TOEFL gha Teyyarliq Qilish Tejribilirim

Kona yéziq menbesi: http://bbs.bilik.cn/viewthread.php?tid=20573

men esli xéli burunla özümning TOEFLweGREgha teyyarliq qilish tejiribilirimni yézip, tordashlar bilen ortaqqilish, shu arqiliq bu imtahanlarni bérishni pilanlawatqan, chet'elde oqushni arzu qiliwatqan bir qisim qérindashlirimizgha az-tola bolsimu yardem qilishni oylap kéliwatqan idim. Biraq, "süyi bar yerning oti yoq" dégendek, waqtim méning bu pilanlirimni orunlashqa esla yol qoymidi. Xudagha shükri, emdilikte bolsimu sel özümni toxtitiwélip, ushbu xetlerni yézishqa munasip boluptimen. Men yéqinqi waqit ichide bu témamdin sirt, yene GREgha teyyarliq qilish, chet'elde praktika qilish, amirikidiki mekteplerni iltimas qilish tertipi, amirikidiki pirffisorlar bilen aldin alaqilishish, Personal Statement yézish usuli we diqqet qilishqa tigishlik ishlar, Resumeyézish usuli qatarliq bir qanche témilarda öz tejribemni we bu témilar toghriliq oylighan shexsiy közqarishimni amal bar tepsiliy yézip chiqip, mushu yönilishlerde ilgirlesh üchün izdiniwatqan uyghur qérindashlirim bilen ortaqlishishqa tirishimen. Eger sizning men yazghan témilar üstide herqandaq oy-pikir we közqarashliringiz bolsa, manga élxet yaki torda qisqa uchur yollap yürmey, shu témilar astigha inkas yazsingiz, men choqum körümen we sizge jawap qayturumen. Bu jeryanda bashqa tordashlarmu siz sorighan soallardin we jawabidin belgilik menpeet élishi mumkin.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

men aliy mektepke kélishtin burunla xuddi bashqa nurghun dostlardek chet'elge chiqip oqushni özümning bir alla xalisa choqum emelge ashuridighan nishanim qilghan idim. Biraq u waqitlarda téxi qandaq qilsam andin bu nishanni emelge ashurush men üchün bir namelum san idi. Méning bilidighinim bolsa, men bir in'glizche ishlitidighan döletke chiqip oqushum, buning üchün in'gliz tilini puxta bilishim kérek idi. Sebiy tesewwurgha tayinip, shundaq qilsamla andin kelgüside amirika dégendek dölette oquyalaydighanliqimghimu ishinip keldim. Biraq, allagha shükri, men tughma xarektir jehettin tesewwurla bolup, emily herkiti yoq kishilerdin emes idim. Shu sewep bu planimgha yétish üchün qilishqa tigishlik men bilidighan ishlarni retke tizip chiqtim, hemde bularning eng aldigha in'gliztilini puxta ögünüp chiqishni qoydum. Men aliy mektepke kirish jeryanida özümge mundaq besh türlük shertni qoyghan:

A. In'gliztilini puxta igilep, aliy mektep 3-yilliqni püttürgiche chet'eldiki mekteplerning telipige yétip bolush.

B. Jénimni tikip qoyup öz kespiy derslirimni yaxshi we puxta igilesh.

C. Yene bir chet'el tili, belkim fransozche yaki erepche, ögünüp, oqush püttürgende töt tilliq bolush.

D. Uyunxor uyghur balilirigha arlashmasliq, ularning gheywetlirige pisent qilmasliq.

E. Ten salametlikni yaxshi asrash.

Men mushu pilanim boyiche öz aliy mektep hayatimni bashlidim. Uyghur diyaridin ayrilip, men üchün pütünley artuqche hésaplan'ghan bir yilliq "teyyarliq" oqushini ichkiridiki bir sheherde oqudum. Bashqilarning neziride ularni yaxshi oqughuchilardin uyunqépi balilargha aylanduriwetken biryil "teyyarliq" oqushida, men in'gliztilida ali mektep oqughuchilirining 4-derije imtahanidin muwappiqiyetlik halda öttüm.

"teyyarliq" yili ayaqlashqandin kiyin, men özümning heqiqy unwérsitigha kelgen idim. Buyerdimu yenila özümge qoyghan nishanni ishqa ashurush üchün tirishishni dawamlashturdum. Uyghur diyarida toluq otturini püttürgiche oqup, bir yil ichkiridiki otturhal derijidiki bir sheherde "teyyarliq" oqup, andin junggoning eng terreqqiy tapqan chong shehirige kelgen mendek bir yash üchün, bu yerdiki hayatning bashliniish basquchida méni jelip qilidighan yéingiliqlar heqiqetenmu köp idi. Biraq men özümni tutuwélip. Amal bar waqtimni oqushqa merkezleshtürüshke tirishattim. Elwette, men qandaqtur oqush üchün bashqa köngül échish paaliyetliridin waz kéchiidighan unchiwala aliyjanap emesmen. Méning kichikimdin oqush we uyun'gha tutqan pozitsiyerim intayin éniq bolup, "ögünüsh qilghanda uyunni oylimasliq, oynighanda ögünüshni oylimasliq" dégendin ibaret idi. Shunga men belgilik waqit chiqirip, bu chong sheher muhitidin qan'ghuche zoq élishqimu ülgürdüm. Lékin, bashqilagha qarighanda az "oynap", köp oqughan boldum. Oylap baqsam, pütkül alyi mektep jeryanida men eng köp waqit serp qilghan sahe -- in'gliztili ögünüsh boluptu. Men bu yerge 4-derije imtahanidin ötken halette kelgen bolup, toluq kursning 1-yilliq 1- mewsümide men 6-derije imtahani béridighan'gha tizimlattim. Yingi kelgen balilarning 6-derijige tizimlatmaqchi bolushi bu mektep tarixda tunji qétimliqiken. Mekteptin ongushluq tizimlitip, emdi imtahanni rawrus bérey dep yürgen künlerning biride men mektep turushluq yerlik maarip nazariti qilghan télfonni qubul qildim. Télfonda déyilishiche, ular ilgiri aliy mektep 1-yilliqida oquydighanlarni 6-derije imtahanigha tizimlitidighan ishqa yoluqmaptikenmish, ötelmey qélip ötüsh nispitige tesir yetküzüshümni közde tutup, méning tizimlatqan uchurumni mektepke qayturwétiptu, démek men imtahan bersem bolmaydiken!

Deslep "he, ehwal mushundaq bolsa, boluptu emse" dep yürdüm, biraq az waqit ötkendin kiyin mektipimdiki men bilen oxshash 1-yilliqta oquydighan bir mushu sheherlik qizning 6-derijige tizimlatqanliqidin xewerdar boldum. Bu ishlardin azdur-köptur xewiri bar birsi manga ghororumni urghutidighan bir sewepning barliqini éytti. Shu achchiqimda men "xep, qarap turush" déginimche, in'gliztilini téximu tiriship ögünüshke kirishtim. Künde az dégendimu 60tin artuq sözlük yadilashni izchil dawamlashturdum. Shundaq qilip az waqit ichidila qolumdiki "6-derije sözlük kitabi"diki sözlüklerni yadilap boldum.

Undin sirt bashqa anglash, yéziqchiliq qatarliq iqtidarimni meshiq qildurushqimu rawrus küchüdüm, we ikkinji yili tunji qétim 6-derijige qatniship, yuquri nomur bilen öttüm.

Shundin kiyin men TOEFLimtahanigha teyyarliq qilishqa kirishtim. 2005-yilidin bashlap, TOEFL iBTyolgha qoyuluptu. Bu pütünley kompyutirda béridighan imtahan shekli bolup, imtahan waqti adette 4saettin ashidu. Imtahan oqush, anglash, sözlesh we maqale yézishtin ibaret töt bölektin terkib tapqan bolidu. Bu imtahan shekli we usuli jehette men buyerde artuq sözleshni muwapiq körmidim. Tordashlar tordin bu uchurlani toluq tapalaydu, eger uyghurche uchurgha éhtiyajliq bolup, tapalmisa, mushu témigha inkas sheklide yazsa bolidu. Men asasliq qilip özümning ögünüsh usulumni sözlep ötey:

1. Eng awwal özümning imtahan'gha bolghan pozitsiyerimni tüzettim. Men bu imtahanni nime üchün bérimen? Chünki men chet'elge chiqip oqumaqchi. Undaqta eger chet'elge chiqalmay qalsamchu? Hichqisi yoq, undaqta men hich bolmighanda özüp shunche tiriship ögen'gen in'gliztilimning qaysi sewiyede ikenlikini biliwalimen. Bumu men üchün bir xil muweppiqiyet. Men peqet pütün küchüm bilen tirishimen, biraq netijisining qandaq bolishini belgilesh biz insanlarning qolidin kélidighan ish emes. UndaqtaTOEFLqorqunchluqmu? Yaq! Biz uyghurlarda "qiyin ish yoq alemde, köngül qoyghan ademde" deydighan gep bar. Gep méning köngül qoyush-qoymasliqim we toghra usul qollinish-qollanmasliqimda.

2. Andin emeliy teyyarliqni sözlük qismidin bashlidim. Tunji qétim men TOEFLsözlük kitabini körüp, "bunchiwala chong kitapni qachanmu tügütüp bolarmen" dep oylidim. Shuning bilen özümge bésim hés qildurmasliq üchün kitabning herbir wariqini yirtip, künde depterlirimning ichige shu künlük "wezipem"ni qisturwélip sinipta ders arliqidiki on minut waqittin ünümlük paydilinip, ögendim. Bundaq qilsam, bir tereptin waqtimni nahayiti yaxshi orunlashturalaydikenmen, yene bir tereptin uzaq muddet olturup birla ishni qilishtin hasil bolidighan zérikish pisxikisidin özümni qachuralaydikenmen. Shundaq qilip men sözlüklerni qisqila waqit ichide ünümlük ögünüp boldum, hem imtahan künigiche tekrarlap turdum.

3. Shuyili qishliq tetilde, men uyghur diyarigha qaytmay, yéngi sherq til terbiylesh kursigha qatnashtim. Méning bu yerde qisturup qilmaqchi bolghinim bu kursqa qatnishish zöröriyiti bolush-bolmasliqi. Men qatnashqan sinipqa ders béridighanlar hésapta junggo tewesidiki yéngi sherq kursining eng xil malimliri boldi. Méning hés qilishimche, pütkül terbiylesh jeryan waqtini bölüp kelsek mundaq bolushi mumkin: ular 50%waqitta özining béshidin ötkenlirini yumur qilip sözleydiken. 25%waqitta quruq gep satidiken. Qalghan 25%waqitta bolsa heqiqiy esqatidighan uchurlani sözleydiken. Elwette, men del mushu 25%waqitta sölen'gen uchurlardin zor nep aldim désem bolidu. Biraq, méning shu sinipta olturup, mushu waqitlani hésaplap bolghandin kiyin eng jiq oylighinim uyghur diyaridiki namrat, biraq chet'elge chiqish istiki yuquri oqughuchilar boldi. Pütkül ders jeryanida méning érishkinim yighip kelse birnechche waraq imtahan'gha teyyarliq qilish usuli, we taktikilar boluptu. Men shu chaghda, mushundaq nersilerni retlep, uyghur balilirining körüshige mas kélidighan qilip chiqsam, ular atayin bir yérimming som (anglisam hazir téximu qimmetlishiwétiptu) pul tölimisimu bolghidek, dep oylidim. Elwette, allah xalisa buni choqum ishqa ashurush üchün tirishimen.

4. Anglash iqtidarimni meshiq qilishta men izchil ishletken usul -- anglap yézish. Chünki men bashqa qandaqtur kino körüp meshiq qilish dégendek usullarni eng ünümlük dep qarimayttim. Men kona qeghez yüzide béridighan TOEFLning anglash qismining höjjetlirini tordin tépip chüshürüp, ularni bir jümlimu bir jümle anglap yézip chiqtim. Elwette, buning ichide birla qétim anglap yazalmaydighan jümlilermu az emes bolup, men yene tekrar anglap yazdim. Buxil meshiq qilishni künde az dégendimu qiriq minut dawamlashturup keldim. Derweqe, méning anglash iqtidarim nahayiti körünerlik ashqan idi. TOEFL iBTda, anglash qismi pütün imtahanning hemme bölikide bolghachqa, sizning anglash iqtidaringiz bu imtahanda yuquri nomur élish-alalmasliqingizgha nahayiti chong tesir körsitidu.

5. Éghiz tili qismini meshiq qilghanda, men yenila anglash qismini meshiq qilishta ishletken kona TOEFLning anglash boliki höjjetlirini özüm oqup, kompyutirda saqliwélip, uni eslidiki oqulishi bilen sélishturup, qaysi yerde teleppuzumning toghra bolmighanliqini tépip, shuyerni tüzütüp oqush arqiliq teleppuzumni toxtimay yaxshilidim. Éghiz tili adette junggoluqlarning töwen nomur alidighan qismi bolup, nurghunliri del mushu seweptin bashqa netijiliri yaxshi bolsimu, chet'eldiki mekteplerni iltimas qilidighan riqabette bashqilargha utturup qoyidu, chünki nurghun mekteplerning éghiz tiligha qoyghan nomur chékige ularning yetmiki bek tes. Biraq, bilishimche, uyghur baliliri éghiz tilida, bolupmu teleppuz jehette mutleq üstünlükke ige bolidu, bu elwette bizning söyümlük ana tilimizning bizge qilghan shapaitidin kelgen.

Teleppuz yaxshi bolghanliq bilenla éghiz tili qismigha bolghan teyyarliq tügümeydu. Shunga men yene sétiwalghan kona TOEFLning 185parche ülge maqalisi bar kitaptin özüm yaxshi dep qarighan söz we jümle shekillirini birmubir xatirlep, ularni ésimde tutuwélip éghiz til ipadilishimde ishlettim. Undin sirt, tordin adette imtahanda chiqish mumkinchiliki yuquri témilarni yighip, özümning jawabini yézip yadiliwaldim. Shundaqla, éghiz tili qismining her bir bölekke jawap béridighan bir shexsiy "qélip"nimu teyyarlap, shulardin imtahan waqtida toluq paydilandim.

6. Maqale qismigha teyyarliq qilishta men eng köp paydilan'ghinim 4-qisimda sölep ötken, kona TOEFLning ülge maqale kitabi boldi. Bu kitapta herbirining uzunluqi 300din 500giche xettin terkip tapqan jem'iy 185 parche maqale bolup, men u maqalilaning hemmisini toluq yadiliwaldim. Imtahandin kiyin netijemge qarisam, maqale qismida toluq nomur aptimen. Elwette, hemmila ademning bundaq qilishi aqilanilik emes. Méningche, ülge maqalilirini tépip, ularning yézilish uslubi we ishletken jümle sheklini tepsiliy tetqiq qilip, andin öz'aldigha maqale yézip meshiq qilsimu yéziqchiliq iqtidari nahayiti tézlikte ashidu.

7. Xatire qaldurush iqtidarimni adette ders anglighanda meshiq qildurup kelgen idim. Shunga, imtahandimu bu jehette bek qiynilip ketmidim. Chünki hazirqi yingi imtahan sheklide nurghun uchurlani awwal anglap, xatire qaldrurup, andin shu boyiche jawab béridighan bolghandikin, bu iqtidarmu imtahanda bek muhim rol oynaydu.

8. Oqush iqtidarimni adette özümning kespige ait kitaplarni jiq oqughachqa mexsus waqit chiqirip meshiq qilmidim, hem buni zözör dep qarimidim.

Men pütün TOEFL iBTgha teyyarliq qilish jeryanida ishletken usullar mushu.

TOEFL iBTgha tizimlitish oylighinimdinmu teske toxtidi, chünki imtahan meydanining sani cheklik, tizimlitidighanlar köp, yene kélip pütün jeryan torda élip bérilidighan bolup, ular torda aldin'ala uqturush chiqirip mawu waqittin mawu waqitqiche bolghan arliqtiki imtahan'gha tizimlitish palani waqitta bashlinidu, deydiken. Shu waqti kelgende, ademning jiqliqidin, ularning tor bétigimu kirgili bolmighan. Aran teste kirse, orun qalmighan. Men deslepte achchiqtin boghulupla qalay dégen idim. Peqet bolmay, shyangganggha chiqip bérey emdi, dep temshelsem, ilgiri imtahan'gha tizimlatqan birsi imtahanni emeldin qaldurwétiptu. Men pursetni tutup, uning ornigha tizimlattim, we shu küni imtahanni ongushluq bérip chiqtim. Men bu imtahan'gha tizimlitish jeryanida muhim dep hés qilghan ishlar töwendikiche:

1. Simning in'glizche yézilishi. Men deslep buninggha pinyinche yézip tisimlatqan. Biraq kiyin, méning ismim chet'eldimu mushundaq bolup qalmisun, dep, ulargha faks yollap, in'glizche ismini ULYsheklidiki yézilishqa almashturdum. Deslep imtahan meydanigha barsam, méni bu seweptin kirgüzmey qalarmu dep endishe qildim. Biraq imtahan küni tekshürgüchiler méning uyghur oqughuchi ikenlikimni bilip, heyranliq bilen ismimgha qarap turghanda, men "smimning in'glizche yézilishi mushu" depla qoysam, ular "he? Silerning yaxshi iken, bizning balilar choqum pinyinche yazidu" dep külüp qoyupla méni kirgüzdi. Démisimu ularning méni kirgüzmeslikke hichqandaq qanuniy asasi yoq dep oylighan idim.

2. Torda imtahan'gha tizimlatqanda, waqtini tutup, derhal ismingizdin bashqa alaqilishish usuli dégendek yerlerni toldurmay, kéyinki qedemni dawamliq bésip, imtahan'gha tizimlitish. Chünki bu uchurlani siz imtahan'gha tizimlitip bolupmu özgerteleysz. Shunga waqit qis bolghan tizimlitish jeryanida aran tapqan orunni bashqilargha utturup qoymasliq üchün, awwal tizimltitiwélip, andin bashqa uchurlani aldirmay olturup tüzetsingizmu ülgürisiz.

3. Imtahandin burun amal bar imtahan meydanini bir körüwélish. Men'ghu shundaq qilghan, biraq men imtahan bergen künisi bashqa bir nechchisi imtahan meydanigha hasirap-hümüdp kelgen idi. Ulaning déyishiche meydanni bek teste tépiptu. Bismillasidila bundaq bolsa imtahanni qandaq bérer dep oylidim.

4. Imtahan meydanigha kéreklik kénishkilerni toluq iliwélish.

Men bilimen, nurghun uyghur qérindashlirimiz bu imtahan'gha teyyarliq qiliwatidu yaki qilmaqchi. Bu yerde méning eng démekchi bolghinim, shunche jiq balilar in'gliztili ögünüshke atlinidu, biraq tengdin tolisi meghlup bolidu, buning sewebi néme? Méning hés qilghinim, buning eng chong sewebi ularning til ögünüshke tutqan pozitsiyiside! Sizde eger shu tilni choqum ögünüp bir bashqa echiqidighan irade bolsila, nurghun ishliringiz onggha tartidu, bolmisa, sizmu yérim yolda septin chékinishingiz mumkin...