Erkin Sidiq

2015-yili 3-ayning 13-küni

Kona yéziq nusxisi:

http://bbs.izdinix.com/thread-62798-1-1.html
http://bbs.bagdax.cn/thread-28842-1-1.html
http://bbs.bozqir.top/forum.php?mod=viewthread&tid=6593

http://bbs.alkuyi.com/thread-49717-1-1.html
http://www.ejdad.com/bbs/forum.php?mod=viewthread&tid=3111

PDF Nusxisi: http://www.meripet.com/2015/20150313_chetel_uyghur3.pdf

Men mezkur yazmamda yene 3 neper yéngi qérindishimizni tonushturimen. Men hazirghiche 14 neper qérindishimizni tonushturup bolghan bolup, bu qétim tonushturidighinim 15-, 16- we 17-qérindishimiz bolup hésablinidu. Men mushu xildiki yazmamda kimning matériyali méning qolumgha eng aldida tegken bolsa men uni eng aldida, manga matériyali eng axirida tegken qérindishimizni bolsa eng keynige tiziwatimen. Shunglashqa men qérindashlardin bu hörmetlik kishilirimizning tizilish tertipini ashundaq chüshinishini ümid qilimen.

Bu qétim tonushturidighan 3 neper qérindishimiz pütünley bashqa-bashqa saheni özliri üchün kesip qilghan, shundaqla bashqa-bashqa ellerde yashaydu. Emma ularning bir ortaq alahidiliki, ular özi tallighan yaki özi kirip qalghan kesipni nahayiti söyüp, uninggha özining barliqini atap qattiq tiriship, buyrulghan yardemni qolgha keltürüp, shu arqiliq adettin tashqiri yaxshi netijilerni qolgha keltürgen. Men ularning hayat hékayilirini bilgendin kéyin ulardin nahayitimu tesirlendim hem intayin pexirlendim. Men sizningmu shundaq qilidighanliqingizgha ishinimen.

Doktor Ilyas Qasim (Awstraliye)

Inimiz Ilyas Qasim 1969-yili kucha nahiye üch’östeng yézisida tughulghan. 1986-yili shu yézida ottura mektepni tamamlap, aliy mekteplerge kirish imtihanida kucha nahiyesi boyiche 2-bolghan. Ximiyede 96 nomur (u yillarda ximiye imtihanining toluq nomuri 100 idi) élip, Shinjang Uniwérsitéti ximiye fakultétigha qobul qilin'ghan. Bashqa kesipte oqush arzusi bar bolsimu, teqdirning orunlashturushigha xushalliq bilen razi bolup, derslerni yaxshi oqughan, we uda üch qétim Kojima Yasunori (Kojima Yasunori) mukapatigha érishken.

1-resim: Doktor Ilyas Qasim

1991-yili oqush püttürgende sinip boyiche besh yilliq omumiy nomur boyiche 1-bolghan, hemde Ürümchide xizmet tallash alahide hoquqigha érishken. Emma u öz yurtigha qaytip xizmet qilish yolini tallap, kuchar nahiyelik 4-ottura mektepke xizmetke orunlashqan, hemde shu mektepte ximiye oqutquchisi bolup ishligen. Kéyinche qoshumche ittipaq komitéti sékrétari bolup ishligen. 1995-yili Ilyas ders ötken oqughuchilar toluq otturini püttürüp, aliy mekteplerge kirish imtihanlirida otturiche nomurliri aptonom rayoni boyiche eng yuqiri bolghan. Bu netijining türtkiside aliy mekteplerge kirish imtihanigha ximiye tekrarlash matériyali «ximiyedin qiziq nuqtilar», we «ximiyedin 90 nomur» qatarliq kitablarni tüzüp chiqip, neshr qildurghan. U kitablar aptonom rayon boyiche tarqitilip, keng oqutquchi we oqughuchilarning paydilinishigha sunulghan. Inimiz Ilyas 1999-yili Ürümchi sheherlik 14-ottura mektepke yötkelgen. Ürümchide xizmet qilish jeryanida u Shinjang Uniwérsitétida fizika-ximiyesi boyiche magistir aspirantliqta oqughan. Bu oqushta unwan élishning bir muhim telipi bolghan tejribe-tetqiqat teleplirini ünümlük tamamlap, Junggoning nopuzluq ilmi zhurnalliri, Shinjang Uniwérsitéti ilmiy zhurnili, Uyghur tébabetchiliki qatarliq zhurnallarda bolup 6 parche ilmiy maqale élan qilghan. In'gliz tilini yaxshi öginip, til ötkilidin ongushluq ötüsh bilen bir waqitta, dostlar bilen birlikte öginip ilgirilesh üchün «emeliy qollinilidighan In'gliz tili yéziqchiliqi» (2002-yili) we «In'gliz tili yéziqchiliqi» (2004-yili) namliq kitablarni neshr qildurup, kitabxanlargha sun'ghan.

2006-yili Shinjang ma’arip neshriyatigha teklip bilen yötkelgen, we ilgiri-kéyin bolup on nechche parche kitabning terjime-tehrirlik xizmitini tamamlighan. 2007-yili Koréyege doktorluq oqushqa barghan. 2009-yili a’ilisi bilen Awstraliyege köchüp bérip, Awstraliye Sidnéy Uniwérsitétining matériyal ximiyesi kespide oqush mukapatigha ériship, doktorluq oqushini dawam qilghan. Sidnéy Uniwérsitétida oqush jeryanida «Matériyal Ximiyesi Zhurnili» (Journal of Materials Chemistry) we «An'organik Ximiye» (Inorganic Chemistry) qatarliq nopuzluq zhurnallarda 12 parche ilmiy maqale élan qilghan. Bu maqalilerning tepsilatini töwendiki ulinishtin körgili, we bezilirini heqsiz chüshürüwalghili bolidu (Bezi neshr qilghuchi zhurnallarning belgilimisi sewebidin hemme maqalilerni biwasite teminlesh mumkin bolmidi):

http://www.researchgate.net/profile/Ilyas_Qasim

https://sydney.academia.edu/IlyasQasim​

Inimiz Ilyas Qasimning doktorluq tetqiqatining muhim nuqtisi «Yéngi matériyallarni layihelesh, sintézlash, ularning magnitliq we ötküzgüchlük xususiyetlirini xaraktérlesh, éks-nur difraksiyesi (X-ray diffraction) qatarliq usullar bilen bu yéngi matériyallardiki atomlarning jaylishishini yaki madda tüzülüshini tépip chiqqandin kéyin, tüzülüsh-xususiyet munasiwitini sherhlep, téxnikiliq ishlitish yollirini échishqa asas yaritish» qatarliqlardin ibaret.

Inimiz Ilyas doktorluq oqushning 2-yilidin bashlap, Sidnéy Uniwérsitétining ximiye fakultétida baklawurluq unwani boyiche oquwatqan oqughuchilargha tejribe dersi ötüp kéliwatidu. 2013-yili doktorluq oqushida we ders ötüsh jeryanida qolgha keltürgen netijilirige asasen, Sidnéy Uniwérsitétidiki munasiwetlik xadimlar Ilyasni bir qétim ziyaret qilip, uning bilen söhbet ötküzgen. Söhbetning bir qisim tepsilatini töwendiki tor sehipisidin körgili bolidu:

http://sydney.edu.au/science/chemistry/studying-chemistry/careers/profiles-postgraduate.shtml

Inimiz Ilyas doktorluq oqushi jeryanida Firansiye, Awstraliye, Yéngi Zélandiye qatarliq döletlerde échilghan xelq’araliq ilmiy doklat yighinlirida ilmiy doklat berdi, alimlar bilen pikirleshti, we dostlashti. Oqush püttürüsh dissértatsiyesi «ela» bolup bahalandi. Bu maqalining toluq tékistini bu yerdin heqsiz chüshürgili bolidu:

http://ses.library.usyd.edu.au/handle/2123/10029

2-resim: Doktor Ilyas Qasim tejribe ishlewatqan bir körünüsh

Inimiz Ilyas mundaq deydu: «Baliliq a’ilisi bilen chet'ellerde oqush asan bolmighini bilen, u mumkin, hetta alahide netijilerni yaritish mumkin. Eng muhimi, siz shundaq bir ishni wujudqa chiqarghiningizda siz we sizni qollawatqanlar tolimu shérin bir xushalliqqa érishidiken. Men yurttiki dostlirimni séghinip her qétim téléfon qilghinimda, méni ilhamlandurup, manga medet bérip turghan dostlirimgha, addiy turmushqa shükri qilip, balilirimni obdan béqip, méni her waqit qollap kelgen ayalimgha, sebir bilen du’a qilip turghan anamgha we qérindashlirimgha chin könglümdin rehmet éytimen. Men gerche balilirimgha iqtisadiy jehette alahide yaxshi shara’it yaritip bérelmisemmu, hayatta tirishchanliq körsitishni emeliyitimde körsettim. Men téxi közligen menzilge yetkinim yoq, méhriban Allah arman bilen tirishqan bendisige haman netije béridu, dégen ishench bilen yolumni dawam qilimen. Bu yolda köpligen dostlirim bilen bille mangsam, dep arzu qilimen. Men ‹In'gliz tili Yéziqchiliqi› dégen kitabimning xatimiside éytqandek, biz insanning qurbi yétidighan nurghun sahede bashlinish nuqtisida turmaqtimiz. Biz bügünni qedirlep, ishench bilen kelgüsige qarap mangayli, u heqiqetenmu güzel jay!»

Doktor Dilshat Abla (Yaponiye)

Inimiz Dilshat 1962-yili Aqsuning Awat nahiyeside tughulghan. Medeniyet inqilabining kéyinki mezgilidiki atlap oqush tüzümidin paydilinip, ikki qétim yuqiri yilliqqa atlap oqup, 16 yéshida toluq otturini püttürgen, we medeniyet inqilabidin kéyinki tunji qétimliq aliy mektepke qobul qilish imtihanigha qatniship, 1978-yili 3-ayda ela netije bilen Shinjang Tébbiy Institutigha oqushqa kirgen.

3-resim: Doktor Dilshat Abla

Emdila 16 yashqa kirgen Dilshat Abla eyni waqitta Shinjang Tébbiy Institutining dawalash fakultétigha qobul qilinghan 120 oqughuchining eng kichiki bolup, deslepte sinip mes'ulliri we bashqa oqutquchilar uning yéshining kichikliki we ders ötkelliridin ötüp mangalishidin ensireshken. Lékin Dilshat xenzuche til öginishtin bashlap, qiyin kespiy bilimlerni igileshkiche zor tirishchanliqlarni körsitip, oqush netijiside sinipning aldida mangghan. U bir yilliq xenzuche öginish bilenla kespiy derslerni pütünley xenzuche anglap chüshinish derijisige yétip barghandin bashqa, qoshumche halda özlükidin In’gliz tilini qétirqinip öginip mangghan. 1983-yili 12-ayda ela netije bilen aliy mektep oqushini tamamlap, baklawurluq unwanigha érishken. U shu yili Shinjang Tébbiy Institutining özige xizmetke élip qélin’ghan.

Dilshat Uyghur Aptonom rayonidin chet'elge oqushqa chiqirish üchün bir tutash élinidighan imtihanlardin ötüp, 1990-yili Yaponiyege oqushqa kelgen. 1992-yili Yaponiyediki ikki yilliq oqushini tamamlap, Shinjang Tébbiy Institutigha qaytip, 1996-yilghiche shu mektepning fizi’ologiye kafédrasida léktor we bölüm bashliqi bolup ishligen. U 1996-yili qaytidin Yaponiyege oqushqa kélip, 2001-yili Yaponiyening Chiba Uniwérsitéti Méditsina ilmining Nérwa penliri boyiche Doktorluq unwanigha érishken.

Inimiz Dilshat 2001-yildin 2004-yili 3-ayghiche Yaponiye Pen-téxnikini Yükseldürüsh Orgini (Japan Science and Technology Agency, JST) da doktor ashti, 2004-yildin 2012-yili 3-ayghiche Yaponiyening Rikén (RIKEN) Ménge Tetqiqat Merkizi (Brain Science Institute, BSI) de tetqiqatchi bolup ishligen. RIKEN dep atilidighan bu orun Yaponiye boyiche eng aldinqi qatarda turidighan döletlik tetqiqat idarisi bolup, bu yerde dunyaning her qaysi jayliridin tallinip qobul qilinghan tetqiqatchilar ilghar shara’it we yaxshi imtiyazlargha érishken halda yuqiri sewiyilik tetqiqatlarni élip baridu. Ortaq til süpitide In’gliz tilini qollinidu.

Dilshat bu idaridiki tetqiqati jeryanda ademler deslepki til qobul qilish, este qaldurush, we buyruqlarni ijra qilish pa’aliyetlirini élip barghanda ularning méngisining ichide qandaq tereqqiyat basquchliri we néwronluq heriket özgirishliri yüz béridighanliqigha a’it bir yürüsh tetqiqatlarni élip barghan. Dilshat ashu tetqiqatlar üchün ménge éléktir dolquni (EEG), qizilgha yéqin infira nuri (NIRS), we funksiyilik magnitliq rézonans süretleshtürüsh (fMRI) qatarliq usullarni qollinip, yaxshi netijilerge érishken.

U kishilerning yat tilgha oxshash yéngi bir yürüsh chatma uchurni öginish jeryanidiki öginish netijiliri bilen nérwiliq heriket uchurlirining tanasipliq özgirishi, yeni öginip bolghanlar bilen téxi öginelmigenlerning méngidiki perqi we nérwiliq heriket orunliri heqqide yéngi bayqashlarni hasil qilghan. Hemde «öginish körsetküchi» uqumini otturigha qoyghan. Uning bu yéngi netijiliri 2008- we 2009-yilliri Amérika we En’gliyening dangliq ilmiy tetqiqat zhurnallirida élan qilin’ghan, hemde Yaponiyediki ilim-uchur tor betliride, we Yaponiye döletlik téléwiziyisi NHK ning alahide programmisi «Insanlar tilining barliqqa kélishi» da tonushturulghan.

Doktor Dilshat Abla her xil tepekkur, tonush, ijra qilish qatarliq adem méngisining aliy heriket iqtidarigha a’it ménge éléktir dolqunlirini inchikilik bilen toghra we téz ayrishqa a’it yéngi usullarni ijad qilip chiqqan. We bu usullarni ménge signali bilen mashina bashqurush (Brain-machine Interface, BMI) sahesige tereqqiy qildurghan. U Toyota aptomobil shirkiti bilen hemkarliship, yashan’ghanlar üchün ménge signali arqiliq aptomobil tormuzini bashqurush, put-qoli palech bolup qalghan bimarlar üchün méngining oy-tepekkuri bilenla mashina adem we chaqliq harwilarni bashqurup, öz hajetliridin chiqirishtek tetqiqatlarni élip bérip, uningdimu körünerlik netijilerni qolgha keltürgen.

Ménge uchuri bilen sirtqi mashina apparatlarni bashqurush (BMI) téxnikisi déginimiz, ménge hüjeyrilirining qozghilishidin kélip chiqqan ménge éléktir dolqunliri (EEG) arqiliq mashina adem, chaqliq harwa, we lampuchka qatarliq sirtqi mashina apparatlarni bashqurush téxnikisini körsitidu. Put-qoli palech, emma méngining köpligen aliy iqtidarliri normal bimarlar üchün, ularning ménge tepekkuri yeni ménge buyruqini biwasite mashina adem we chaqliq harwa qatarliq sirtqi apparatlargha yetküzüp, ularni heriketlendürüsh arqiliq, bimarlarning telepliri boyiche mulazimet qildurush, BMI tetqiqatining közligen nishanidur.

4-resim: Doktor Dilshat Abla tejribige ishletken mashina adem bilen bille.

5-resim: Dilshat özining kichik oghli Daniyargha chaqliq harwa BMI tejribisi ishligen waqittiki bir körünüsh.

6-resim: Dilshat özining kichik oghlida NIRS usuli bilen yene bashqa bir tejribe ishlewatqan waqittiki bir körünüsh.

Doktor Dilshat Abla In’gliz tilida chiqidighan dangliq ilmiy tetqiqat zhurnallarda yuqiriqidek bir qatar tetqiqat méwilirini mezmun qilghan, we birinchi yaki qoshumche aptor bolghan ilmiy maqalilerdin 20 parchidin köprekini élan qilghandin bashqa, u yene Amérika, Yawropa we Asiyadiki nurghun sheherlerde ötküzülgen xelq’araliq chong yighinlargha qatniship, özining tetqiqat netijiliri heqqide ilmiy doklat berdi.

Doktor Dilshat Abla ménge signali bilen mashina-apparatlarni bashqurush ilmige intayin chongqur qiziqidighan bolup, bu jehettiki bilimlirini téximu wayigha yetküzüsh üchün, yéqinda u

Yaponiyediki aptomobil zapchaslirini ishlep chiqirish we aptomobil kontrol sistémisini bashqurushta aldinqi orunda turidighan NIKKI shirkitige xizmet almashturup kirdi. U hazir ashu shirkette aliy derijilik inzhénér, shundaqla kontrolluq bashqurush we layihelesh bölümining mes'uli bolup tetqiqat xizmitini dawamlashturuwatidu. Aptomobilgha orunlashturulghan yüzligen sezgüchi apparatlardin qobul qilinghan uchurlarni analiz qilish we ulardin paydilinip mashinining merkiziy bashqurush sistémisining buyruq komandilirini birterep qilish, nérwiliq torlishish téxnikisi, gén liq algorizim téxnikisi arqiliq signallarni delillesh, kontrol qilish qatarliqlar, del uning ménge signalliri bilen sirtqi apparat-mashinilarni bashqurushta igiligen téxnikisigha mas kelgen bolghachqa, Dilshat bu emeliy xizmetke téximu zor ishtiyaq baghlawatidu. Shundaqla u ménge signalliri bilen shopurning segeklik halitini bayqash, aptomobilning tormuz we bashqa kontrol sistémisini bashqurushqa a’it yéngi tetqiqatlarnimu élip bériwatidu.

Doktor Dilshat Abla hazir Yaponiyening Kanagawa rayonida ayali we ikki perzenti bilen birge yashaydu.

Töwendiki ulunishta doktur Dilshat Abla heqqide yene bir qisim uchurlar bar:

http://www.researchgate.net/profile/Dilshat_Abla2

Doktor Abdureshid Jelil Qarluq (Türkiye)

Inimiz Abdureshid Jelil Qarluq 1972-yili Aprélda Qeshqer wilayiti Qeshqer shehiri Beshkérem saybaghda Abdujelil Turdi Hajim a’iliside dunyagha kelgen bolup, u Beshkérem saybaghdiki eng chong jemetlerning biri bolghan Bayyüsüp jemetining ewladi bolidu.

7-resim: Doktor Abdureshid Jelil Qarluq

Jemeti we a’ilisi sotsiyalistik özgertish we «medeniyet zor inqilabi» jeryanida üzlüksiz «tenqid, teqib we özgertish» obyékti bolup qalghanliqi tüpeyli, kéyinche «déhqan» kimlikide mewjudiyitini dawam qildurghan. Abdureshidning a’ilisidiki dunyagha köz achqan 12 qérindashtin altisi hayat qélip, uning qalghan 5 qérindashliri asasen üzlüksiz oqush pursitidin behrimen bolalmighan. Peqet Abdureshidla a’ile ezalirining qizghin qollishi arqisida pende üzlüksiz oqup, «ziyaliy» bolushqa tirishalighan.

1979-yili Abdureshidning 22 yilliq oqush hayati Beshkérem Saybagh bashlan'ghuchtin bashlinip, 2003-yili Türkiye jumhuriyiti hajettepe Uniwérsitétida jem’iyetshunasliq kespide oqughuche dawam qilghan. U ariliqta dölet milletler ishliri komitétigha qarashliq merkiziy milletler terjime idariside ikki yilliq kespiy terjiman tejribisige ige bolghan. Doktorluq oqushi tamamlan'ghandin kéyin, u 2003-yili féwraldin 2014-yili séntebirgiche merkiziy milletler Uniwérsitéti milletshunasliq we jem’iyetshunasliq institutining jem’iyetshunasliq fakultétida oqutquchi we tetqiqatchi bolghan. Abdureshid 2004-yili yardemchi dotsént (léktor), 2006-yili dotsént, we 2012-yili proféssorluq unwanini alghan.

Abdureshid 2008-yili Noyabirdin 2009-yili Noyabirghiche Awstraliye Jenubiy Kuwinislend Uniwérsitétida (University of Southern Quensland, USQ) méhman tetqiqatchi, we 2010-yili Iyuldin 2010-yili Séntebirgiche Amérika Indi’ana Uniwérsitéti merkiziy Yawro-Asiya tetqiqatliri fakultétida tekliplik oqutquchi bolup ishligen. U 2011-yili Yanwardin bügün’giche Türkiye jumhuriyiti Nighde Uniwérsitétining teklipige bina’en, ushbu uniwérsitétning jem’iyetshunasliq fakultétida tekliplik chet'ellik oqutquchi bolup xizmet qiliwatidu.

2013-yili Türkiye Jumhuriyiti aliy ma’arip komitétining testiqi we hökümet mehkimisining en'ge élishi bilen, Nighde Uniwérsitétida Mehmud Kashigheri Uyghur-Xen tetqiqat merkizi (尔学－汉学研究中心) ) ni qurdi. Ushbu merkezde yene Türkiye aliy ma’arip komitétining testiqlishi bilen kesipler-ara (interdiscipline) «Yawro-Asiya Tetqiqatliri» magistir we doktorluq programmisini échip, 2014-yili Türkiye ichi we sirtidin kelgen 22 oqughuchi bilen oqu-oqutushni bashlidi. «Yawro-Asiya Tetqiqatliri» boyiche doktorluq programmisi Türkiyede tunji bolup Mehmud Kashigheri Uyghur-Xen tetqiqat merkizide échilghan boldi.

Oqush we xizmet tejribisi jeryanida Abdureshid yat we qérindash xelq tillirida keng da’irilik asaslargha ige bolghan bolup, uning xenzuchisi mukemmel, In’glizchisi rawan, Parschisi bashlan'ghuch sewiyede; Türkiye Türkchisi mukemmel, Özbék, Qazaq, Qirghiz we Ezerbeyjan Türkchiliri yaxshi sewiyede, Chaghatayche we qedimki Türk/Uyghurchidin xewerdardur.

Abdureshidning tetqiqat da’irisi: Sotsiyal-kültürel özgirish, köpkültürchilik, Yawro-asiya Türk sotsi’o-kültürel qurulmisi, Uyghur tetqiqati, Uyghur zamaniwilishish jeryani, junggoning milletler qurulmisi,xenzu kültüri tetqiqati, az sanliq millet rayonliridiki ijtima’iy mesililer, az sanliq milletler bilen köp sanliq milletlerning munasiwiti qatarliq bir birige zich munasiwetlik bolghan bir qanche asasliq da’irini qaplimaqtidur.

Abdureshid Jelil Qarluqning emgek netijiliridin «Sériq Uyghurlarning sotsi’o-kültürel qurulmisi» (Türkche, 2006), «Köp qollinilidighan Türkche isim-famililer we ularning meniliri» (2007) dégen ikki kitabi neshr qilindi. Hemde «Uyghur jem’iyetshunasliqigha kirish» (maqaliler toplimi) neshr qilinish aldida turuwatidu. Klassiklirimizning qimmetlik esirliridin «Mesnewi hékayetler», «munazire», «hindi seyyahning qissisi» (2007), «diwani hékmet» (2012) qatarliqlar Abdureshid Jelil Qarluq teripidin chaghatayche we Türkiye Türkchisidin hazirqi zaman Uyghurchisigha örüp élan qilin'ghan.

Uningdin bashqa Abdureshidning oxshimighan tillarda yazghan 45 parche (12 parche Türkche, 17 parche Uyghurche, 14 parche xenzuche, 2 parche In’glizche) ilmiy maqaliliri dölet ichi we sirtidiki nopuzluq zhurnallarda élan qilindi.

Tetqiqat we izdinish jeryanida, doktor Abdureshid Jelil Qarluq dölet ichi we sirtida 20 din köp ilmiy muhakime yighinlirigha qatnashqan, we maqale oqughan. Oxshimighan döletler we uniwérsitétlarda her xil tillarda 20 din köp muhim léksiyelerni bergen.

Abdureshid Jelil Qarluq oxshimighan uniwérsitétlarda oqutquchi bolup ders bérish jeryanida toluq kurs oqughuchiliri üchün jem’iyetshunasliqqa kirish, millet jem’iyetshunasliqi, din jem’iyetshunasliqi qatarliq ondin artuq asasliq derslerni, magistir aspirant we doktor aspirant oqughuchiliri üchün tereqqiyat jem’iyetshunasliqi we Junggoning tereqqiyati, ijtima’iy özgirish we az sanliq milletler rayoni, sotsi’o-kültürel özgirish tetqiqati qatarliq nezeriye we emeliyetchanliqi küchlük bolghan derslerni bergen.

Uniwérsitét oqutquchiliq xizmitidin bashqa tetqiqatlirinimu muweppeqiyetlik élip barghan doktor Abdureshid Jelil Qarluq Junggo ichi we sirtida 11 musteqil tetqiqat türini ishligen, we asasliq tetqiqatchi süpitide besh chong tetqiqat türige qatnashqan.

U 2005-yili Séntebirde magistir aspirantlar yétekchisi, we 2010-yili Féwralda doktor aspirantlar yétekchisi derijisige érishkendin bashlap, Junggo ichi we sirtida oxshimighan dölet we millet oqughuchilirining 12 parche magistir aspirant unwan maqalisi we 2 parche doktor aspirant unwan maqalisige yétekchilik qilghan bolup, Türkiye Nighde Uniwérsitétida 9 parche magistir aspirant we 3 parche doktor aspirant unwan maqalisige yétekchilik qiliwatidu.

Yuqiridiki 3 qérindishimiz heqqidiki tonushturush mushu yerde axirlashti. Töwendikisi ular hazirghiche élan qilghan bir qisim ilmiy eserlerning tizimliki.

Doktor Dilshat Abla Élan Qilghan Ilmiy Maqalilerning Tizimliki (In’glizche):

(1) Journal Papers:

1.           Kamiyama, KS., Abla, D., Iwanaga, K. & Okanoya, K. (2013). Interaction between musical emotion and facial expression as measured by event-related potentials. Neuopsychologia, 51, 500-505.

2.         Sun, F., Hoshi-Shiba, R., Abla, D. & Okanoya, K.(2012). Neural correlates of abstract rule learning: an event-related potential study. Neuopsychologia, 50, 2617-2624.

3.         Kamiyama, K., Katahira, K., Abla, D. & Okanoya, K. (2010). Music playing and memory trace: Evidence from event-related potentials. Neuroscience Research. 67 (4): 334-340.

4.         Abla, D. & Okanoya, K. (2009). Visual statistical learning of shape sequences: An ERP study. Neuroscience Research, 64 (2), 185-190.

5.         Abla, D. & Okanoya, K. (2008). Statistical segmentation of tone sequences activates the left inferior frontal cortex: a near-infrared spectroscopy study. Neuopsychologia, 46, 2787-2795.

6.         Katahira, K., Abla, D. & Okanoya, K. (2008). Neural processing of intended sound and auditory feedback during musical performance. Neuroscience Research, 61, 120-128.

7.         Abla, D., Katahira, K. & Okanoya, K. (2008). Online assessment of statistical learning by event-related potentials. Journal of Cognitive Neuroscience, 20 (6), 952-964.

8.         Fujii, N., Abla D., Kudo, K., Hihara, S., Okanoya, K. & Iriki, A. (2007). Prefrontal activity during Koh-do incense discrimination. Neuroscience Research 59: 257-264.

9.         Abla D., Nakajima, Y. & Shimoyama, I. (2001). Cerebral functional localization of word recognition process during silent reading of native and non-native languages: an ERP study. Chiba Medical Journal 77: 347-357.

10.     Shibata T, Shimoyama I, Ito T, Abla D, Iwasa H, Koseki K, Yamanouchi N, Sato T, Nakajima Y. (1999). Attention changes the peak latency of the visual gamma-band oscillation of the EEG. NeuroReport 10: 1167-1170.

11.     Shibata T, Shimoyama I, Ito T, Abla D, Iwasa H, Koseki K, Yamanouchi N, Sato T, Nakajima Y. (1999). Event-related dynamics of the gamma-band oscillation in the human brain: information processing during a GO/NOGO hand movement task. Neuroscience Research, 33: 215-222.

12.     Abla D., Nakajima Y, Shimoyama I, Shibata T and Ito T. (1999). Event-related potentials (ERPs) for numerals and words recognition in native and second language. "Modern Research in High-technology & Science". pp16-24.

13.     Shimoyama I, Nakajima Y, Shibata T, Ito T, Abla D, Kansaku K, Mizota J. (1999). Binocular interactions in visual evoked cortical potentials with two light-emitting-diodes. Doc Ophthalmol. 97(1): 1-7.

14.     Shibata T, Shimoyama I, Ito T, Abla, D., Iwasa H, Koseki K, Yamanouchi N, Sato T, Nakajima Y (1998). The synchronization between brain areas under motor inhibition process in humans estimated by event-related EEG coherence. Neuroscience Research, 31: 265-271.

15.     Shimoyama I, Ito T, Shibata T, Abla, D.and Nakajima Y. (1998). Hemisphere laterality in contextual recognition. Jpn. J. Physiol., 48 (6): 493-397.              

16.     Shimoyama I, Nakajima Y, Shibata T, Ito T, Abla, D. and Okamoto Y. (1998). Normalized wave energy for background activity in visual evoked potentials. Journal of Brain Science, 24 (1,2): 13-17.

17.     Shibata T, Shimoyama I, Ito T, Abla, D., Iwasa H, Koseki K, Yamanouchi N, Sato T, Nakajima Y. (1997). The time course of interhemispheric EEG coherence during a GO/NO-GO task in humans. Neuroscience Letters, 233 (2-3): 117-120.   

18.     Shimoyama I, Nakajima Y, Shibata T, Ito T, Abla, D., Kansaku K. (1997). Human scalp evoked potentials using simultaneous stimuli with flashes and tones. Journal of Brain Science, 23 (2,3): 121-126.               

19.     Shimoyama, I., Nakajima, Y., Shibata, T., Ito, T., Abla, D., Kansaku K. (1997). Comparison between visual evoked potentials with a light-emitting-diode and stroboscope, analyzed with singular value decomposition. Journal of Brain Science, 23 (2,3): 115-120.

20.     Shimoyama, I., Nakajima, Y., Ito, T., Shibata, T., Abla, D. (1997). Flash- Visual Evoked Potential with Principal Component Analysis. Journal of Brain Science, 23 (2,3):101-106.

21.     Hirai, N. & Abla, D. (1992). Physiology of Spinocerebellar Tracts (2). Spine & Spinal Cord 5(5), 369-373. (Japanese)

22.     Hirai, N. & Abla, D. (1992). Physiology of Spinocerebellar Tracts (1). Spine & Spinal Cord 5(4), 265-269. (Japanese).      

23.     Tanaka, Y., Abla, D., and Hirai, N. (1990). Activity of crossed spinocerebellar tract neurons in the thoracic spinal cord in relation to the central respiratory rhythm. Brain Research, 532: 339-341.

(2) Conferences:

24.       Nagasaka, Y., Abla, D., Okanoya, K. & Fujii, N. (2011). Probabilistic learning for sounds segregation in Japanese monkeys.  41th Annual Meeting Society for Neuroscience (Neuroscience 2011). Washington, DC, USA. Nov. 12-16, 2011.

25.       Abla, D., Katahira, K. & Okanoya, K. Visual segmentation of musical chunks embedded in finite-state grammar strings: A neuro-behavioral approach. 14th European Congress on Clinical Neurophysiology 4th International Conference on Transcranial Magnetic and Direct Current stimulation. Rome, Italy; 21-25 June 2011.

26.       Abla, D., Asamizuya, T., Ueno, K., Suzuki, C., Sun, P., Cheng, K. & Okanoya, K. (2010). Online statistical learning in the cortico-basal ganglia network: an fMRI study. The 15th Annual Meeting of the Organization for Human Brain Mapping. Barcelona, Spain. June 6-10, 2010.

27.       Abla, D., Katahira, K., Okanoya, K. (2010). Segmentation of chunks and hierarchies in artificial grammar learning task: a neuro-behavioral approach. (Review selected). CUNY2010: Conference on Human Sentence Processing. New York, USA, March 18-20, 2010.

28.     Abla, D. & Okanoya, K. (2009). Visual statistical learning of shape sequences: An ERP study. The 15th Annual Meeting of the Organization for Human Brain Mapping. San Francisco, USA. June 18-23, 2009.

29.     Abla, D. & Okanoya, K. (2009). Neural process of statistical sequence learning: ERP and NIRS studies.
 ESF-JSPS Frontier Science Conference Series for Young Researchers: Social Cognitive Neuroscience. Napoli, Italy. Feb. 27 - Mar. 4, 2009.

30.     Abla, D., Katahira, K., & Okanoya, K. (2008). Segmentation of Musical Sequence with Statistical Regularities: An Event-Related Potentials Study. The 10th International Conference on Music Perception and Cognition (ICMPC10), Sapporo, Japan. Aug25-29, 2008.

31.     Abla, D., Okanoya, K. Neural changes in anterior cingulate cortex during sequence learning. 31th Annual Meeting of the Japan Neuroscience Society (Neuro2008). Tokyo, Japan. July 9-11, 2008.

32.     Abla, D., Katahira, K. & Okanoya, K. (2007). Chunks and hierarchies in serial reaction-time task: a neuro-behavioral approach. 37th Annual Meeting Society for Neuroscience (Neuroscience 2007). San Diego, USA. Nov. 3-7, 2007.

33.     Abla, D., Fujii, N., Kudo, N., Hihara, S., Okanoya, K. and Iriki, A. Prefrontal cortex manipulates reasoning process during Koh-Do performances. 30th annual meeting of the Japan Neuroscience Society, Yokohama, Japan. Sep. 10-12, 2007. (Symposium: “Neuroimaging of Beauty and Pleasure”).

34.     Okanoya, K. & Abla, D. (2007). Statistical Segmentation of Visual and Auditory Streams as Indicated by Event-related Potentials. The 2nd RIKEN BSI and Oxford-Kobe International Symposium: Reading and Dyslexia in Diffrent Languages. Kobe, Japan. April 15-17, 2007.

35.     Fujii, N., Abla, D., Kudo, N., Hihara, S., Okanoya, K., Iriki, A. (2006). Prefrontal cortex manipulates abstract odour knowledge. 36th Annual Meeting Society for Neuroscience (Neuroscience 2006). Atlanta, GA, USA. Oct. 14-18, 2006.

36.     Abla, D. & Okanoya, K. (2006). Neural correlates of statistical learning: ERP and NIRS studies. RIKEN BSI International Workshop: "Statistical Learning in Humans and Animals". Saitama, Japan. Jun. 24, 2006.

37.     Abla, D. & Okanoya, K. (2006). Neuro-behavioral correlates of on-going sequence learning: a study of event-related potentials and dipole source analysis. 12th Annual Meeting of Human Brain Mapping (HBM2006), Florence, Italy Jun. 11-15, 2006. NeuroImage, 31 (Suppl.1): S39.

38.     Abla, D. & Okanoya, K. (2005). Segmentation of Tone Sequence with Rule: Evidence from Near-infrared Spectroscopy Study. 35th Annual Meeting Society for Neuroscience (Neuroscience 2005). Washington, DC, USA. Nov. 12-16, 2005.

39.     Abla, D., & Okanoya, K. Speech segmentation: a near-infrared spectroscopy study. 7th Annual Meeting of the Japanese Human Brain Mapping Society, Tokyo, Japan. Mar. 19-20, 2005.              

40.     Abla, D. & Okanoya, K. (2004). Neuro-behavioral correlates of on-going sequence learning. 34th Annual Meeting Society for Neuroscience (Neuroscience 2004). San Diego, USA. Oct. 23-27, 2004.               

41.     Abla, D. Kudo, N. and Okanoya, K. (2004). Brain potentials correlate with the degree of on-going sequence learning. The 2nd International Workshop on Man-Machine Symbiotic Systems. Kyoto, Japan. Nov. 23-24, 2004.   

42.     Abla, D., & Okanoya, K. On-going sequence learning: evidence from event-related potentials study. Abstracts of the 26th annual meeting of the Japan Neuroscience Society, P3-268. Osaka, Japan. Sep. 21-23, 2004.

43.     Abla, D., Katahira, K., Masuda, S., Okanoya, K. (2004). Auditory Feedback and Mental Representation of Musical Notes in Fluent Piano Players. 7th International Congress of Neuroethology, Hotel Nyborg strand, Denmark. Aug. 8-12, 2004.

44.     Abla, D. & Okanoya, K. (2003). Segmentation of statistical sequences correlates with the strength of an event-related potentials. 33rd Annual Meeting of the Society for Neuroscience (Neuroscience 2003). New Orleans, USA. Nov. 8-12, 2003.

45.     Abla, D., & Okanoya, K. Auditory and Visual Event-related Potentials for online word segmentation. 20th annual meeting of Japanese Cognitive Science Society, Tokyo, Japan. Jun. 6-8, 2003.

46.     Abla, D., & Okanoya, K. Segmentation of visual shape sequence: an event-related potentials study. Abstracts of the 32nd annual meeting of the Japanese Society of Clinical Neurophysiology, 31 (2) 164. Fukushima, Japan. Nov. 13-15, 2002.

47.     Abla, D., Katahira K, Okanoya K: Segmentation of tone sequences: an event-related potentials study. Abstracts of the 25th annual meeting of the Japan Neuroscience Society, 3-F-251. Tokyo, Japan. Jul. 7-9, 2002.

48.     Nishimura Y, Abla, D., Nakajima Y, Toma S, Nakazawa K, Simoyama I (2000).  Effect of joint angle on recruitment property of single motor unit in human gastrocnermius muscle. XIII congress of international society of electrophysiology and kinesiology. Sapporo, Japan. June 25-28, 2000.

49.     Abla, D., Nakajima Y, Shimoyama I, Shibata T, Nishimura Y and Nakazawa K: Gamma-band activity for word recognition of mother and foreign Languages. Jpn. J. Physiol Suppl. 2000, 2P099. 77^th annual meeting of the Japan Physiological Society, Tokyo, Japan. Mar. 25-27, 2000.

50.     Abla, D., Nakajima Y, Shimoyama I and Nakazawa K: Auditory event-related potential for word recognition as both native and second Language. Japn. J. Clin. Neurophysiol, Suppl. 28(2) p138, 1999. 29^th Annual meeting of the Japanese Society of Clinical Neurophysiology. Tokyo, Japan. Nov. 10-12, 1999.

51.     Shibata T, Shimoyama I, Ito T, Abla, D., Iwasa H, Koseki K, Yamanouchi N, Sato T, Nakajima Y (1998).  The time course of inter- and intra- hemispheric EEG coherence during a GO/NO-GO task in man. The 6^th international Evoked Potentials Symposium, Okazaki, Japan, Mar. 1998.

52.     Abla, D., Nakajima Y, Shimoyama I, Shibata T and Ito T: Event-Related Potentials (ERPs) for Numeral Recognition of Either Mother or Foreign Language. Jpn. J. Physiol Suppl. 1998, 48: S167 (562). 75th annual meeting of the Japan Physiological Society, Kanazawa. Japan. Mar. 27-29, 1998.

53.     Abla, D., Hirai N and Ichikawa T: Activity of dorsal sipino-cerebellar tract (DSCT) neurons in relation to the central respiratory rhythm. Chinese Association for Physiological Science, 4^th northwest meeting, p27-29, 1993.

54.     Abla, D., Hirai N and Ichikawa T: Activity of cerebellar neurons in relation to the central respiratory rhythm. 1992’ General Meeting of Kyorin Medicine, Kyorin Med. 23 (1). 1992. Mitaka, Japan.

55.     Abla, D., Hirai N, Ichikawa T, Tanaka, Y.: Cerebellar 'Respiratory' area as determined by afferent inputs. Neuroscience Res. Suppl.16: S110 (1991). Abstracts of the Fifteenth annual meeting of the Japan Neuroscience Society, Tokyo. Japan Dec. 17-19, 1991.

56.     Abla, D., Hirai N, Ichikawa T, Ohki Y, Suzuki T, Tanaka Y. (1991). Different roles of crossed and uncrossed spinocerebellar tract (SCT) neurons of the thoracic segments in respiratory movement. Third IBRO world congress of neuroscience, P65.4, August 6-9, 1991. Canada.

57.     Abla, D.: Neural processes in segmentation of sound and musical sequences. Nara Institute of Science and Technology (NAIST) Academic Repository, Dec. 15, 2008. (Invited)

58.     Abla, D.: Prefrontal cortex manipulates reasoning process during Koh-Do performances. 30th annual meeting of the Japan Neuroscience Society, Yokohama, Japan. Sep. 10-12, 2007. (Symposium: “Neuroimaging of Beauty and Pleasure”) (Invited)

Doktor Ilyas Qasim Élan Qilghan Ilmiy Maqalilerning Tizimliki (In’glizche):

Journals:

1.       Qasim and Blanchard et al. Impact of Cu doping on the structure and electronic properties of
LaCr_1-xCu_xO₃.  Inorganic Chemistry, 53(4), 2014, 2240–2247

2.       Qasim and Blanchard et al. Soft ferromagnetism in mixed valence Sr_1-xLa_xTi_0.5Mn_0.5O₃ perovskites. Dalton Transactions, 43, 2014, 6909 – 6918

3.       Qasim and Blanchard et al. Structural and electronic properties of Sr_1-xCa_xTi_0.5Mn_0.5O₃, Journal of Solid State Chemistry, 213, 2014. 293 – 300

4.       Qasim and Kennedy et al.  Stabilizing the orthorhombic perovskite structure in SrIrO₃ through chemical doping, Journal of Materials Chemistry A, 2013, 1(42) 13357-13362

5.       Qasim and Kennedy et al. Synthesis, structures and properties of transition metal doped SrlrO₃. Journal of Materials Chemistry A, 1 (9), 2013 3127-3132.

6.       Qasim and Blanchard et al. Ordered vs. Disordered perovskites; Structural studies of Fe-doped SrIrO₃ and SrRuO₃, Journal of Solid State Chemistry, 206,2013, 242-250

7.       Qasim and Kennedy et al. Structural characterization of the perovskite series
Sr_1-xLa_xTi_0.5Mn_0.5O₃. Journal of Solid State Chemistry, 200, 2013, 39-42.

8.       Kennedy and Qasim et al. Synchrotron X-ray powder diffraction studies of structural phase transitions in perovskite oxides. Australian Journal of Chemistry, 65 (3), 2012, 229-235.

9.       Qasim and Kennedy et al. X-ray absorption near edge structure and crystallographic studies of the mixed valence oxide SrRu_0.8Ni_0.2O₃. Journal of Physics: Condensed Matter, 23 (43), 2011435401.

10.   Kennedy, Qasim et  al., Low Temperature Low temperature structural studies of SrSnO₃, submitted to Journal of Physics: Condensed Matter

Note: Two more manuscripts (3d transition metal doped SrRuO₃ and SrRuO₃ – LaCrO₃ series) are in the process of publication.

Conferences:

11. CAMS 2014, 3^rd biennial conference of the Combined Australian Materials Societies, 26 – 28 November 2014, University of Sydney, Australia [A member of organizing committee]

12. 4th International Symposium on Structure-Property Relationships in Solid State Materials, 24 – 29 June 2012, Bordeaux, France [Talk].

13.   A Joint Meeting of the Asian Crystallographic Association (AsCA), SCANZ and the BRAGG Symposium, 2 -6 Dec. 2012–Adelaide, Australia [Poster].

14.   AINSE-ANBUG Neutron Scattering Symposium, 7 – 9 Nov. 2012, ANSTO, Lucas Heights, NSW, Australia [Poster].

15.   Crystal 27 conference, 26 – 30 April 2011, Rotorua, New Zealand [Poster].

Doktor Abdureshid Jelil Qarluq Élan Qilghan Ilmiy Eserlerning Tizimliki

1. «siriq uyghurlarning sotsi’o-kültürel qurulmisi», enqere atilim neshiryati 2006-yil  enqere, türkiye

2. «köp qollinildighan türkche isim-famililer we ularning meniliri», merkizi milletler neshiryati 2007-yil béyjing.

3. «uyghur jemiyetshunasliqigha kirish» (maqaliler toplimi), shinjang pen téxnika neshriyati teripidin neshir qilinish aldida (2013).

4. «junggoluqlarning millet qarishi we künimiz junggoning milletler qurulmisi», (türkche, türkiyede neshir qilinish aldida).

Chaghatayche we türkiye türkchisidin hazizqi zaman uyghurchisigha örülgen eserler

5. «mesnewi hikayetler», jalalidin rumi, «shinjang ijtima’iy penler munbiri» zhurnili 2004-yil 3-san, 2004-yil 4-san, 2004-yil 6-san, 2005-yil 1-san. Ürümchi.

6. «munazire», «hindi seyyahning qissesi», abdure’of fitrat, «shinjang ijtima’iy penler munbiri» zhurnili, 2005-yilliq 6-san,  2006-yilliq-1-san, 2006-yilliq 2-san. Ürümchi .

7. «diwani hikmet», ehmet yesewi, merkizi milletler neshiryati, 2012-yil, béyjing.

Élan qilin’ghan maqalilerdin tallanma

8. «tatarlarning uyghur jedidchilige qoshqan töhpisi we tesiri toghrisida», «qirim» 36-40 betler, 2002, enqere. (türkche)

9. «jungguda’ijtima’iy–iqtisadiy tereqqiyat we özgirishler», «kök tetqiqati», kök  sotsi’al we istratigiye tetqiqati ,2001-yili, 1.jilit 3-san,  enqere. (türkche)

10. «buddizim muhitidiki siriq uyghurlarning shamanizim étiqadi», «yawro-asiya tetqiqatliri» 2003-yilliq 24-san,  enqere. (türkche)

11. «künmizdiki siriq uyghurlar we ularning itnik nami», «miras», 2003-yilliq 5-san,  ürümchi. (uyghurche)

12. «türklerde numus qarishi», «miras», 2003-yilliq6-san, ürümchi. (uyghurche)

13. «kültür we medeniyet atalghusigha sots’ologiylik izahat»,  «turpan», 2003-yilliq 4-san, turpan. (uyghurche)

14. «kültürning medeniyettin perqi we milliy kültürler», «turpan» 2004-yili 2- san. (uyghurche). Kéyin xenzu tiligha terjime qilinip «milletler tetqiqati toplimi»gha kirgüzülgen. (merkizi milletler uniwérsitéti neshiryati,  2006-yil béyjing. (xenzuche)

15. «künimiz uyghur jemiyitidiki din we milliy kimlikning munasiwiti heqqide», «kök tetqiqati», kök sotsi’al we istratigiye tetqiqati II-san, 2004-yil, enqere. (türkche)

16. «uyghurlarda a’ile», «jemiyetshunasliq liksiyeliri», ottuz ikkinji kitab,  istanbul, 2005-yil, (profissor doktur, demet ulusoy bilen birlikte yazghan). (türkche)

17. «uyghur a’ile qurulmisidiki özgirishler», «bilig» (ehmet yesewi uniwérsitéti zhurnili) 2005-yil 34, enqere. (türkche)

18. «künimizdiki siriq uyghurlarning türkiye türklirige bolghan pozitsiysi», «chaghdash türklük tetqiqati» zhurnili, enqere. 2006-yili, 2-san (türkche)

19. «sériq uyghurlarning til ishlitishi toghrisida sotsi’ologiylik tehlil»,  «hajettepe türkiyat tetqiqati» zhurnili, 2006-yilliq 1-san, enqere. (türkche)

20. «til bilen tepekkur munasiwiti toghrisida», «shinjang radi’o-téliwiziye uniwérsitéti zhurnili» 2006-yil2-san ürümchi. (uyghurche)

21. «til bilen kültürning munasiwiti toghrisida», «shinjang radi’o-téliwiziye uniwérsitéti zhurnili», 2006-yilliq 2-san, ürümchi. (uyghurche). Kéyin xenzuchide 22. «milletler tetqiqati toplimi»gha kirgüzülgen, merkizi milletler uniwérsitéti neshiryati, 2008-yil, béyjing. (xenzuche)

22. «türk kishi isim famililiri üstide tetqiqat», «shinjang uniwérsitéti zhurnili», 2006-yilliq2-san. Ürümchi.

23. «künimizdiki siriq uyghurlarning shinjang uyghurlirigha bolghan pozitsiysi toghrisida», «siriq uyghur kültüri» (尧熬尔文化),  2006-yilliq 1-san, gensu sunen(xenzuche), tekrar «milletler tetqiqati toplimi» gha kirgüzülgen, merkizi milletler uniwérsitéti neshiryati, 2007-yil, béyjing. (xenzuche)

24. «gherbni ichish we milli kültürler», «shinjang uniwérsitéti zhurnili», 2007-yilliq 2-san, ürümchi.

25. «inaq jemiyet we milli kültürler», «shinjang ijtima’iy penler munbiri», 2007-yilliq4-san, 5-10,  ürümchi. (uyghurche)

26. «jedidchilik herkiti heqqide---türk islam kültürining zamaniwiliylishish herikiti»,«milletler tetqiqati toplimi», merkizi milletler uniwérsitéti neshiryati, 2007-yil, 275-288 bet, béyjing. (xenzuche)

27. «musabayop a’ilisining shinjangning ijtima’iy tereqqiyatigha qoshqan töhpisi heqqide deslepki izdinish», «milletler tetqiqati toplimi»,  2007-yil béyjing, 260-275 bet, (xenzuche).

28. «diwani hikmet we ehmed yesewi», «shinjang ijtima’iy penler munbiri», 2008-yilliq5-san,44-55 bet, ürümchi. (uyghurche)

29. «kültür, medeniyet  we milliy kültür munasiwetliri heqqide», «milletler tetqiqati toplimi», merkizi milletler uniwérsitéti neshiryati, 2008-yil,71-84 bet, béyjing. (xenzuche)

30. «mehmud kashigheri we künimiz uyghur meniwiyati munasiwitige sotsi’ologiyilik nezer», tewellütining 1000-yilida xelq’araliq kashigherlik mehmud ilmiy muhakime yighini maqaliler toplimi, rize uniwérsitéti neshiriyati, rize-türkiye, 501-507 bet, 2010. (türkche).

31. «yéngi jonggu qurulghandin kéyin béyjingda xizmet munasiwéti bilen olturaqlashqan uyghur ziyaliyliri we ularning yitekchi jemiyet bilen bolghan munasiwiti toghrisida», «shinjang ijtima’iy penliri», 2009-yil 1-san, 47-59 bet, ürümchi. (uyghurche)

32. «jungxua xelq jumhuriytining milletler qurulmisi we millet-nopus alahidiliki», «hajettepe uniwérsitéti türkiyat tetqiqati zhurnili», 2009-yili küz 2-san, 63-91 bet, enqere. (türkche)

33. «uyghur zamaniwiylishishi jeriyanidiki istanbulchilar we ularning wekilliri toghrisida», «türk kültüri», türk kültür tetqiqat institoti zhurnili,  2009-yil 2-san, 290-328 bet, enqere. (türkche)

34. «sotsi’ologiye we antrpologiyede köp qollinildighan bir qisim atalghulargha izahat», «shinjang ijtima’iy penler munbiri» zhurnili,  2009-yilliq 5-san,48-58.  Ürümchi. (uyghurche).

35. «yersharilishish hadisis we uning tesiri heqqide», «shinjang ijtima’iy penliri», 2010-yil 1-san,28-38, ürümchi. (uyghurche)

36. «tereqqiyat, ijtima’iy özgirish we bedel----tereqqiyat esnasida qeshqer shehride otturigha chiqqan ijtima’iy mesililerge sotsi’ologiyilik nezer», «shinjang ijtima’iy penler munbiri», 2010-yilliq5-san,12-29, ürümchi. (uyghurche)

37. «uyghur zamaniwiylishishi jeriyanida istanbulchilarning tesiri», «türk kültüri», türk kültür tetqiqat institoti zhurnili,  2010-yil 2-san,72-112 bet, enqere. (türkche).

38. «shimaliy jongguda ishlewatqan uyghur ishlemchilerning ish muhiti, turmush we maslishish mesililiri heqqide», milletler ishliri komitéti «milletler tetqiqatidiki dinamikler», 2010,  béyjing. (xenzuche)

39. «béyjing, ti’enjin sheherliride ishlewatqan uyghur ishlemchilerning ish muhiti we turmushqa maslishishtiki mesililiri we turmush adetliride otturigha chiqqan özgirishler»,  «milletler tetqiqati toplimi», merkizi milletler uniwérsitéti neshiryati, 2010-yil,306-323 bet, béyjing. (xenzuche).

40. «türkiyening étnik qurulmisi we az sanliq milletler siyasiti», «milletler tetqiqati toplimi», merkizi milletler uniwérsitéti neshiryati, 2010-yil,380-398 bet, béyjing. (xenzuche).

41. «orxun menggü tashlirida körülgen xenzu kültür tehlilliridin türklük tetqiqatida xenshunasliqning (sinologiye) ning mohimliqi», 3. Nöwetlik türkiyat tetqiqatliri xelq’araliq ilmiy muhakime yighini maqaliler yoplimi, hajettepe uniwérsitéti türkiyat tetqiqatliri inistitoti neshriyati,689-695, 2010-yili, enqere, türkiye (türkche)

42. «uyghur jemiyitidiki kültürel üzüklük hadisisi»,  «shinjang ijtima’iy penler munbiri», 2011-yilliq1-san,29-39, ürümchi. (uyghurche)

43. «jemiyetshunasliq we uyghur jemiyiti»,  «shinjang ijtima’iy penliri», 2010-yil 4-san,35-46, ürümchi. (uyghurche)

44. «inaq jemiyetke qarap? Azatliqtin kéyin béyjinggha olturaqlashqan uyghur ziyaliyliri bilen yétekchi jemiyetning munasiwéti üstide nuqtiliq tetqiqat», asiya milletleri,2011-yili, 1-san, 1-31-bet. London, en’giliye (don makmillen bilen birlikte), (in’gilizche).

45. «shinjang uyghur aptonom rayonida rayon xaraktérliq bixeterlik we HIV/AIDS », awstraliye tashqiy ishlar zhurnili, 2011-yili, 1-san, 203-219-bet. ( doktor anna xayes bilen birlikte), (in’gilizche).

46. «béyjing we ti’enjin sheherliride ishleydighan uyghur ishlemchilerning turmushta maslishish mesilisi üstide tekshürüsh», «shimaliy milletler uniwérsitéti zhurnili», 2011-yili, 2- san, 63-69, yinchüen, ningshya (xenzuche)

47. «ijtima’iylishish muhiti we béyjingda tughulup ösken uyghurlarda körülgen kültürel üzüklükler», «shinjang uniwérsitéti ilmiy zhurnili», 2011-yili, 2-san, 109-123 bet. Ürümchi (uyghurche).

48. «béyjingda yashawatqan tibetlik ziyaliylarning ijtima’iy alaqe tori we buninggha tesir qiliwatqan amillar», «shimaliy milletler uniwérsitéti zhurnili», 2011-yili, 5- san, 42-49, yinchüen, ningshya (xenzuche).

49. Az sanliq millet aliy mektep oqughuchilirining ishqa orunlishish ehwali heqqide tetqiqat-béyjingda oqughan shinjangliq oqughuchilar örnikide. «milletler tetqiqati toplimi», merkezi milletler ünéwirsitéti neshiryati, 2013, (xenzuche), (mijit qadir bilen birlikte).

50. Künimiz uyghurlirida tesirlishish we ijtima’iy mülkning qoghdilishi-qatar chay örnikide, «milletler tetqiqati toplimi», merkezi milletler ünéwirsitéti neshiryati, 2013, (xenzuche), (mijit qadir bilen birlikte).

51. Az sanliq millet oqughuchilirining aliy mektep pirogirammilirigha iltimas qilishtiki arzuliri we ishqa orunlishish yüzlinishini tekshürüsh-béyjingda oqughan shinjangliq oqughuchilar örnikide, «az sanliq milletlerning ma’arip tetqiqati zhornili», 2013-yil, béyjing, (xenzuche).

52. Yipek yolining bashlan’ghuch liniyeside xeter astidiki türk jem’iyet we kültürleri, xelq’araliq yipek yolida türk dünyasi ortaq kültür miras ilmiy muhakime yighini maqaliler kitabi, türk yurdu neshriyati 2014, S.56-76. (türkche)

Dölet ichi we sirtida qatnashqan bezi chong yighinlar

53. 1998-yili21-mart, sulayman demirel uniwérsitétida «türk dunyasida newruz» pa’aliyti,  uqughan maqale témisi; «uyghurlarda newruz», isparta. (türkche)

54. 2001-yil 21-mart, hajettepe uniwérsitéti türkiyat tetqiqat inistitutida ötküzülgen «türk dunyasida noruz» pa’aliyti, oqughan maqale témisi «shinjang uyghur aptonum rayonida tebrikliniwatqan newruzpa’aliyiti», enqere. (türkche)

55. 2005-yili 5-séntebirdin 9-séntebirgiche istanbulda ötküzülgen 4-nöwetlik yawro-asiya islam birliki teshkilati tertipligen «din, kültür, kimlik» ilmi muhakime yighini,  oqughan maqale témisi; « uyghur jemiytidiki din bilen milliy kimlikning munasiwiti», istanbul. (türkche)

56. 2005-yili 2-öktebirdin 6-öktebirgiche merkizi milletler uniwérsitéti uyghur tél-edebiyat fakultiti «uyghur tili tetqiqat ilmi muhakime yighini», oqughan maqale témisi; «til bilen kültürning munasiwiti», béyjing. (xenzuche)

57. 2006-yili12-maydin 15-mayghiche junggu uyghur tarix kültür tetqiqat jemiyti ötküzgen «gherbi shimalni ichishtiki ijadchanliq we milli kültür ilmi muhakime yighini», oqughan maqale témisi; «gherbni ichish dewridiki milli kültürler gherbni ichish jeriyanida uyghur milli kültüri duch kelgen mesililer toghrisida», changsha, xunen. (xenzuche)

58. 2006-yil4-ayning 11-17 ghiche döletlik milletler ishliri komtiti ötküzgen «az sanliq millet rayonidiki eydiz ehwali» yighini. Oqughan maqale témisi;  «shinjang uyghur aptonum rayonidiki eydizning hazirqi ehwali we aldini ilishqa kireklik tedbirler» méngzi, yünnen. (xenzuche)

59. 2006-yil 12-ayning7-10 ghiche «eydiz, tébirkilyuz, bezgek  kisilining aldini ilish we gheyri hökümet teshkilatliri (NGO) yighini. Oqughan maqale: azsanliq milletler rayonida NGO tereqqiy qildurushning eydizni tézginleshtiki roli. Wuxen, xubéy. (xenzuche)

60. 2007-yili6-ayning 25-küni penni omumlashturush inistituti 9. Nöwetlik junggu zeherni cheklesh ilmi muhakime yighini we zeherni cheklesh, eydizning aldini élish yuqiri derijilikler yighini, oqughan téma; «shinjangdiki zeher chikish we eydiz ehwali we uning aldini élishtiki kéreklik tedbirler kültürel kontrol mixanizmisining zeher cheklesh we eydizni azaytishtiki roli»,  memliketlik xelq qurultiyi xénen zali, béyjing. (xenzuche)

61. 2008-yil 10-ayning17-19ghiche rize uniwérsitéti «kashigherlik mehmud xelq’araliq ilmi muhakime yighini» , maqale témisi; «künimiz uyghur jemiytidiki mehmud kashigheri we uyghur meniwiyati bilen bolghan munasiwéti», rize, türkiye. (türkche)

62. 2008-yil 10-ayning 20-26 ghiche türk til jemiyiti 4.nöwetlik xelq’araliq türk til qurultiyi, uqughan maqale témisi, «hazirqi zaman uyghur tili tetqiqatidiki bezi meslilerge sotsi’ologiylik tehlil» enqere, türkiye. (türkche)

63. 2010-yili 3-ayning 26-29 ghiche «jonggu-yapuniye jemiyetshunasliqi ilmiy muhakime yighini», oqughan maqale témisi, «inaq jemiyet yaki chetke qiqilish? Béyjingda yashighan uyghurlarning yétekchi jemiyet bilen pütünlishish mesilisi», béyjing, (xenzuche).

64. 2010-yil 5-ayning 26-30 giche, hajettepe uniwérsitéti türkiyat tetqiqatliri inistitoti «21-esirde türklük tetqiqati—orxun menggü tashlirining tépilishi we oqulushining 120-yilliqi xelq’araliq ilmiy muhakime yighini»,oqughan maqale témisi; «orxun menggü tashlirida körülgen xenzu kültür tehlilidin türklük tetqiqatida xenzushunasliq tetqiqatining ehmiyiti»,enqere, türkiye. (türkche)

65. 2010-yili, 10-ayning 3-6 künigiche xelq’araliq antropologiye étnologiye birlikining yilliq muhakime yighini, oqulghan maqale: «yoq boliwatqan til sariq uyghurche», antalya. (in’gilizche)

66. 2012-yili, 5-ayning 5-8 künigiche nighde uniwérsitétida ötküzülgen 1-nöwetlik xelq’araliq  nighde til, tarix we kültür muhakime yighini, oqulghan maqale: «siyaset we ijtima’iy özgirish», nighde, türkiye. (türkche)

67. 2013-yili 10-ayning 03-06 ghiche «xelq’araliq yépek yolida türk dunyasi ortaq kültür mirasi ilim ziyapiti», oqulghan maqale témisi, «yipek yolining bashlan’ghuch yoli boyida xeterde qalghan türk toplimi we kültürliri», enqere, türkiye. (türkche)

68. 2013-yili 11-ayning 19-22 ghiche «hazirqi zaman türklük tetqiqati ilmi muhakime yighini», oqulghan maqale témisi, «künimiz uyghur toplimida kültürel üzüklük-xentilliq uyghurlar örnikide», enqere, türkiye. (türkche)

69. 2014-yili 3-ayning 18-21 ghiche «Xelq’araliq türk dunyasi tetqiqatliri ilmi muhakime yighini», oqulghan maqale témisi, «künimiz uyghur yashlirida ijtima’iy mesililer-eydis we zeherlik chikimlik», nighde, türkiye. (türkche)

Bu maqalini héchkimdin sorimay, menbesini bergen asasta bashqa her qandaq torgha chiqarsingiz, yaki élkitabqa oxshash bashqa her qandaq shekilde ishletsingiz boluwéridu. Bu maqale barliq uyghurlargha mensup.

© Copyright 2014 Uyghur Meripet  Torbéti 

Wheelchair