Erkin Sidiq

2015-yili 5-ayning 22-küni

Kona yéziq nusxisi:

http://bbs.izdinix.com/thread-63718-1-1.html
http://bbs.bagdax.cn/thread-29794-1-1.html
http://bbs.bozqir.top/forum.php?mod=viewthread&tid=7218
http://www.ejdad.com/bbs/forum.php?mod=viewthread&tid=3356
http://www.alganur.cn/mb/forum.php?mod=viewthread&tid=3529
 
PDF Nusxisi:  http://www.meripet.com/2015/20150522_chetel_uyghur13.pdf

En’gliyelik yürek opératsiye doxturi Martin Loyd-Jonz (Martyn Llyod-Jones) mundaq deydu: «Turmushtiki köngülsizlikler asasiy jehettin sizning özingizge qaritip söz qilmay, özingizning sözlirini anglashtin kélip chiqidu.»  Siz qaysi xildiki awazlarni anglaysiz?  Siz bir yéngi ehwalgha duch kelgende, sizning kallingizdiki bir awaz sizge «Sen choqum meghlup bolisen» demdu?  Eger sizning anglighiningiz selbiy uchur bolidiken, u halda siz öz-özingizge sizni rohiy jehettin righbetlendüridighan ijabiy sözlerni qilishni öginishke toghra kélidu. Özingizdiki toghra pözitsiyini qaytidin yétildürüshning eng yaxshi usuli könglingizning selbiy achimaq yollargha kirip qélishidin saqlinishtin ibaret. 

Puzutsiyingizni yaxshilash üchün, töwendiki ishlarni qiling:

(1)Özingizni toghra «ozuq» bilen ozuqlandurung.  Eger sizge hazir héch qandaq bir ijabiy ish yüz bermeywatqan bolsa, u halda siz özingizni dawamliq türde sizni righbetlendüridighan matériyallar bilen ozuqlandurung.   Sizni ijabiy puzutsiyige érishtüridighan kitaplarni oqung.  Sizni ilhamlanduridighan nersilerni anglang.  Siz chüshkünlükke qanche chongqur patqanséri, sizning öz puzutsiyingizni ongshiwélishingiz shunche qiyin’gha toxtaydu.  Emma siz dawamliq türde toghra «ozuq» bilen ozuqlinidikensiz, siz ijabiy oylaydighan bir ademge aylinalaysiz.

(2) Her küni bir nishanni emelge ashurung.  Bezi ademler özide héch qandaq ilgirilesh bolmighandek hés qilidighanliqi üchün, selbiylik patqighigha téximu chongqur pétip kétidu.  Eger sizning ehwalingiz ene shundaq bolidiken, siz her küni özingiz üchün yetkili bolidighan bir qanche nishanlarni tikleng.  Sizning her küni bir qisim ijabiy netijilerni yaritip turishingiz sizning ijabiy oylishingizgha türtke bolidu.

(3) Öz témingizgha yézip qoyung.  Biz hemmimiz toghra tepekkur qilish üchün öz-özimizge heydekchilik qilishqa toghra kélidu.  Bezi kishiler özining ishxana témigha özige bérilgen mukapatlarni ésip qoyidu, beziler ademni ilhamlanduridighan tam géziti chaplap qoyidu,  yene beziler bolsa özige kelgen xetlerni chaplap qoyidu.  Siz özingiz üchün ünüm béridighan nersilerdin bir qanchini tépip, uni témingizgha ésip qoyung.

Yuqiridiki mezmun men «Netijilik Uyghurlar (9)» dégen maqalemde tonushturghan Jon Maksiwél (John C. Maxwell) ning «Maksiwél künlük oqushluqi» dégen kitabining 80-béti (12-Mart küni) ning mezmuni bolup, uning témisi «Bir ijabiy puzutsiye yétildürüsh» din ibaret. 

Men emdi resmiy mezmunni bashlaymen.  Bu hepte men yéngi qérindishimizdin yene 2 kishini tonushturimen.  Ular men tonushturghan 38- we 39-qérindishimiz bolup hésablinidu.  Ularning ichidiki bir singlimiz qehriman Uyghur xanim-qizlirining yéngi bir misali bolup, yene bir neper ukimiz bolsa chet elde oqup, dokturluq unwanigha ériship, hazir muhim we yuqiri derijilik xizmet orunlirida köpligen netijilerni yaratqan qérindashlirimizning wekilidur.  Bu 2 qérindishimizmu xuddi men burun tonushturghan bashqa 37 neper kishilerge oxshashla özide bir ijabiy puzutsiye yétildürüsh we saqlashqa her waqit ehmiyet bérip, shu asasta özi duch kelgen qiyinchiliq, tosqunluq, ongushsizliq we meghlubiyetlerge ünümlük halda taqabil turup, bashlighan yolidin yanmay, eng axiri netijilik kishiler qataridin orun alghan qérindashlardur.  Men bu ikki neper ukimizdin nahayiti pexirlinimen.

1.     Tébbiy Penler Dokturi Mutellip Hamut (Awstraliye)

1-resim: Doktur Mutellip Hamut

Doktur Mutellip Hamut Aqsu wilayitining Onsu nahiyiside oqutquchi a’iliside dunyagha kelgen. Mutellip kéchikidinla intayin tirishchan bala idi. Bashlanghuch mektepke kirishtin burunla oqutquchi apisining yardimide sawatini chiqirip hem nurghun dersliklerni öginip bolghachqa, u 1-yilliqqa kirip bir qanche aydin kéyinla sinip atlap, bashlanghuch mektepni 3-siniptin bashlap oquydu. 1985-yili Onsu nahiyilik 3-ottura mektepte toluqsizni püttürüp, ottura téxnikom imtihanigha qatniship, ela netije bilen Shinjang Néfit mektipige qobul qilinidu. Mutellip kichikidinla til öginishke nahayiti qiziqatti. Shunga özining Shinjang Tashqi Soda mektipide In’gliz tili kespide oqush arzusi emelge ashmighanliqi üchün, oqush bashlap bir aydin kéyin, bu mektepte dawamliq oqushtin waz kéchip, yurtigha qaytip toluq otturida oqushni bashlaydu.  Mutellip bashlan’ghuch mekteptin tartip toluq ottura mektepni tügetküche izchil halda sinipining öginish hey’iti, we derstin sirtqi ximiye gürjikide bash teshkilligüchi wezipisini öteydu.

Mutellip 1988-yili Onsu nahiyilik 1-ottura mektepni püttürgendin kéyin, ela netije bilen Shinjang Tébbiy Uniwérsitétining klinikiliq dawalash kespige qobul qilinidu. Oqushqa kirgendin kéyin özige qattiq telep qoyup, kéche-kündüz ixlas bilen térishidu. Aliy mektepke kirish imtihanida xenzu tilida 97 nomur (toluq nomur 100 nomur idi) alghan bolghachqa, 1-yili teyyarliq sinipida xenzu tili téz sinipqa tallinidu.  U kespi xenzu tili we kespi tébbiy derslerni tériship ögen’gendin sirt, In’gliz tili öginishke bolghan ishtiyaqining türtkiside, her küni özlükidin In’gliz tili öginishni dawamlashturidu. Derstin sirtqi In’gliz tili kurslirigha qatnishidu. Her küni etigen seherde In’glizche xam sözlerni yadlaydu. Chüshlük dem élish waqtida aldi bilen mektep kutupxanisigha kirip, «Junggo künlük géziti» (China Daily) we «In’gliz tili dunyasi» (English World) ni oquydu. Shu sewebtin da’im ashxanida éship qalghan tamaqlarni yéyishke razi bolidu. Mushundaq üzlüksiz tirishchanliqning türtkiside,  1993-yili 12-ayda Döletlik Aliy Mektep In’gliz tili 4-derijidin ötidu.  Bu Shinjang Tébbiy Uniwérsitéti tarixidiki ana til bilen aliy mektepke kirgen oqughuchilar ichidiki  tunji rékort idi. Arqidinla, yeni 1994–yili 1–ayda, Mutellip döletlik magistir aspirantlar imtihanidin ötüp, Shinjang Tébbiy Uniwérsitéti tarixidiki tunji ana til bilen aliy mektepke kirip Magistirliqqa ötken 2 Uyghur oqughuchining biri bolidu (yene biri ayallar ösme késellikliri doxturi Güzelnur Abliz). Bu yerde tekitlep ötüshke tégishliki shuki, eyni waqitta Shinjang Tébbiy Uniwérsitétida Uyghur oqughuchilargha In’gliz tili dersi ötülmeyti. Lékin, magistirliqqa kirish üchün In’gliz tili imtihanida choqum layaqetlik bolush telep qilinatti.  Uningdin sirt siyaset dersliri ana tilda ötülgen bolsimu, döletlik magistirliqqa kirish imtihanida siyasetni xenzu tilida bérish telep qilinatti. Qalghan 3 imtihan türi tébbiy kespiy penliri idi. Tébbiy Uniwérsitétining axirqi yili oqughuchilar doxturxanilarda emeliy praktika bilen nahayiti aldirash ötidighan bolsimu, Mutellip qisqighiche nechche ay ichide özining qattiq tirishchanliqi bilen, Tébbiy Uniwérsitéti tarixida 2 chong bösüshni qolgha keltürdi. Bu netijiler kéyinki yilliq oqughuchilargha chongqur ilham we türtke boldi. Uningdin kéyin her yili 2-3 Uyghur oqughuchilar Tébbiy Uniwérsitéti magistirlar qoshunigha qoshulup mangdi, we bu qoshun dawamliq zoraydi.

Mutellip yene 1994–yili shu qarardiki 125 oqughuchining ichide ilmiy netijisi 1–bolup oqush püttürdi. U 1994-yilidin 1998–yilghiche dangliq yürek késellikler mutexessisi Rozi Haji Muhemmedning yétekchilikide, yürek késellikliri boyiche Magistir aspirantliqni tamamlaydu. Bu jeryanda 1995-yili  Mutellip yene Döletlik Aliy Mektep In’gliz tili 6-derijidin ötidu. Bu Tébbiy Uniwérsitéti tarixidiki yene bir yéngi rékort idi.  Mutellip Magistir tetqiqatini Xotende yashan’ghan Uyghurlardiki yuqiri qan bésim késili üstide élip barghan bolup, tetqiqat netijiliri dölet ichi we sirtidiki ilmiy zhurnallarda élan qilinidu. U Magistirliq oqushini tamamlighandin kéyin, Shinjang Tébbiy Uniwérsitéti qarmiqidiki 1-doxturxanida yürek késellikler bölümide xizmet qilidu. Xizmet jeryanda Mutellip özining bilim sewiyisini téximu östürüsh üchün toxtimay  izdinidu. In’gliz tili sewiyisini dawamliq östürüp, Amérika we gherb elliride oqumaqchi bolghan chet ellik oqughuchilardin élinidighan til imtihani TOEFL we GRE qatarliqlarda yaxshi netijilerge érishidu, hemde Amérika we Kanadadiki tébbiy uniwérsitétlarning dokturluq oqush chaqiriqlirini tapshurup alidu. Biraq, tébbiy penlerde chet ellik oqughuchilargha bérilidighan oqush mukapat puli bekmu cheklik bolghachqa, hemde öz iqtisadi bilen oqush yar bermigechke, yuqarqi mekteplerge oqushqa bérishqa amalsiz qalidu.

Mutellip 2000-yili döletlik sehiye ministirliqining chet’elge chiqip bilim ashuridighanlar In’gliz tili imtihanida Aptonom rayon boyiche birnchi bolidu, hemdu. Hemde  Yaponiyege bérip bir yilliq bilim ashurush pursitige érishidu. Lékin  In’gliz tili qollinidighan döletlerge bérish arzusi küchlük bolghachqa, Yaponiyege bérishni ret qilidu. U axiri, 2002-yili  xelq’ara sehiye teshkilati (WHO) oqush mukapatigha  érishidu. Bu mukapatqa memliket boyiche aranla 26 kishi tallan’ghan bolup, Mutellip pütün Uyghur diyari boyiche tallan’ghan birdin-bir namzat idi.  Mutellip 2003-yili 4-ayda Awstraliyening Sidniy shehirige kélip Prince of Wales doxturxanisida 6 ayliq yürek késellikliri boyiche bilim ashurushni bashlaydu. 2004-yili, burunqi ela oqush we tetqiqat  netijiliri we yuqiri In’gliz tili netijiliri bilen Awstraliyening döletlik oqush mukapatigha (Endeavour International Postgraduate Research Scholarship: IPRS) ériship, Newcastle Uniwérsitétida dokturluq oqushini bashlaydu. shu yili Newcastle Uniwérsitétida bu mukapatqa érishken chet’ellik oqughuchilar peqet 6 kishi bolup, chet’ellik oqughuchilar omumi sani 6 mingdin ashidu). U yürek tajsiman qan tomur aylinishining kontrol méxanizmi üstide tetqiqat élip baridu. Bu jeryanda Amérika, Gérmaniye we Awstraliye dölet ichidiki ilmiy muhakime yighinlirida maqalilirini élan qilidu. Mutellip 2009–yili yürek qan tomur fizi’ologiye kespi boyiche dokturluq unwanini alidu.

2-resim: Mutellipning dokturluq yétekchi oqutquchisi, proféssor Toni Kwayil (Tony Quail)  bilen 2009-yili 6-ayda Gérmaniyening Bérlin shehiride xelq’araliq ilmiy muhakime yighinida.

Mutellip dokturluq oqushini tamamlighandin kéyin, doxturluq kespige qaytish arzusi küchlük bolghachqa, doktur ashti tetqiqatidin waz kéchip, 2010–yili Awstraliye döletlik doxturluq salahiyet imtihanini (AMC) netijilik tamamlaydu. (AMC ikki basquchluq imtihan bolup, birinchi basquch tébbiy asasiy penler we barliq klinikiliq penlirini öz ichige alidu. Ikkinchi basquch klinikiliq emeliyet imtihani. AMC Amérikining doxturluq salahiyet imtihani USMLA bilen barawer). Mutellip 2011-yilidin hazirghiche ilgiri-kéyin bolup Sidniydiki Westmead, Liverpool we Royal Prince of Albert qatarliq doxturxanilirida xizmet qildi. U otken yildin bashlap ichki késellikler kespining bash wrachliq xizmitini qiliwatidu.  U hazir ayali Rizwan’gül Xélil, qizliri Rena we Lale ler bilen Sidniyda turidu.

3-resim: Mutellip a’ilisidikiler bilen Awstraliyening Sidniy Uniwérsitétida qushken süriti.

Mutellip kichikidinla peqet meqset we nishan éniq bolsila, üzlüksiz tirishish arqiliq herqandaq ishni wujudqa chiqarghili bolidighanliqigha  cheksiz ishinetti. Yeni uning démekchi bolghini In’glizchidiki: «Niyet bar yerde, amalmu bar» (There is a will, there is a way) dégen eqliye sözidur.

Mutellip weten ichi sirtidiki yashlardin Awstraliyege kélip doxturluq qilmaqchi bolghanlargha munasiwetlik uchurlar bilen teminleshni, xalis meslihet bérishni xalaydu. Eger inimiz Mutellip bilen alaqilishishni istisingiz, men bilen alaqilishing: bilim.humar@yahoo.com.

Töwendikisi doktur Mutellip Hamut inimizning hazirghiche élan qilghan we ilmiy muhakime yighinlirigha qatnashturghan maqalilirining tizimliki:

Journal Articles:

[1] Mutalip Hamut, Rozi Haji, He Bingxian (2000). A case control study on the levels of lipid, fasting glucose, fasting insulin and sex hormones of hypertension in among elderly Uyghur people in Hetian, Xinjiang. Chinese Journal of Epidemiology,  21(5): 359-361.

[2] Mutalip Hamut, Rozi Haji (2000). Insulin resistance, hyperinsulinemia and hypertension. Journal of Xinjiang Medical University,  23(4): 375-377.

[3] Mutalip Hamut, Rozi Haji, He Bingxian (2000).  A study on the risk factors of hypertension in the elderly Uyghur people. Journal of Xinjiang  Medical University, 23(2): 118-121.

[4] Hamut M, Haji R, He BX (2002). A case control study on the risk factors of hypertension in the elderly Uyghur people. Journal of American College of Cardiology, 39 (suppl B): 469; conjunction with the Fourteenth World Congress of Cardiology (Sydney, Australia,  May 2002).

[5] Hamut M, Quail A, Cottee D, Seah P, McLeod D, Blake R, and White S. Vagal-cholinoceptor control of coronary circulation in sheep. Clin. Exp. Pharmacol. Physiol  Manuscript in preparation.

[6] Hamut M, Quail A, Cottee D, Seah P, McLeod D, Blake R, and White S. Mammalian differences in baroreflex control of coronary conductance. Am. J. Physiol (Heart Circ.).  Manuscript in preparation.

Conference:

 Oral presentation:

[7] Hamut M, Quail A, Cottee D, Seah P,   McLeod D, Blake R, White S (2007). Baroreflex-autonomic control of regional coronary blood flow conductance in awake sheep. Australian Physiological Society Annual Meeting, Newcastle, Australia; Proc. Au.P.S. 38: 65P .

[8] Hamut M, Quail A, Seah P, McLeod D, Blake R, Cottee D, White S (2009) Cholinoceptor control differences do exist in the coronary circulation of Mammals. 6th Congress of the International Society for Autonomic Neuroscience (ISAN), Sydney, Australia, 1-4 September, 2009.

[9] Hamut M, Quail A, Cottee D, Seah P, McLeod D, Blake R, White S (2009) Evolutionary differences in baroreflex control of mammalian coronary conductance.  6th Congress of the International Society for Autonomic Neuroscience (ISAN), Sydney, Australia, 1-4 September, 2009.

 Poster presentation:

[10] Hamut M, Quail A, Cottee D, Seah P, Blake R, White S, McLeod D, Bishop R (2006). Development of a chronic sheep model for the study of regional coronary control mechanisms. Experimental Biology Meeting, San Francisco, USA; FASEB Journal, 20: A1398.

[11] Hamut M, Quail A, Cottee D, Seah P, McLeod D, Blake R, White S (2008). Effects of evoked acute and steady-state high blood pressure on control of right and left coronary blood flow and conductance in awake sheep. 18th Scientific Meeting of European Society of Hypertension and 22nd Scientific Meeting of International Society of Hypertension, Berlin, Germany; Journal of Hypertension 2008, Vol. 26 (suppl. 1): S272.

2. Patigül Abixan (Yaponiye)

1-resim: Singlimiz Patigül Abixan yoldishi Xemit Osman we ikki perzenti bilen bille.  Bu resim  2015-yili 3 -ayning 20 -küni Tokyoda tartilghan.  

Singlimiz Patigül Abixan 1982 - yili ürümchi shehirining tyanshan rayonida addiy bir tijaretchi a’iliside dunyagha kelgen.  Patigül 5 bala we ata - ana ürümchining awat mehellirining biri bolghan shixaba aldi kochisidiki kichikkine bir éghizliq öyde yashidi.  U bashlan'ghuch mektepke kirgen yilliri kichikkine hoylisi bar 2 éghizliq öyge köchüp chiqti. Pütün öyning chiqimini japakesh dadisi öz zimmisige alghan idi.

Bu yerde Patigülning rehmetlik dadisi toghrisida azghine mezmun qisturup qoyay: Patigülning dadisining esli yurti qeshqer toqquzaq nahiyisining lengger yézisi bolup, u eyni waqitlardiki poméshchik a’ilisidin kélip chiqqan biri idi.  Dadisining Patigülge éytip bergenlirige asaslan'ghanda, Patigülning chong dadisi uning dadisini 12 yéshighiche azraq sawatliq qilip, 12 yéshidila eyni waqittiki qeshqer karwan transportigha xéli köp  tögini pay-chék qilip bérip, shu arqiliq dadisini u shirketke kirgüzidu.   Shunga Patigülning dadisi shu yashliridin bashlapla töge we karwanlar bilen yipek yolining karwanchisi bolup yashaydu. Patigülning  dadisining dep bérishiche, u qara qurum taghlirini nechche  aylinip ötüp, nechche qérindashlirini shu yerlerge depne qilidu. Bu gepler Patigülge kichik waqtida epsanidekla anglinatti.  Emma kéyin oqughan kitablirida bundaq ishlarning heqiqiy ishlar ikenlikini hés qilidu.  Hemde dadisidin yenimu chongqurlap jiq bilimlerni angliwalmighinigha pushayman qilidu (Patigülning dadisi 2003-yili alemdin otken).

Karwanlar bilen bolup a’ile qurushqa waqti yetmigen dadisi tolimu kéchikip, 40 yashqa yéqinlashqanda uning méhriban , qeyser apisi bilen toy qilidu.  Hemde apisimu bir poméshchik a’ilisi bolghanliqtin, bu ikkiylen toy qilip yurtmu-yurt sürgün qilinidu.  Awwal qeshqer, andin qizilsu oblasti qatarliqlar, axiri bu ikkiylen gheyret qilip 1970-yillirida ürümchige qéchip chiqip turup qalidu.

Patigülning dadisi musapirchiliqning temini bek tétighan adem bolghachqa, öyining aldidin birer musapir yol sorap ötüp qalsila uning bilen mungdiship öyge bashlap kiridu.  bir éghizliq öyide orun yétishmigechke, ögzige özi kichikkine bir yaghach öyni qurup qoyidu.  bezi musapirlar yaz künliri ashu yaghach öyde «shundaq sörün huzur alduq», dep xosh bolushup qonup ötüp kétidu. Shu waqitlarning tesiridin bolushi mumkin, Patigülning dadisining méhmandostluqi, teqdir uchrashturghan her qandaq birining xizmitide bolush rohliri izdise belkim Patigülning a’ilisidikilerdin we özidin az-tola chiqidu.  Uning dadisi 5 balini özi achqan kichikkine köktat tijariti bilen béqip chong qilip, qatargha qoshidu.  Apisi bolsa tinim tapmay dadisigha yardem qilidighan ajayip küchlük bir ayaldur.  Allah anisining ömrini uzun qilsun.

Patigül bashlan'ghuch mektepke kirgen yilliri tetillerde mehellidiki balilar bilen bille, shu waqitlardiki resimlik kichik kitabche, yeni «shiyawfu» deydighan kitabchini yighip, mehellining bir burjikide oquydighanlargha 5 pungdin ariyetke bérip, oyun qilip oynaytti. Hazir ularni oylap baqsa, shundaqla Patigülning kichik waqitliridiki tetilliride kömmiqonaq pishurup, chélek bilen kötürüp chiqip, doqmushlarda satqanliri, kechlik bazarlarda paychék bazarlirining adem köp restiliride aptapperes uruqliri satqanliri, gézit satqanlirini oylisa, Patigül heqiqiy bir karwan qizi ikenlikini,  yeni unwan bilen emes, özide bar bolghan bir qisim yoshurun küchni her waqit xizmet qilduralighan biri ikenlikini mana hazir heqiqiy türde hés qilidu.

Patigülning bashlan'ghuch we ottura mektep hayatliri köprek tenterbiye türliride netije qazinishlardek ishlarda bolup, ijtima’iy we tebi’iy penlerde oqush netijisi aldinqi 10 ning qatarida, yeni normal halette  boldi.  shundaq qilip toluqsiz otturini püttürgen waqti pütün jem'iyet kompyutér qizghinliqigha chömgen bir mezgilge toghra keldi.  U ottura téxnikomda kompyutér téxnikisi kespide oqushni a’ilisidikiler bilen bille qarar qildi, we ürümchi sheherlik kespiy ma’arip mektipide (hazirqi ürümchi sheherlik kespiy téxnika mektipi)  3 yil kompyutér qollinish téxnikisini ögendi. Oqushning 3-yili, yeni oqush püttürmey turupla, praktika qilish bahanisi bilen shinjang ma’arip nazaritining oqughuchi qobul qilish ishxanisida  toxtamliq xizmetchi xadim bolup xizmetke kirip, u yerde 4 yil ishlidi. Patigül ashu jeryanda mektepte ögen'gen kitabiy bilimlerni uninggha emeliy bilim qilip ögetken, we jem'iyetke chiqip xizmetchi bolghandin kéyinki exlaq terbiyisini we ma’arip üchün xizmet qilishning néme ikenlikini uninggha ögetken, eyni waqittiki kompyutér Uyghur til-yéziqi tetqiqat guruppisidiki gholluq eza, Patigülning xizmet ornidiki ishxana bashliqi muhemmetjan erdem,  we eyni waqittiki teklimakan tor békitining qurghuchisi nijat akilirigha chin qelbidin teshekkürlirini bildüridu.

Jem'iyetke yéngi chiqqan dewrlerdin bashlapla Patigülning chet'ellerge chiqip oqush arzusi bar idi. Töt yildin kéyinki xizmet ornining toxtam mudditining toshushi we shu waqitlarda jem'iyetke chiqip bashqa xizmetlerde bolushi, uning chet elge chiqish istikini téximu kücheytti déyishke bolidu. Töt yilliq ma’arip sahesidiki xizmet tejribisi we uningdin kéyinki kichik bir shirketke paychék bolup xizmet qilish tejribisi , eng axirida  öz izdinishi arqiliq junggo bankisi bankilarni nazaret qilish idarisining kompyutér bölümidiki xizmet tejribisi qatarliqlarning hemmisi uninggha bérilgen Allaning bibaha németliri idi.  bu  4-5 yil jeryanida Patigül özlükidin öginish ma’aripigha tizimlitip, Uyghur til-edebiyati kespi boyiche mexsus kurs we toluq kurs diplomlirini aldi.  Shu tejribiliri bolmighan bolsa, hazirqi Patigül mewjut bolmaytti. Shundaq qilip axiri weten'ge yéqinraq bolghan Yaponiyede eyni waqitlarda Tokyo uniwérsitéti we Waséda uniwérsitétlirida öginish ülgilirini tikligen chong hedisining dosti we sawaqdishi bolghan Polat akisi we Dilber hedisining yol körsitishi bilen changchün'ge bérip, 4 ayche turup, Yapon tilidin asas saldi.  Hemde shu jeryanda shu mekteptiki wasitichi ishxana arqiliq  nechche yildin buyan yighqan az tola öz xirajiti we a’ilisidikilerning yardimi bilen Yaponiyening Tokyo shehiridiki aldinqi qatarda turidighan til mektipi Séndagaya Yapon tili mektipige qobul qilinip, 2004 -yili 10-ayning 2-küni Yaponiyege saq salamet kéliwaldi. 

Til mektipige esli oqush pulining hemmini tapshurup bolalmighan Patigül kélipla mektep tépip bergen yataqqa 3 ayliq yataq heqqi tapshurush qatarliqlarda iqtisadtin yanchuqi quruqdilipla qaldi, we mektepning qalduq oqush puli bolghan 30 tümen Yapon yénini  hedisining dostliridin qerz élip turup, asta-asta bu Yapon turmushigha kirishti. Patigül Yapon’gha kélip bir aydin kéyin xizmet tapqan küni, yüz turane körüshüp imtihan bergen xizmet ornidin uni xizmetke qobul qilghanliq uqturushini téléfonda tapshurup élip, shundaq xushal boldiki, uning öz zémisidiki yüklerni yéniklitish üchün tirishish iradisi téximu kücheydi.

Patigül shuning bilen yérim  kün oqup, yérim kün ishlep yürüp, 3 aydin kéyin  qerz alghan pulni qayturup, özini téximu yénik hés qilidu.   chünki ta hazirghiche bundaq qerz ichide yürüp baqmighan Patigül üchün  bu 3 ay tolimu dekke dokkide  ötken 3 ay bolidu.  Allaning rehmiti bilen, Patigül Yapon tili mektipide yérim kün oqup, sirtta yérim kéchilergiche ishlep, mektepke bir qétimmu kéchikmey, oqushta yaxshi netijige érishken bolghachqa, 6  aydin kéyin nahayiti az sanliq oqughuchilargha bérilidighan Yapon til mekteplirining ayda 5 tümen yénlik oqush mukapatigha érishidu.  Uyghur tiligha nahayiti yéqin bolghan bu til Patigülge bekmu tes bilinip ketmeydu.  Patigül del mushu yerde barliq oqughuchilargha Yapon tili öginishining bek ölük halette bolup qalmasliqini, bolsa heptide 2 kün bolsimu Yaponluqlar bilen uchurushup, jem'iyet we Yaponiye xizmet sistémisi qatarliqlarda tejribe toplashqa paydiliq bolush üchün bolsimu yérim kündin ishlep  qoyushning nahayiti zörürlükini tekitleydu.

Patigül kelgen u yilliri Yaponiyening til mekteplirige oqushqa kelgen Uyghurlar asasen yoq idi.  yeni köpinche Uyghurlar öz munasiwet da’irisi arqiliq biwasite uniwérsitétlarning tejribe oqughuchisi bolup kéletti.   Yérim yil ötkendin kéyin, Patigülge Yaponiyediki Uyghur qérindashlar bilen asta - asta tonushush pursiti bolidu.  U  bir qiz  bilen bille sayitamadiki Uyghurlar eng köp olturaqlashqan takasakagha köchüp bérip olturaqlishidu.

Patigül bir yilliq Yapon tili sewiyisi bilen aspirantliqqa oqush istikide mektep izdeshke kiriship, Tokay uniwérsitétining asiya medeniyet tetqiqat bölümining bir oqutquchisi bilen körüshidu.  Hemde u oqutquchining guruppisigha tetqiqat oqughuchisi bolup qobul qilinidu.  Patigül héliqi til mektipining  6 ayliq oqush mukapat pulumdinmu waz kéchip, bu mektepke oqushqa kiridu. Emma mektep ornining bek yiraqliqi, we bu mu’ellimning tetqiqat témiliri Patigülning  oqumaqchi bolghan jem'iyetshunasliq we psixika ilmiy témisigha mas kelmigenliki tüpeylidin, Patigül bashqa mektepke almishish qararigha kélip, ustazi bilen meslihet qilidu. Bu jeryanda bu méhriban mu’ellim  téma jehettin Patigülge yétekchilik qilalmighanliqining ornini toluqlash, we waqitni israp qiliwetmeslik meqsitide, Patigüldin Yaponiyening qandaq sahelirige qiziqidighanliqini soraydu. Patigülning Yaponiye ma’aripini öz közi bilen körüp,  tejribe almashturush xiyali barliqini bilgen bu köyümchan ustaz Patigülning  öyige yéqin yerdiki Uyghur ösmürlirimu bar bolghan bir yesli bilen alaqiliship, Patigülge heptide 2-3 kün 2 sa’ettin emeliy tejribe almashturush pursiti yaritip béridu.

Yaponiye jem’iyitidiki her bir nerse eyni waqitlardiki Patigül üchün bir xil yéngiliq idi.  Patigüldiki Yaponiye jem'iyitini közitish, we u yerlerdiki Uyghur ösmürlirini közitish istekliri ene shuningdin bashlap peyda boldi, désekmu bolidu.  Patigül ashu yeslide turuwatqan Uyghur  perzentliri her bir künning 8-9 sa’itini Yapon tili boyiche terbiyilinish üchün serp qilidighanliqini, shunglashqa ularning Uyghurche sözlishishte qiyniliwatqanliqini  etrapidiki Uyghur a’ililiri  bilen bérish-kélish qilish jeryanida chongqur hés qilidu.  U könglide «Uyghur edebiy tillirimizni  bu yerlerdiki yash ewladlirimiz sözliyelmise, u tillirimiz untulup kétilse qandaq bolidu?» dégen oyda bolidu,  we izdinidu.

Patigül 2006 -yili 4-ayda Tokay uniwérsitétidin ayrilip, Tokyo éléktr uniwérsitétining ma’arip psixologiye statistika  tetqiqat bölümige tetqiqatchi  oqughuchi bolup qobul qilinidu. 

Patigül  baliliq waqitliridin bashlapla  ürümchide bir Yapon tili mektipining yoqluqidin ibaret bir boshluqni toldurush, Uyghur yashlirini Yaponiyege oqushqa chiqish uchurliri bilen teminlesh,  Uyghur yashlirini Yapon tili öginip, Yaponiyege oqushqa bérishqa qiziqturush arzusida bolghan, hemde özining ashundaq meqsetlerni emelge ashuridighan bir karxanisi bar bolushini ümid qilghan idi.   U Yapon’gha kélip uzun ötmeyla  Yaponiye jem’iyitining Uyghur yashliri üchün bir eng yaxshi chéniqish meydani ikenlikini hés qilidu.  Hemde bu jem'iyetke chiqip chénishqa intiliwatqan yashlar üchün bir yol échishni könglige pükidu. U 2006-yili 6-ayda tetil munasiwiti bilen öz xirajetliridin  iqtisad qilghan 30 ming yüen etrapidiki pulni élip ürümchige qaytidu.  Hemde shu yili ürümchi shehirining merkizi bolghan  jenubiy qowuq doqmushida ürümchi Uyul Yapon tili mektipini quridu.  Patigül mushu jeryanda uni qollighan barliq dost - buraderlirige chongqur teshekkür bildüridighanliqini éytti . Tetil toshup, Patigül mektepni yéqin bir dostining bashqurushigha amanet qilip, Yaponiyege qaytip kélidu.  Epsus 2 yil ömür körgen uyul Yapon tili mektipi aranla  40-50 Uyghur oqurmenning Yaponiyege her xil yollar bilen kélishige seweb bolup, 2 yildin kéyin melum sewebler tüpeyli taqilip qalidu.  Patigül tetildin qaytip kélipla, Yaponiye Tokyo rayonida yashawatqan aka-hedilerge teshebbus qilip, Yaponiyede bir Uyghur ana tili sinipi qurushni pilanlaydu.  Yillardin buyan Uyghur oqughuchilargha yardem qolini sunup kéliwatqan Yaponluq aq-köngül kishilerning  yardimi bilen, Tokyoning merkiziy rayonidin her shenbe küni 2 sa’et paydilan’ghili bolidighan bir orunni hel qilidu.  Hemde bu 2 sa’ette qanchilik Uyghur balisi kelse shunchilik ana tili dersi ötüshni meqset qilghan «uyul ana tili sinipi» resmiy échilidu.  Bek epsus, Yapondiki turmush ritimining bésimliri we Tokyo rayonidiki Uyghurlarning tarqaq olturaqlishishi qatarliq sewebler tüpeylidin,  eng deslipide 10 che oqughuchi bilen bashlan'ghan bu sinip 2 aygha barmay taqilip  qalidu.  Emma bundaq bir sinipni qayta qurush Patigülning her waqit oylaydighan bir oyidur.  

Ashu waqitlarda «Xemit Osman» isimlik bir yigitmu  Tokyo éléktr uniwérsitétigha  oqushqa kélidu.  Patigül bir tereptin aspirantliqqa teyyarliq qilish basquchlirini oqup, yene bir tereptin ishlep, bir yildin kéyin, yeni 2007 - yili Xemit bilen turmush quridu.  Patigül  toy qilip uzun ötmey, aspirantliq imtihanigha qatnishidu.  tolimu epsus, yillardin buyan dawamliship kéliwatqan chet ellik oqughuchilardin yüz-turane imtihan élish bilenla oqushqa qobul qilish tüzümi del mushu waqitta özgiridu.  Yeni, chet ellik oqughuchilar adettiki Yaponluqlar bilen oxshash imtihan bérishke özgertilidu.  Patigül tuyuqsiz özgergen bu imtihan ötkilidin ötelmey qalidu. Bu esnada  Patigül yene bir teqdir uchrashturghan yaxshi niyetlik ademler bilen uchriship qalidu,  we ularning «Sen téximu emeliy bolghan, bir xelq'araliq mulazimet supisi bolghan Yapon tili mektipining xizmitini qilsang bolghudek», dégen teklipi bilen,  Tokyodiki bir Yapon tili mektipining Junggo we bashqa Asiya  döletliridin kélidighan oqughuchilarning xizmitige érishidu.  Patigülning oqughuchi qobul qilish , kelgen oqughuchilarni Yaponiye ma’aripi we turmushi qatarliqlarda yétekchilik qilish bilen shughullinidighan xizmiti 5 yil dawamlishidu. Bu jeryanda  Patigül u xizmetke érishkinidin, ma’arip sépide jem'iyetke téximu yéqin mulazimette bolalighanliqidin tolimu xursen bolidu.   Gerche özi yuqiri unwan élip oqushqa kirishelmigen bolsimu, del shu yuqiri bilim sehnilirige intiliwatqan Uyghur yashliri üchün bu xizmetni qedirlep ishleydu.  Xizmetke qatniship 2 yildin kéyin Yaponiyege oqushqa chiqish arzusi bolghan Uyghur oqughuchilar üchünmu xizmette bolalaydighan sewiyige yétidu,  we tunji qararliq oqughuchiliridin ayropilan yasighan Uyghur oghlani Abdul'exet Abdulla qatarliq bir qanche izdinish rohi urghup turghan yashlarning  Yaponiyege kélish xizmitide  eng chong yardemchi bolidu.  Tunji nöwetlik 3 oqughuchining wiza we bashqa herqandaq ishlirini tejribe qilghan Patigül özige téximu ishench turghuzup,  téximu ilgirilep Uyghur jem'iyitidiki chet elge chiqip oqushni bek qéyin oyliwalghan talant igilirining kömülüp qalmasliqi üchün her xil wasitilerde  teshwiqatlarni élip baridu. 

Patigül 2014 -yili bir yil wetende turup, közitish we ehwal igilesh ishliri bilen shughullandi.  U 2015 - yili Tokyogha qaytip kélip, mektepte ishligen tejribilirini, 10 yil  mabeynide wujudqa keltürgen munasiwet da’irilirini,  we oqughuchiliq hayatidiki tejribe - sawaqlirini yekünlep, menggülük qollighuchisi we yoldishi Xemit bilen meslihet qilip, her ikkilisi öz shirketliridin istépa bérip, özlirining «Uyul» namidiki igilikini tikleshni qarar qildi.  Chünki bu ikki yashning Yapon shirketliride dawamliq bashqilargha ishlep ötüshi ularning  öz iradiliri boyiche kéyinki chong arzulirigha yétish yollirini  boghup qoyatti.  Kelgüsi pilanlirigha bolghan yollirini téximu erkin we téximu kengri échish niyitide, «özimiz üchün xizmet qilidighan, özimizning uniwérsal mulazimet türlirini janlanduralaydighan bir shirket bolsun», dep, ular 2014-yili 8-ayda resmiy en'ge aldurulup, «Yaponiye uyul pay - hessidarliq shirkiti» ni quridu. 

2009-yili 3-ayda Patigülning qizi Nazine tughulidu.  2010-yili 11-ayda oghli Ez'her tughulidu.  Patigül er-ayal ikkiylen hazir Allaning ulargha bergen eng chong némiti bolghan perzentlirini yaramliq ewladlardin qilip chiqish, nurghunlighan oqush istikidiki oqughuchilarni Yaponiyege eng yaxshi meslihetler bilen ekélish, hemde ulargha Yaponiyede turup xizmet qilish pursetlirini yaritip bérish pilanida  izdiniwatidu.  Ular Tokyodiki eng yaxshi bolghan til mektepliri bilen hemkarliq ornitip, shirket qurulghandin tartip hazirghiche bolghan waqit ichide jem’iy 15 neper Uyghur oqughuchining kélishige mulazimet qilidu.  Patigülning yoldishi  Xemit Osman kemsöz emma ishigha puxta , aq-köngül bir yigit ikenlikini men Tokyodiki uchrishishimda  hés qilghan idim.  U ikkiylen öz-ara kona sawaqdashlardin bolup, bir-birining eng yaxshi qollighuchiliridin idi.  Gerche Patigül chet ellerdiki doktor unwanliq Uyghurlardin bolmisimu,  uni wetendiki yashlar üchün chet ellerde turup izdinip we tiriship, kelgüside doktor aspirantlarning téximu köp yétiship chiqishigha töhpe qoshush yolini tallighan bir meripetperwer karxanichi, déyishke bolidu.

2-resim: men 2012-yili 12-ayda Yaponiyege oghlum bilen sayahetke barghanda, singlimiz Patigül bilen uning yoldishi Xemit Osman ikkiylen méni Tokyodiki bir türk réstoranida kütüwalghan idi.  Bu resim shu chaghda tartilghan.

Patigülning yoldishi Xemit Osman bolsa «karxanichi» namini heqiqiy türde qazinip, chong ishlarni tewretküdek jem'iyet tejribisige ige bolghan, we tashqi sodigha a’it izdinish we öginish basquchilirini tamamlighan bir yigittur.  Shundaqla u a’ilisige yüksek derijide mes'ul bolidighan, her yer we her waqitta az bolsimu öz qowmi üchün azdur-köptur hesse qoshushni aldinqi orun’gha qoyidighan bir yigittur.  Shunga u bikar waqitliridin toluq paydilinip, dostliri bilen birlikte Uyghur ashpuzuli wiwiskisini körkem qilip bézigen yötkilishchan ashpuzul mashinisidin birni öz qolliri bilen yasap chiqidu.  Shu arqiliq ishtin sirtqi waqitlarda Tokyo rayonlirida «Uyghur» dégen chong xetlik bu kichikkine aptomobilini ishqa sélip,  bir tereptin a’ile üchün iqtisadiy qimmet yaratsa, yene bir tereptin kochida uchritip, so’al sorighan méhmanlargha Uyghurni tonushturup kéliwatidu. Bu ikki yash öz  karxanisining  bundin kéyin téximu rawaj tépishi üchün kéchini kündüzge ulap, pütün küchi bilen tirishiwatidu. 

Patigül xizmetke qatnashqan bu 6 yil mabeynide Abdul'exet ukimizgha oxshash tirishchan yashlardin jem'iy  60 qa yéqin Uyghur izden'güchilerning Tokyogha kélip oqushigha heqliq we heqsiz mulazimetlerde bolup, uningdin nahayiti memnun boldi.  U her xil kesipte uniwérsitétitlerni püttürüp, Yaponiyede xizmet qilish arzusida bolghan yashlar üchün tunji qétim bir yéngi Yapon tili mektipi bilen hemkarliship, Yapon tilida 2-derijilik sewiyigiche terbiyilep, andin ashu mektepning yardimi astida ulargha xizmet tépip bérishtek yaxshi  ishlarni wujudqa chiqardi.  Patigül mundaq deydu: «Allaning bizge bergen amaniti we némiti bolghan eqliy zéhnimizni we put-qollirimizni dawamliq chéniqturup we ishlitip, amanetke xiyanet qilmay, yoshurun küchlerning téximu ulghiyip chiqishigha  chishliq chaqtek hemkarliqlarni qurup, téximu rawaj tapquzumiz. »  U bundin kéyin shirket  nami bilen her xil téximu yaxshi pilanlarni ishqa ashurushni oylawatidu.  

3-resim: men 2012-yili 12-ayda Yaponiyege oghlum bilen sayahetke barghanda, Tokyo uniwérsitétida Tokyo rayonida oquwatqan we ishlewatqan Uyghur qérindashlargha özüm nasada qiliwatqan ishlar toghrisida bir meydan ilmiy doklat berdim. Buninggha singlimiz Patigül we yoldishi Xemit Osmanmu qatnashti.  Bu resim shu qétim yighin zalida xatire üchün tartilghan.  Aldinqi qur ongdin 4-kishi singlimiz Patigül bolidu.

Patigül nahayiti ochuq mijez, bashqilar bilen asanla yéqinliship öteleydighan tiptikilerdin bolghachqa,  Yaponiyege kélip uzun ötmeyla bir Türk réstoranida sa’etlik ishlesh pursitige ige bolidu, we Türk tilini öginiwalidu.  Shu chaghda yétildürgen Türk tili qabiliyiti arqiliq Tokyodiki Türk dostliri bilen ornatqan dostluq munasiwetlirini hélihem dawamlashturup kéliwatidu.  Hemde shu arqiliq Tokyo rayonida yashawatqan Uyghur xanim-qizlirimizning az bolsimu yighilip, Türkche élip bérilidighan söhbetliride Türk ustazlar qilghan söhbet  nutuqlirini xanim-qizlirimiz üchün Uyghurchigha terjime qilip bérish sheripige ige boldi.  Her Shenbe küni élip bérilidighan turmush, a’ile, bala terbiyisi we exlaq qatarliq mezmunlardiki söhbetler bir tereptin Patigülning özige zor bilim igilesh pursiti bolup, yene bir tereptin etrapidiki Uyghur qérindashlirigha xalisane xizmet qilish pursiti boluwatqan bolup, mushundaq ehwaldin bu ot-yürek singlimiz nahayiti zor xushalliq hés qiliwatidu. 

4-resim: men shu qétim doklat bériwatqan bir körünüsh.  Ottura-qur yiraqtin 2- we 3-kishiler Patigül we uning yoldishi Xemit Osman bolidu. 

«Uyul pay-hessidarliq shirkiti» ning tijaret yaki mulazimet türliri tashqi soda meslihet mulazimetchiliki, Uyghur rayonidin we bashqa chet ellerdin Yaponiyege oqushqa kélish resmiyetliridiki meslihetchilik we mulazimet qatarliqlarni oz ichige alidu.  Bu shirket yene oqughuchilargha Yaponiyedek yuqiri istémalliq ellerde turalghu öy izdesh we orunlashturush ishlirini élip bériwatidu.  Bu shirketning ademni eng xursen qilidighan eng yéngi bir xalisane mulazimet türi yéqinda élan qilin’ghan bolup,  men uni 5-, 6- we 7-resim süpitide maqalining axirida qisturup qoydum.  Yeni, Patigülning shirkiti chet ellerde téxi héch bir shirket yaki shexs qilip baqmighan ana til kitab xezinisi qurush, we bu xezinidiki kitablarni Yaponiyediki Uyghur tili kitab xumarlirigha azraq xirajet bilen ariyetke bérish ishinimu qilmaqchi.  Patigülning hazirqi pilani  kitablarni ariyetke bérish heqqidin yighilghan barche sap kirimni yighip, u melum nisbetke yetkende bir «Uyul oqush mukapat puli» tesis qilish.  Ashundaq meqset bilen Patigül wetendin eng nadir Uyghurche kitablarni ekeldürüp,  ularni 5-ayning 15-künidin bashlap Yaponiyediki Uyghur qérindashlargha ariyetke bérishtek mulazimetni yolgha qoydi.  Bu mulazimet Patigül üchün iqtisadiy jehette nahayiti az qimmet yaritishi mumkin.  Emma Patigülning qarishiche kitab bilim buliqi bolup, u «ana tilimiz tashlinip qalmisun», dégen idiyide az bolsimu kitabqa meblegh sélip, bu yaqa yurtta Uyghurche kitablarning sanini köpeytip, özining kitab xezinisini bir menggülük nerse süpitide saqlap qélishni ümid qilidiken. Patigül we uning yoldishining heqiqiy  meqsiti, Yaponiyediki Uyghur qérindashlarning rohiy bésimgha taqabil turush, xizmet, a’ile we kishilik munasiwetlerni muwapiq bir terep qilish,  we balini yaxshi terbiyilesh jehetlerde yat milletning ilghar yerlirini öginip, hazir Uyghurlarda bar bolghan ilghar we ilmiy idiyilik kitablardin meniwi ozuq élip , Uyghur tilida yézilghan tarixiy kitablarni oqup, balilirigha Uyghur chöcheklirini anglitip, ularni bir mukemmel Uyghurluq éngi bilen qatargha qoshushigha azdur-köptür yardemde bolush iken. 

Singlimiz Patigül mundaq deydu: «Men 17 yéshimdila jem'iyetke xizmetke chiqip, nurghun yaxshi niyetlik ademlerning yardimige érishtim.  Men ulargha chin qelbimdin teshekkür éytimen. Dunyadiki  insanlar men üchün peqet 2 tipqila bölinidu:  Biri yaxshi ademler, yene biri eski ademler.  Ishinimenki, yaxshilarning sani eskilerningkidin her zaman köp kélidu. Men özümning pütün hayatigha hemrah qilghan sözüm shuki, insan etrapidiki bir eng kichik giyahqiche mes’uliyetchanliq bilen yashaydiken, u insanda ümid bar.  Undaq bolmaydiken, u insanning hazir qiliwatqan we buningdin kéyin qilmaqchi bolghan ishlirida ümid yoq.»

Patigül axirida kelgüside choqum  oqush pilani barliqini, eger Allah purset ata qilsa, meyli qanche yashqa kirip kétishidin qet'iynezer, jem'iyetshunasliq kespide choqum bir bilimdar bolghusi barliqini éytti.

5-resim: Singlimiz Patigül yéqinda özining Féyisbuk témida élan qilghan «Kitab oqush yili we Yaponiyediki Uyghurlar» dégen chaqiriqnamisining 1-béti.

6-resim: «Kitab oqush yili we Yaponiyediki Uyghurlar» dégen chaqiriqnamining 2-béti.

7-resim: «Kitab oqush yili we Yaponiyediki Uyghurlar» dégen chaqiriqnamining 2-béti.

Bu maqalining bir qismini Dilber Xémit singlimiz tehrirlidi.

Bu maqalini héchkimdin sorimay, menbesini bergen asasta bashqa her qandaq torgha chiqarsingiz, yaki élkitabqa oxshash bashqa her qandaq shekilde ishletsingiz boluwéridu. Bu maqale barliq uyghurlargha mensup.

© Copyright 2014 Uyghur Meripet  Torbéti 

Visits Number