsingiz ikki adamga atkili boldiganni iling .

18.uruk tukkanliringizning rasimlire digandak aslima haraktirlik narsilarni scan kilip komputeringizda yaki ilhitingizda sakliviling.ham maktapka iltimas kilixka ixlatkan barlik materiyaliringizning hamisdin bir nushidin iliviling,ilgire kam bolsa mingixtin ilgire tolukliviling.to kip bolganlar yaki toy hiti alganlar va yaki toy hiti almakqi bolganlar toy hiti ilipuni gongzheng kip iliviling.kiyin lazim bolux mumkinqiliki bar materiyallarning hamisini toluk iling,ham ularni jamat guvalikidin otkuzung.ham hamisini scan kilip bolsa hamini ayrim ayrim pdf ka aylandurup yaki word ka qaplap uni elhitingizda sakliviling.diplom va degree diganlarning guvalik kagizni ip asli nushisini oyingizdikilar bilidigan obdan yarga koyup koyung amma scan kilixni unutmang. ilgirki maktipingizdiki okutkuqiliringiz ,tugkanliringiz va dostliringizning telfun numire ,ilhat adirisi qq,skype digandak narsilirni toluk hatirliviling ,bolsa unimu ilhitingizda sakliviling.
mumkin bolsa ata-aningizdin yaki aka-aqingizdin talap kip bir ikki varaktin nasihat yaki ilham hatlirni yazdurviling.

19.narsa kirakliringizni kaqiligan vakitta igirlirini tovan qaki bar tarapka koyung,paypak ,kuzluk ixtan ,kalta ixtan digandak narsilarni ayag ,kaqa va baxka oyman narsilarning iqiga siliviting,bu bir mudapiya rolini ham ihqamlaxturux rolini oynaydu.yiningizdiki barlik tiglik narsiliringizni qamidiningizga siliviting harguz yiningzda yaki kol somkingizda koymang. ozingizning igir aygingiz qapiningiz va baxka tiglik bolmigan narsiliringizni yanqukliringizga silip uni uqingizga kiyiviling,bu igirlikni yangilitip siznign jirmana tolixingizning yaki koprak narsa ilivilixingizga yardimi bolidu,birar yigirma minut bir ikki qapan ba popaykilarni kiyip yanqukliringizga birnima silivalginingizga olup kalmaysiz .takxuruxtin otup bolup somkingizga patkanlarni somlingizga silivitip kalganlirni kolingizda koturvalsingiz bolidu.ha rast bir puhta sulyav haltini yanqukingizga siliviling.amal bar ayruplanga iqimlik ip qikmang. adatta kol somkisning olqimi bax kilogram amma siz uningdin koprak alsingizmu otup kitidikan(bu ozingizning taliyiga baglik,man kolumdila 20 kiloga yikin narsa algan.balkim hazir takxurux kattik bolixi mumkin xunga amal bar bak axurvatmang),

20.fransiya,turkiya,italiya,azarbayjan digandk dolatlarga barmakqi bolsingiz,azarbayjan avatsiya xirkitidin kiling,ularning arzan ham urumqidin bivasta uqidu.uning orni urumqida yipak yoli mihmanhanisning totinqi kavtida.

21.birixtin burun ,amal bar xu dolatning katnax tuzulmisi bilan tonuxviling yani bilat bahasi kandak bilatlar bar digandak adatta nurgun dolatlarda birkunluk bilat bolidu,siz ayruplandin quxupla xundak bilattin birni iling,alganda koznaktin yaki sitix botkilirdin iling,haktin almang.qunki bu yardimu kuymiqilar va ogrilar bar.

22.qikkandin kiyin bir naqqa kunguqa tamk itip yalixingiz natayin xunga,azrak tayyar qop ,va nan digandak narsilarni va baxka tatlik yimakliklardin iliviling.agar bilitingiz sizning 50 kg narsa ilixingizga ruhsat kilsa korkmay nane jik iliviling,nanga urumqidin snat omakning(juyuan) yinidiki dukandin yaki xu atraptin lopnur tokaqlire digan nandin ilivalsingz yahxikan,man bir ay yigantim bu nandin,suga salsingizla xundak yumxaydikan,baxka nanlar yiyixlik bolgan bilan ittik kokrup kalidu , kiyin  bu nimilar xundak askatidu.konilarning nan digan hamrah digan gipini xu qagda quxnisiz. tatliklardinmu iliviling qunki birnaqqi kunguqa yahxi yiyalmigan vahtingizda usizning inirgiya toluklixingizga jik yardimi bolidu,yaki tamak yiyalmay turgan vahtiliringizda birartal ilip yivalsingizmu xundak hisap bolidu.
agar bundak nimilarni almigan bolsingiz,qikkan yarliringizdin suruxta kilsingiz arablarning yaki turuklarning tamak botkilirni tapalaysiz xu yardin kebap(bu kebab dapmu yizilidu bire turuklarning yana bire arablarning ) ,yaki felefil digandak narsilirni ip yirsingiz bolidu felefil ang arzan amma kebap yiyixlik va kuvatlik.yaki bolmisa tapalisingiz arabning dokiniga birip puxurulgan gox komiliqi(wanzi) ,katlima ,xohla va tarhamak ip kilip sayni yapilak tograp ularni katlimining arsiga sip yisingiz bolidu,bu amiliyatta felefil digan tamak xu.

23.kalgan ixlarni ozingiz yahxi oyluxing ,astaydil bolung,qikimliringizni hatirlap mangidigan adatni va pilan boyiqa ix kilidigan adatni yituldurung.ozingizni ugunixka bisip ozingizga ozingiz haydakqilik kiling,qunki bu yarda sizni ugnixka davat kilidigan kuyumqan okutkuqiliringiz asasan yok,hamisi daris otup bolsa vakit bolsa suallarga javab birip bolmisa kalgini elhat arkilik alakilixili vayaki bitimga qikirip koyman dapla qikip kitidu,kalgan ixni ozingiz kilisiz.daris okutkuqingiznign tor bitini karalik korup turung,maktap bargan hat sandukingizni kunda korup turung,maktapning ilan tahtilirga yaki maktap tor bitining birinqi bitidiki ozguruxlarga sap sip koyung.kaspingizni ugunux bilan billa ozingizning til iktidarini osturuxka sal karimang.tapxuruklarni va project larni vahti vahtida orunlang ,bilmisingiz hat yizip sorang harguz savabsiz kayniga sozmang .

24.oyingizdikilar bilan alaka kilixta siritiki telefon botkilirdin paydilning agar komputeringiz bolsa voipraider.com digan batni iqip uni ixliting,adatta harbir komputerda uqni tizimlatkili bolidu,10 amrika doliri tolisingiz har haptisiga 200 minuttin haksiz uq ay xularning tor bitidiki dolatlar bilan alaka kilgili bolidu,chinaga bularning mulazimiti hili yahxi bolup kol va mokim telfefonning har ikilisi haksiz.har haptilik haksiz vahtingiz tuggandin kiyin yaki uq aydin kiyin u hak hisplaxka baxlaydu,amma yanila intayin tovan.xu bir yaman yire komputeringiz bolmisa buni ixlitalmaysiz. agar komputeringiz bolmisa har kaysi dolatlarda ohximigan uzun yolluk telefon kartilire bar,bu dolat bilan dolatning ohximaydu,xunga uni aldirmay suruxta kip iling.

25.qatka kalgandin kiyin harguz kunda digudak oyingizga ba baxkilarga telefon kip vahtingizni bak kop israp kilivatmang,qunki sizning bu yardiki har bir minutingiz xundak japalar bilan va ata aningizning kan tare badiliga,yaki halikning tare badiliga kalgan,xunga vakitni kadirlang.miningqa oyingizga haptida bir kitim tel kilsingiz xu kupaya kalgan vakitta pursatni qing tutup ugunung,yaki ix tipip ixlang.

26.adatta nurgun maktaplarning ixka tonusturux ixhanisi bolidu,xuni suruxta kip bikip bolsa tizimlitip koyung,balkim birar ix tipivilixingiz mumkin.

27.iktidaringiz va maktap xaraitingiz yar barsa kaspingizda balgulangan darislardin baxka bir ikki kolinixqan darislarni tallap okup koyung,kiyin paydisi bar.

28.kipla xu dolat sakqihanisi talap kilidigan numurlarni ilixka iltimas kiling ,kiqikturmang.maslan Sweden ning personal number,Italy ning kodiqifiscali(yizilixi hat man buni putunla ahang tarjimisi boyiqa yazdim),va baxkilar.
xundak numurlarni ip bolgandin kiyinla bankiga birip hisaptin birni iqingda ustingizdiki yukni ip taxlang.agar xurxta kip bikip undak numurlarni talap kilmay passport bilanla hisap aqkili bolsa u numurlarga karap olturmayla xundak kiling.hatirjamlik va bihatarlik hamidin muhim. bankida hisap aqkanda kandak pul tutidigini inik suruxturviling,harguz hijil bolmang,ham ulardin okuguqilar uqun yolga koyulgan alahida mulazimatlirning bar yoklikini suruxta kip biking.
xundakla katnax kartisigimu iltimas kilixni yaki ilixni untimang,undak kunda bilat ip yursingiz pul toximaydu.

29.adatta nurgun dolatlardiki nurgun xaharlarning malum orunlirda  atiganlik bazar bolidu,bundak bazarlarda say koktat,tuhum digandak narsilar dukanlarga karganda hilila arzan bolidu,xunga ularning ornini suruxta kip biking.bazi yarlardiki bazarlarning orni har kuni ohximaydu.maslan italiyaning milan xahrida xundak. amma bir yahxi yire har haptining xu kuni narda iqildigini u mukim xunga siz uni suruxta kip hatirliviling.

30.bazi dolatlarda nurgun ixlar tor arkilik bolidu,xundak dolatlardiki kolinixqan tor batlarni qikixtin ilgiri biliviling yaki qikkandin kiyin sorang.maslan Sweden da  http://www.eniro.se/, http://www.blocket.se/ digandak.  uningdin baxka yana aptubisning yaki metro digandaklarning vakit jadivilini tordin quxurup yiningzga koyup koyung,undak urumqi va baxka xahardikidak qiksamla aptubus bar dap vahtingizni israp kilip bikatka qikivalmang.

31.anqa munqa hatira yizip koyung,rasimga quxsingiz uningga mas halda quxandurux va aslima yizip kaldurung,kiyin aslap kalisiz.

ahirda siznign qataldiki turmuxingizga huxalik okuxingizga utuk tilayman!!! Hamiga Kadir Allah sizni mini va hamimizni oz panahida sakligay,yolirimizni ravan kilgay!!!
 
Bu yazmini hazir chet elde oquwatqan, internet ismi «first first» dep atilidighan ukimiz teminligen.
 
2008-8-24

© Copyright 2004 Uyghur Meripet Tor Béti