Erkin Sidiq: Pisxologiyelik Urushning 4 Chong Qedem-Basquchi

Pisxologiyelik Urushning 4 Chong Qedem-Basquchi

(Pisxologiyelik Urushqa A’it Maqalilerning Üchinchisi)

1-Bölüm

Aldinqi ikki parche maqalining mezmunidin körüwalghinimizdek, Pisxologiyelik urushning shekilliri her xil bolidu. Uning da’irisimu her xil bolidu. Bir adem yene bir adem üstidin élip barghan urushning da’irisini pisxologiyelik urushning eng kichik da’irisi, dep qarash mumkin. Bundaq her xil shekil we her xil da’iridiki pisxologiyelik urushlarning qedem-basquchlirimu her xil bolidighanliqi bir heqiqettur.

Emma bir dölet yene bir dölet hakimiyitini aghduruwétish, bir millet yene bir milletni boysundurush yaki assimilyatsiye qilip yoq qiliwétishke oxshash chong kölemlik pisxologiyelik urushlarning melum muqim qedem basquchliri bar bolidu. Ashundaq chong kölemlik pisxologiyelik urushlarning bir misali süpitide Amérika we uning ittipaqdashlirining Iraq hakimiyitini aghduruwétishini tilgha élish mumkin.

In’glizche tor betliride keng türde tarqilip yürüwatqan bir Yutyub (YouTube) léksiyisi bar. Uning témisi «Pisxologiyelik urush arqiliq gherb jem’iyetlirini aghduruwétish we kontrol qilish» bolup [1], bu léksiyini Yuri Bézménof (Yuri Bezmenov) [2] isimlik bir zat 1980-yilliri Amérika Kaliforniye Shtati Los Anzhélés rayonidiki bir yighilishta sözligen. 1939-yilidin 1993-yilighiche yashighan Yuri eslide sabiq Sowét Ittipaqining dunyagha dangliq jasus orgini «KGB» ning xadimi bolup, u 1970-yili Sowét Ittipaqigha asiyliq qilip, Kanadada siyasiy panahliq tiligen. U Toronto Uniwérsitétining «Siyaset Ilmi» kespide 2 yil oqup, Kanada Médiye Shirkiti (Canada Broadcasting Company, CBC) ge xizmetke kirgen. Hemde bu shirketning Sowét Ittipaqigha qaratqan xelq’araliq programmisida ishligen. Yuri Bézménof KGB ning qistishi bilen bu xizmet ornidin ayrilishqa mejburi bolup, 1976-yilidin bashlap ixtiyariy muxbirliq xizmetliri bilen shughullan’ghan. Kéyinche u Los Anzhélés shehiridiki In’glizche «Panorama Almanac» dep atilidighan bir dunyawi uchur tori shirkitige meslihetchi bolup ishligen.

Eyni waqitta KGB qilghan eng muhim ishlarning biri pisxologiyelik urush bolup, Yuri yuqiridiki In’glizche léksiyiside KGB élip barghan pisxologiyelik urushlar we uning 4 chong qedem-basquchi heqqide sözleydu. Men mezkur maqalide ashu léksiyining asasiy mezmunini bayan qilimen. Men bu léksiyidiki mezmunlarning dunyada yéqinqi zamanlarda yüz bergen we hazirmu yüz bériwatqan nurghun weqelerni chüshinishke nahayiti paydiliq ikenlikini hés qildim. Shunglashqa men bu maqalidiki mezmunlar oqurmenlerge xéli yaxshi nep béridu, dep oylaymen.

Emdi men Yuri Bézménof léksiyisining mezmunini bashlaymen. Yuri Bézménofning bu léksiyisining tili dégendek ochuq emes bolghanliqtin, uni Uyghurchilashturush xéli köp waqit telep qilidiken. Waqit yétishtürelmeslik sewebidin men bu qétim mezkur léksiyining yérimini Uyghurchilashturup bolalighan bolup, hazir ashu pütken qismini yollap turdum. Mezkur léksiyining qalghan yérimini maqalining 2-bölümi qilip kéyinki qétim yollaymen.

Jinayi ishlarni bir terep qilidighan sotlarning lughitige qarap baqidighan bolsingiz, In’glizche «subversion » (aghdurmichiliq) dégen sözge bashqa bir döletning dinini yaki siyasiy we iqtisadiy sistémilirini buzup tashlash yolidiki ish-heriketler, dégendek izahatlar bérilgenlikini bayqaysiz. Adette kishiler bu sözni jasusluq ish-heriketliri, bir köwrükni partlitiwétish, bir kétip barghan poyizni bulashqa oxshash Holliwod (Hollywood) kinolirida chiqidighan ish-heriketlerge baghlap chüshinidu. Men bu yerde sözleydighan mezmunlarning KGB jasusluq ish-heriketliri yaki ularning axbarat toplash ish-heriketliri bilen héch qandaq munasiwiti yoq. «KGB» dégen söz otturigha chiqqan haman, bezi bir ghelite sewebler tüpeylidin, Holliwodtiki kino ishligüchilerdin tartip siyaset ilmi kespining proféssorliri we Sowét ishliri sahesidiki «mutexessisler» giche bolghan kishilerning hemmisi KGB ning qilidighan ishi melum bir yéngi téxnologiye layihesige oxshash nersilerni qolgha chüshürüp, uni Sowét armiyisi yaki Sowét sana’et saheside ishleydighanlargha sétish, dep chüshinidu. Hemde shundaq dep terghib qilidu. Bu bir xataliq, yaki bir xata chüshinish bolup, uning peqet bir qismila toghra.

Sowét KGB si heqiqetenmu öz chégrasining sirtida jasusluq ishliri bilen shughullinidu. Bu jehette KGB ning qilidighan ishi Amérikidiki CIA we FIB qatarliq orunlarning ishigha oxshiship kétidu. Emma, KGB ning jasusluq ishlar üchün serp qilidighan waqti, puli we adem küchi uning barliq serpiyatlirining aran 10-15 pirsentinila igileydu. KGB ning qalghan 85 pirsent küchi peqet «aghdurmichiliq» üchünla serp qilinidu. Sowétning neziridiki «aghdurmichiliq» dégen sözning menisi u sözning gherb ellirining lughetlerdiki menisi bilen tüptin perqlinidighan bolup, Sowétliqlar üchün bu söz mundaq menini bildüridu: U bir weyran qilghuchi we tajawuzchi ish-heriket bolup, uning meqsiti özige düshmen bolghan dölet, millet, yaki jughrapiyilik rayonni gumran qiliwétishtin ibaret. KGB bu ishni intayin ustiliq bilen qilidu. Yeni, eger siz intayin inchikilik bilen közitidighan bolsingiz, KGB qilidighan bundaq ishlar nahayitimu orunluqtek, hemde qanun’gha uyghundek körünidu. U xelq’araliq qanunlar boyiche qarighandimu hergiz bir jinayet bolup hésablanmaydu. KGB bundaq meqsetlerge ishletken sözlerni intayin ustiliq bilen tallap, shu asasta bashqilargha xata chüshenchilerni tarqitish arqiliq yétidu.

KGB de ishleydighan «aghdurmichilar» (subverter) bérip bir köwrükni partlitiwétidighan ademler emes. Belki ular bir xelq’araliq oqughuchi, bir diplomat, bir kino artisi, bir sen’etkar, yaki manga oxshash bir muxbirdinla ibaret. Aghdurmichiliq déginimiz bir xil ikki yönilishlik qatnash éqimi bolup, siz hergizmu aghduruwétilishni xalimaydighan birsini aghduruwételmeysiz.

Mesilen, eger siz Yaponning tarixini bilidighan bolsingiz, mundaq bir ishni uqisiz: 20-esirdin burun Yapon bir xil yépiq jem’iyet idi. Chet el kémiliri Yapon qirghaqlirigha kelgen haman, Yaponiyening impériye armiyisi ulargha «Arqanggha yénip, kelgen yéringge ket!» deytti. Buningdin 60-70 yillar burun bir Amérikiliq sodiger Yapon qirghiqigha bérip, «Men silerge bir waku’um tazilighuch élip keldim», dése, Yaponlar uninggha «Bizge waku’um tazilighuch kérek emes, arqingizgha qarap, kelgen yéringizge qayting», deytti. Eger u Amérikiliq bu gepni anglimisa, héliqi Yaponluq uni miltiq bilen étip tashlaytti. Yaponlarning bundaq qilishtiki meqsiti özlirining medeniyiti, idé’ologiyisi, en’enisi we qimmet-qarishini eslidiki boyiche saqlap qélish idi. Shunglashqa u chaghda siz Yaponni aghduruwételmeyttingiz. Sowét Ittipaqining ehwalimu shundaq. Uning chégrisi sirtqa qarita pütünley taqaqliq. Teshwiqatlar hökümet teripidin qattiq kontrol qilinidu. Dölet ichidiki pütün nopus KGB we ichki saqchilar teripidin kontrol qilinidu. Sowéttiki Amérika konsulxanisi Amérikida chiqidighan, we Sowétliqlarni nahayiti jelp qilidighan köpligen chirayliq resim we mezmunlar bésilghan «Dewr» zhurnallirini ishikining aldigha tizip qoyup, ularni heqsiz tarqitidu. Emma u zhurnallar hergizmu Sowét xelqining qoligha tegmeydu. Sewebi hökümetning ademliri u zhurnallarni élip, utturla apirip exlet sanduqlirigha tashliwétidu.

Aghdurmichiliq herikiti peqet ashu heriketni élip barghuchigha inkas qayturidighan bir nishan mewjut bolghandila andin muweppeqiyetlik bolalaydu. Shunglashqa u qosh yönilishlik qatnash éqimigha oxshaydu. Sowét Ittipaqi aghdurmichiliq herikitini élip barghuchi, Amérika bolsa aghdurmichiliqni qobul qilghuchi nishandur. Sowétning chégrisi étiklik bolghachqa, Amérikining Sowétni aghduruwétish herikiti hergizmu Sowétning chégrisidin ötelmeydu.

Heqiqiy aghdurmichiliq ish-herikiti 2500 yilliq tarixqa ige. Bu idiyini tunji qétim otturigha qoyghan kishi bir Junggoluq peylasop bolup, uning ismi Sünzi. U qedimki Junggodiki bir qanche padishah ordilirida meslihetchi bolup ishligen. U nahayiti köp oylinishlardin kéyin, mundaq idiyini otturigha qoyghan: Dölet siyasitini ijra qilishta, urush meydanlirida élip bérilghan urushlargha tayinish eng köp eks tesir peyda qilidighan, eng yawayi we ünümdarliqi eng töwen charidur. Urush qilishtiki eng qimmetlik sen’et, héch qandaq urush qilmay turup, özüngge düshmen bolghan dölet üchün qimmetlik bolghan barliq nersilerni aghdurup tashlashtin ibaret. Bu ishni shunche puxta qilishing kérekki, séning düshmining séning néme ish qiliwatqiningni qilchilikmu sezmeydu, heqiqiy ré’alliqni azraqmu chüshenmeydu, shunga séni hergizmu özining düshmini, dep hésablimaydu. Séning siyasiy tüzüming, séning medeniyiting, we séning ghayeng ular üchün yene bir normal tallash bolup körünidu. Yuqiriqi nersiler ular üchün arzu qilghudek nersiler bolmisimu, héch bolmighanda qobul qilghili bolidighan nersiler bolup tuyulidu. Eger bu ishni emelge ashuralisang, sen bir pay oq atmay turup, düshmining üstidin ghalib kélisen.

Sünzining idiyiliri bir kitab qilip tüzüp chiqilghan bolup, men u kitabni Kanada we Amérikidiki kutupxanilardin tapalmidim. Sowét Ittipaqidimu bu kitablar kitabxanilarda sétilmaytti. Emma, kelgüsi hayatida chet ellikler bilen birer munasiwet qilip ötidighan bir kesipte oquydighan Sowét Ittipaqidiki aliy mektep oqughuchilirining hemmiside bu kitabning bir nusxisi bar bolup, ular bu kitabni choqum oqushqa mejburi qilinatti. KGB de ishleydighanlar bolsa téximu shundaq idi.

Waqit jehettin élip éytqanda, «aghdurmichiliq» jem’iy 4 qedem-basquch arqiliq emelge ashurulidu. Uning birinchisi düshminini «Iradisizlandurush» (demoralization) tin ibaret.

Aghdurmichiliqning 1-basquchi «Iradisizlandurush» bolup, bir jem’iyetni iradisizlashturush üchün adette 15-20 yil waqit kétidu. Yeni, mushu 15-20 yil waqit ichide bir ewlad kishilirini bashqiche terbiyilep yétishtürüp chiqqili bolidu. Bir insanning pütün hayatida mexsus oqushqa ajritip, özining istiqbalini belgilesh, özide bir idé’ologiye we xuy-mijez shekillendürüsh üchün serp qilidighan waqit mana mushunchilik bolidu. Mushu 15-20 yil ichide bir ewlad kishilirini özgertish üchün ishlitilidighan usullardin her xilliri bar bolup, u suqunup kirish, teshwiqat we biwasite uchrishish qatarliqlarni öz ichige alidu. Bu heqte mushu maqalining keynide biz yene ayrim toxtilimiz.

Ammiwi köz-qarashlarni özgertish yaki yéngidin shekillendürüsh ishi köpligen sahede élip bérilidighan bolup, u saheler töwendikilerni öz ichige alidu:

Men aghdurmichiliqning usulliri heqqide sözligende, bir qisim oqughuchilar «Sowét Ittipaqi ishletken usullarmu ashulargha oxshashmu?», dep soraydu. Undaq bolushimu mumkin, bolmasliqimu mumkin. Méning bu yerde sözlewatqinim taktikiliq aghdurmichiliq bolup, u xuddi Yaponlarning chambashchiliqigha oxshaydu. Eger sizning düshminingiz sizdin jiq yoghan we sizdin jiq küchlük bolup, siz uning bilen biwasite tutushidikensiz, uning sizge tegküzgen mushtining sizge bolghan zerbisi intayin küchlük bolidu. Sizning ashundaq bir düshminingiz sizning yüzingizge bir musht salmaqchi bolghanda, eger siz uni qolingiz bilen tosmaqchi bolidikensiz, sizning qilghiningiz bir xil nadanliq bolup, pütünley eks tesir peyda qilidu. Junggoluqlar bilen Yaponlarning Judo sen’iti bizge bundaq ehwal astida qandaq qilishni ögitidu. Yeni, siz uning qol herikitini tosmaysiz, belki siz özingizni mudapi’e qilghach, uni bir tamning qéshigha gollap élip kélip, düshminingiz atqan mushtning uning aldidiki tamgha qattiq urulushini keltürüp chiqirisiz.

Eger siz qilmaqchi bolghan aghdurmichiliqning nishani yene bir dölet, dep qarisaq, u dölette choqum sizge yardemlishidighan adem chiqidu. Chünki, her bir jem’iyette ashu jem’iyetke qarshi turidighan kishiler mewjut bolidu. Yeni, jinayetchiler, idé’ologiye jehette dölet siyasitige qoshulmaydighanlar, angliq düshmenler, we pisxologiye jehette normal emes ademler bar bolidu. Uningdin bashqa, u jem’iyette sizning bir guruppa jasusliringizmu bar bolidu. Ashu ademlerning hemmisi shughulliniwatqan ish-heriketler bar. Sizning wezipingiz ashu ish-heriketlerni öz meqsitingizge mas kélidighan bir yönilishke toghrilap, ularning dawamlishishigha kapaletlik qilish. Bu xuddi yuqirida teswirlen’gen chambashchiliq taktikisi bilen oxshash. Qisqisi, bu yerde siz özingizge düshmen dölettiki héliqi bir top kishilerning ish-heriketlirini tosmaysiz, uni toxtitip qoymaysiz, belki siz ularni özingiz közligen yönilishke toghrilap qoyup, uning dawamlishishigha yardem qilisiz.

Démek, her bir jem’iyette ashu jem’iyetning asasliq qimmet qarishi bilen qarimu-qarshi meydan tutidighan bir top kishiler bar bolidu. Aghdurmichiliqning iradisizlashturush basquchida siz ashu bir top kishilerdin paydilinisiz.

Aghdurmichiliq yuqirida körsitip ötken’ge oxshash bir qatar sahelerde élip bérilidu.

Diniy jehette, aghdurmichiliq bilen shughullinidighanlar resmiy dinning ornigha yalghan dinlarni dessitidu. Bir uyushqan dinning ornigha uning her xil kichik mez’heplirini dessitidu. Dinchilarning könglidin heqiqiy dinning tesirini asta-asta yoqitip, uning ornigha din’gha azraq oxshap kétidighan, emma heqiqiy dindin pütünley perqlinidighan nersilerni qachilaydu. Hemme kishiler qobul qilghan, we kishilerning hörmitige érishken diniy teshkilatlarning ornigha yalghan teshkilatlarni dessitidu. Kishilerning diqqitini heqiqiy diniy étiqadtin ayrip, bashqa her xil kichik we yalghan diniy étiqadlargha yötkeydu.

Ma’arip jehette, aghdurmichilar kishilerning özlirige heqiqiy türde paydiliq, ünümlük we emeliyetchan nersilerni öginishige buzghunchiliq qilidu. Oqughuchilargha matématika, fizika, ximiye, we chet’el tili qatarliq derslerni ötmey, uning ornigha «sheher urushining tarixi», «tebi’iy yémeklikler», «a’ile iqtisadi», we «qosh jinsliq kishiler» dégen’ge oxshash derslerni ötidu. Qisqisi, peqetla sizni aldirash qilip turidighan, emma heqiqiy paydiliq bilimlerni ögetmeydighan oqutush ishlirini élip baridu.

Ijtima’iy turmush jehette, burun qurulup, uzun muddet mewjut bolup kelgen institut we teshkilatlarning ornigha yalghan institut we teshkilatlarni dessitidu. Öz aldigha musteqil ish élip baridighan, jem’iyetning chongqur himayisige érishken kishiler we teshkilatlarni emeldin qaldurup, ularning ornigha aghdurmichilar özliri kontrol qilip turidighan shexsler we teshkilatlarni dessitidu. Qoshnilar arisidiki dostluq we ijtima’iy turmush tüzülmisining ornigha ijtima’iy emgekchiler institutlirini dessitidu. Shuning bilen ahaliler ma’ashini burunqidek ahale teshkilatliridin almay, yuqiri derijilik byurokratlardin alidighan bolidu. Ijtima’iy emgekchiler teshkilatliri köngül bolidighini sizning a’ilingiz we sizning ijtima’iy turmushingiz bolmastin, belki, hökümettin ashu teshkilat bashliqlirigha kélidighan ma’ashqa kapaletlik qilish bolidu. Bu xildiki ijtima’iy emgekchiler teshkilatlirining qandaq netijilerni yaritidighanliqi azraqmu muhim emes. Ular her xil oyunlarni oylap chiqip, hökümetke özlirining hökümet üchün esqatidighanliqini körsitip bérip tursila kupaye.

Memuriy bashqurush yaki hoquq tüzülmisi jehette, hazirghiche mewjut bolup turghini saylam arqiliq wujudqa kelgen hoquqdarlar qurulmisi bolsa, aghdurmichilar ularning ornigha sün’iy halda wujudqa keltürülgen rehbiriy qurulmilarni dessitidu. U qurulmidiki rehberlerni héchkim saylap chiqqan bolmaydu. Emeliyette kishilerning mutleq köp qismi ashundaq textke chiqip qalghan rehberlerni azraqmu yaxshi körmeydu. Emma ular yenila mewjut bolup turidu. Ashundaq kishilerning ichidiki bir guruppisi médiye we teyinlen’gen bashliqlardin ibaret. Ularni kim saylighan? Ularni héchkim saylimighan. Ularning hoquqi intayin chong bolup, ular sizning könglingizge özi xalighanche tajawuz qilalaydu. Ular sizge özliri xalighan her qandaq idiyilerni tangalaydu. Ashu kishiler siz saylighan rehberlerge qaysi ishlarni qilsa bolidighanliqi we qaysi ishlarni qilsa bolmaydighanliqini békitip béridu. Ular özlirini hemme ishni bilidighan kishiler, dep hésablaydu. Emeliyette ular undaq emes. Qisqisi, aghdurmichilar burun takamulliship bolghan rehbiriy orunlarni tedrijiy halda emeldin qaldurup, ularning ornigha bir yéngi hoquq tüzülmisini dessitidu. Bu yéngi tüzülmide ishleydighanlarning ya özining hoquq ornigha chushluq salahiyiti yoq, ya ularda xelqning himayisi yoq. Xelq ularning ashundaq hoquq ornini tutup turushini xalimaydu, emma ular dawamliq ashundaq hoquqlarni tutup yashap kétiwéridu.

Qanun-tüzüm jehette, Amérikida ishlen’gen yéngi kinolargha qarap baqidighan bolsaq, uningda chiqidighan saqchilar döt, dawamliq xapa bolup yüridighan, pisxikisida mesile bar, we gumanxor kélidu. Emma jinayetchiler bolsa aq köngül, neshe chékidighan, bilikige aq chékimlikni okul qilip salidighan, bashqilargha köyünidighan, we ijadkarliqqa bay kishiler bolup, ular peqet pütün jem’iyetning özlirini töwen’ge bésip turushi tüpeylidin héliqidek hosulsiz kishilerge aylinip qalghan kishiler bolup teswirlinidu. Kinolardiki saqchilar choshqigha oxshash sémiz bolup, öz hoquqini qalaymiqan ishlitidu. Saqchilar qoghdimaqchi boluwatqan xelq u saqchilarni öch köridu, we u saqchilargha ishenmeydu. Xuddi mushuninggha oxshash, aghdurmichilar özliri nishan qilghan jem’iyetning burunqi mukemmel qanun-tüzümlirini asta-asta emeldin qaldurup, uning ornigha bashqiche bir nersilerni dessitidu. Shuning bilen jinayetchiler özini qoghdighuchilargha aylinip qalidu.

Emgekchiler munasiwiti jehette, héliqi 15-20 yil waqit ichide, aghdurmichilar xizmetchiler bilen karxana igiliri otturisida burun wujudqa kélip, uzun muddet dawamliship kéliwatqan öz-ara pütüshüsh yaki kélishish tüzümini bikar qilip, uning ornigha burunqigha pütünley oxshimaydighan bir tüzümni ornitidu. Mesilen, buningdin 100 yillar burun meydan’gha kelgen ishchilar uyushmisi eyni waqitta heqiqiy türde ishchilar üchün xizmet qilatti. Ishchilar bilen karxana igiliri otturisidiki pütüshüsh jeryanlirida choqum ishchilarning menpe’etige wekillik qilatti. Ishchilarning xizmet shara’itini yaxshilash we ularning ma’ashini östürüshni özlirining tüp meqsiti qilatti. Hazir u ehwallar pütünley özgirip ketti. Ishchilar ma’ashini östürüshni telep qilip ish tashlap, shu arqiliq özlirining ma’ashini azraq östürelisimu, ularning érishkini pulning paxallishish sür’itige yétishelmeydu. Hazir oxshimighan jaylardiki we oxshimighan kespiy sahelerdiki iqtisadlar öz-ara gireliship ketti. Buningdin 100 yil burun bir sahediki ishchilar ish tashlisa, uning bashqilargha asasen tesiri bolmaytti. Hazir undaq ish mumkin emes. Eger bügün exlet yighidighan ishchilar ish tashlaydighan bolsa, ete köpligen sheherlerning ichi sésiqchiliqqa toshup kétidu. Kanadaning Kubek (Quebec) ölkisidiki tok ishchiliri bir qétim qehritan qish künliri ish tashlap, shuning bilen ahaliler soghuqning derdini yetküche tartti. Emma, bu ish tashlashtin kéyin paydigha érishkini tok ishchiliri bolmastin, ular tewe bolghan ishchilar uyushmilirining bashliqliri boldi. Bundaq ish tashlashlarning tüp meqsiti ishchilarning xizmet shara’itini yaxshilash bolmastin, belki melum bir idé’ologiyini namayan qilishtinla ibaret. Ishchilar uyushmisining bashliqliri ashundaq ish tashlash arqiliq karxana igilirige özining küchini bir qétim körsitip qoyidu. Yene bir tereptin ular ishchilarning özlirige boysunmasliqighimu yol qoymaydu. Ular hemme ishchilardin özlirining keynidin xuddi bir top qoylardek méngishni telep qilidu. Eger bezi ishchilar özlirige boysunmaydiken, ularni yoshurun halda öltüridu, yaki bashqa usullar bilen jazalaydu.

Yuqiriqidek ishlarning yüz bérishige Sowét Ittipaqi biwasite qol tiqishimu mumkin, biwasite qol tiqmasliqimu mumkin. Emma Sowét teshwiqat organliri tebi’iy yüzlinishlerdin nahayiti zor derijide paydilinip, ulardin emeliy ünümlerge érishidu. Mesilen, Sowét hökümiti ishchilar uyushmisining bashliqlirigha peqet özliri üchün ishleydighan kishilernila turghuzup, shularni ishqa sélish arqiliq ishchilarni öz hoquqliridin pütünley behrimansiz qalduridu.

Men burun KGB de ishlewatqan waqtimda, biz her xil teshwiqat ishlirini özimiz biwasite élip barmayttuq. Belki biz ishchilar uyushmisi, oqughuchilar uyushmisi we diniy guruhlargha oxshash her xil teshkilatlarning rehbiriy organlirigha nahayiti inchike pilanlash bilen wujudqa keltürülgen her xil teshwiqat matériyallirini kirgüzettuq. Bu matériyallarda ishchilar sinipining heqiqiy qanunluq menpe’eti, ularning turmushining yaxshilinishi, we barawerlik qatarliqlar sözlen’gen. Sabiq Amérika prézidénti bir qétim «Biz hemme Amérikiliqlarni barliq insanlarning barawer yaritilghanliqigha ishinidighan qilishimiz kérek», dégen idi. Eger siz kutupxanilargha bérip, qattiq izdinip baqidighan bolsingiz, mundaq bir ehwalni bayqaysiz: Injil we bashqa barliq muqeddes diniy kitablarning héch qaysisida insanlarning barawer yaritilghanliqi heqqide birer éghizmu söz yoq. Belki, uning eksini bildüridighan sözler bar. Ularda «Xuda sizni özingiz qilghan emellerge asasen bahalaydu», «Sizning néme ishlarni qilghanliqingiz hemmidin muhim», «sizning xuy-mijezliringizning artuqchiliqi muhim orunda turidu» dégendek gepler bar. Emma bizning jem’iyitimiz kishilerning barawerliki asasigha qurulghan. Emeliyette undaq barawerlik bir xil yalghanchiliqtin bashqa nerse emes. Bezi ademler boyi égiz, emma döt kélidu. Bezi ademler pakar, béshida chéchi yoq, emma eqilliq kélidu. Eger biz hemme ademni mejburi halda barawer qilmaqchi bolidikenmiz, jem’iyetni barawerlik prinsipi asasi üstige qurmaqchi bolidikenmiz, u xuddi bir binani bir qum döwisining üstige salghan bilen oxshash. U choqum melum bir waqitta örülüp chüshidu.

Sowét Ittipaqining teshwiqatliri kishilerni «hemminglar barawer» dégen bir yönilishke qaritip ittirip turidu. Sizche «Oxshash pursetlerning makani» dégen söz toghrimu-emesmu? Eng toghra yaki eng yaxshi niyetning astidimu kishilerning pütünley barawer bolushi mumkin emes. Sowét Ittipaqidiki teshwiqatlar bizni barawerlikke ishinishke ündeydu. Amérikida buningdin 100 yil burun wujudqa keltürülgen démokratiyini bolsa «barawersizlik» dep teshwiq qilidu. Heqiqiy barawerlik Amérikida mewjut emes, Sowét Ittipaqida mewjut, dep jar salidu.

Bir dölet kishilirining rohiy haliti pütünley iradisizlinish derijisige bérip yetkende, u döletning héch qandaq ishi yürümes bolup qalidu. Siz melum bir ishning toghriliqi yaki xataliqini perq ételmeysiz. Yaxshi yaki yamanliqini perq ételmeysiz. Yaxshiliq bilen yamanliqning ayrimisi mewjut bolmaydu. Bezi chérkawlarning bashliqlirimu ijtima’iy adaletperwerlikni emelge ashurush üchün bezi jaylarda élip bérilghan zorawanliq ish-heriketlirini qobul qilishqa bolidu, dep sözleydighan bolup qalidu. Emeliyette bolsa zorawanliqni hergizmu qobul qilishqa bolmaydu. Ijtima’iy adaletperwerlikni ishqa ashurush yolida zorawanliq qilishqa téximu bolmaydu.

[1] Yuri Bezmenov: Psychological Warfare Subversion & Control of Western Society (Complete)

Bu maqalini héchkimdin sorimay, menbesini bergen asasta bashqa her qandaq torgha chiqarsingiz, yaki élkitabqa oxshash bashqa her qandaq shekilde ishletsingiz boluwéridu. Bu maqale barliq uyghurlargha mensup.