Erkin Sidiq

2016-yili 12-ayning 5-küni

Kona yéziq nusxisi:  meripet.com

Mezkur maqalining aldinqi qismi:

http://www.meripet.com/2016/20161128_men_about_women.htm

 

Men aldinqi maqalide erler bilishke tégishlik ayallargha a’it muhim ishlarni bayan qilip öttüm. Mezkur maqalide ayallar bilishke tégishlik erlerge a’it muhim ishlarni teswirlep ötimen.

Men 2016-yili 3-aydin burun torlarda élan qilghan, bashqa bir menbediki (mesilen, doktor Yasir Qazining léksiyisidiki) mezmunlarni asas qilghan maqalilerde, menbe heqqide mexsus ayrim chüshenche berdim.  Hemde özümning oylighanlirini bir «Ilawe» ibarisi bilen bashlan’ghan ayrim abzasta bayan qilip, bashqilargha tewe mezmun bilen özümge tewe mezmunni nahayiti éniq ayrip mangdim.  Emma, wetendiki torlarning éhtiyaji tüpeylidin, 2016-yili 3-aydin kéyin undaq qilmasliqqa mejburi boldum.  Mezkur maqalimu kéyinki xildiki maqaligha kiridighan bolup, uni öz waqtida torlargha chiqarghanda menbe heqqide héch qandaq chüshenche bérelmey qaldim.  Men oqurmenlerdin bu ishni toghra chüshinishini soraymen.  Men töwendiki mezmunlarni maqalining astidiki ikki menbedin aldim.  Uning birinchisi doktor Yasir Qazi 2013-yili 25-Mayda Amérikida ötküzülgen «Shimaliy Amérika Musulmanlar Qurultiyi» da bergen bir meydan ilmiy doklatning widé’o filimi.  Uning ikkinchisi bolsa doktor Yasir Qazi özi ishleydighan aliy mektepte köp yillardin buyan ders qilip sözlep kéliwatqan mezmun bolup, bu widé’o filimi 2013-yili 27-Martta tarqitilghan.  Töwendikisi maqalining resmiy mezmunliri.

 

Hazirqi zaman psixologiye ilmide bayqilishiche, ayallar bilishke tégishlik erlerge a’it mundaq muhim ishlar bar:

 

 

1.　Erler Ayalidin Isteydighan 1-Orundiki Nerse Hörmetlinishtin Ibaret

 

Eger bir ayal érini qattiq hörmetlise, érige chongqur hörmet bildürse, éri uninggha ayallar isteydighan 1-orundiki nersini, yeni menggü üzülmes söygü, we menggü toxtap qalmaydighan köyünüsh könglini béridu. Bundaq ehwalda er ayalini her da’im 1-dérijilik muhim orun’gha qoyidu. Er ayaligha her waqit «Sizni oylap turuwatimen, sizge köngül bolup turuwatimen, izchil türde sizning otingizda köyüwatimen» dégen héssiyatni namayan qilidu. Démek, erlerning isteydighini hörmet. Erler hörmetke érishelise, andin ayaligha söygü béridu. Ayalini her waqit qedirleydu. Ayaligha her waqit ehmiyet bérip, unigha dawamliq köyünidu. Er ayalini qattiq söyse, ayaligha qattiq köyse, shuninggha jawaben ayal érini chongqur hörmetleydu.

 

Qur’anda mundaq déyilgen: «Erler ayallarning hamiyliridur, bu Allah ning ularning bezisini bezisidin (yeni erlerni küch quwwet, ghazatqa chiqish qatarliq jehetlerde ayallardin) artuq qilghanliqidindur we erlerning öz pul mallirini serp qilghanliqidindur (yeni ayallarning nepiqisi erlerning zimmisige yüklen'genliktindur) [4:34].» Bu surining menisi er-ayal munasiwitide erler bashqurghuchi ornida turidu, dégendin ibaret. Erlerge ashundaq orun bérilgende, ularmu ayaligha köyidu.

 

Bu heqte Buxari bilen Muslimda bir küchlük we dangliq hedismu bar. Uningda mundaq déyilgen: «Mu’ed» isimlik bireylen Süriyege bérip kélip, peyghember eleyhissalamning meschitige kirgen haman, u yerde yükünüp olturup, peyghember eleyhissalamgha bash urup, tezim qilidu. Buni körgen peyghember eleyhissalam uningdin: «Ey Mu’ed, néme ish qiliwatisen? Kim séni manga tezim qilishqa buyrudi?» dep soraydu. Me’ud peyghember eleyhissalamgha mundaq dep jawab béridu: «Men hazirla Süriyedin qaytip keldim. U yerge barghanda, u yerdiki kishilerning hörmet nuqtisidin rebbaygha tezim qilidighanliqini kördüm. Shuning bilen u rebbaylargha qarighanda siz téximu küchlük hörmetke layiq, dep oylap, hazir sizge tezim qildim.» Shu chaghda peyghember eleyhissalam mundaq deydu: «Allah bir insanning yene bir insan’gha tezim qilishini chekligen. Eger Allah mushundaq ishqa yol qoyghan bolsa, men erlirige bolghan hörmiti we mes’uliyiti nuqtisidin ayallarni erlirige tezim qilishqa buyrughan bolattim.» Bu yerdiki tezim hörmetni bildüridighan tezim bolup, bu weqedin biz mundaq bir ishni biliwalalaymiz: Ayallar erlirini hörmetlishi kérek. Shu chaghdila ular érining söygüsige, qedirlishige we köyünüshige érisheleydu.

 

Ayallar érini hörmetligen, we érige «mendin we a’ilidin xewer alidu» dep ishen’gen waqitta, erler heqiqetenmu shundaq qilidu. Heqiqetenmu ayalidin we a’ilisidin yaxshi xewer alidu. Ayallar a’ilidiki «bashliq» bolushqa urunmay, éri bilen hökümranliq orni talashmay, érige ishenmey we éri qilghan her bir ishtin gumanlinip yürmey, we dawamliq türde érini bashqurupla turmighanda, uning eksiche, her waqit érige ishen’gende erler ayaligha köyünidu, ayaligha nisbeten romantik héssiyat namayan qilidu, we ayalini qedirleydu. Bir ayalning éri bir heqiqiy er bolalighandila andin xotunigha bir ayal kishige mu’amile qilghandek mu’amile qilidu. Bir ayal érige nisbeten bir erge mu’amile qilghandek mu’amile qilghandila andin u er özini bir erdek hésablaydighan bolidu.

 

Erni hörmetlesh töwendiki bir qanche jehetlerni öz ichige alidu:

 

(1)　Érining bilimige we hökümige hörmet qilish. Eger éringiz bir ish üstide bir qarar alghan bolsa, uningdin gumanlinip yürmeng. Éringizge «Sen unchiwala eqilliq emes, qolungdin undaq ish kelmeydu», dégen’ge oxshash köz-qarashta bolmang. Éringizge bir kichik baligha mu’amile qilghandek mu’amile qilmang.

 

Mesilen, éringiz mashina heydewétip, bir yolgha kiridu. Siz könglingizde «Érim xata yolgha mangdi», dep höküm chiqirip, éringizge «Siz xata yolgha mangdingiz, bu yol bizni baridighan yérimizge aparmaydu», deysiz. Bu chaghda éringiz «Mushu toghra yol, men nege kétiwatqanliqimni bilip turuwatimen», deydu. Bu yerde yüz bergini qandaq ish? Bu yerde ayali érining bashliqliq ornigha jeng élan qildi. Érining hökümidin gumanlandi. Érige ishenmidi. Bundaq ehwalda er bir bes-munazire qilghuchigha aylinidu. Hemde ayaligha «Sen uni qilghan, sen buni qilghan», dep, ayalidin qusur tépishqa tirishidu. Shunglashqa eger éringiz sizdin meslihet sorimaydiken, bundaq waqitlarda siz hergizmu uninggha yol körsetmeng.

 

Eger ayalning gépi rast bolup, er xatalashqan bolsichu? Buning jawabi emdi chiqidu.

 

(2) Éringizning xatalishishigha, we öz xataliqidin tejribe-sawaq yekünlishige yol qoyung. Eger éringiz qararni özi élip xatalishidiken, u héch kimdin aghrinalmaydu. Eger siz alghan qarar xata bolup chiqidiken, éringizning siz bilen bolghan jédilining axiri üzülmeydu. Shunglashqa éringizni xatalishishqa, we öz xataliqliridin tejribe-sawaq yekünlishige yol qoyung. Hergiz éringizning apisining rolini éliwalmang. Héch qandaq er özige bir apiliq salahiyitide turup mu’amile qilidighan ayal bilen toy qilishni yaki oy tutushni xalimaydu. Uning üchün özining apisi yétip ashidu. Héch qandaq er ayalining özige léksiye sözlishini, özige terbiye qilishini, we özini qorqutushini yaqturmaydu. Erni peqet uning apisila qorqutsa bolidu. Anilarning bir qisim alahide hoquqliri bar bolup, u hoquqlar kélin’gimu bérilgen emes. Eger éringiz yolni xata tallap, bir qétim ézip qalghan bolsa, u oxshash xataliqni ikkinchi tekrarlimaydu. U öz xataliqidin öginidu. Bundaq ehwalda siz héch qandaq gep qilmay, jim turung. Kéler qétim ishni éringiz özi onglap kétidu.

 

(3) Éringiz oy ichide birer projékt (ish turi) élip barmaqchi bolghanda, uning qabiliyitige ishining. Bundaq waqitlarda hergizmu éringizge kinaye qilmang. Hergizmu uning iradisige soghuq su sepmeng. Mesilen, oyingizdiki su turubisi buzulup qélip, éringiz uni rémont qilish üchün qorallirini élip keldi, deyli. Eger bu chaghda siz «Siz özingizche turubini rémont qilmaqchima? Boldi qiling. Siz uni qilalmaysiz. Bérip bir rémontchi chaqirip kéling», deydikensiz, siz uning ghururini sundurisiz. Yalghuz ula emes, siz uning yürikige bir pichaq sanjiysiz. Bundaq ehwalda éringiz «Eger séning neziringde men bir buzulup qalghan turubining höddisidin chiqalmisam, bashqa yene qandaq ishlarning höddisidin chiqalaymen?» dep oylaydu.

 

Erlerning intayin chong ghururi bar bolidu. Eger siz ashu ghururni kichiklitidighan yaki ajizlitidighan her qandaq bir ishni qilidikensiz, siz éringizning erlik ghururigha zexme yetküzisiz. Shunglashqa éringiz birérishni özini toghra mölcherliyelmey qilip salghan waqitlardimu, uninggha arilishiwalmay, éringizge yol qoyung. U özining xatalashqanliqini kéyin bayqiwalidu, hemde sizning uni qollap berginingiz bedilige u sizni burunqidinmu bekrek söyidu.

 

Emeliyette 90 pirsent waqitlarda éringiz bashlighan ishlirini muweppeqiyetlik halda püttüreleydu. Erler ene shundaq yaritilghan. Eger ular bir ishni bashlap, yérim yolda meghlup bolidiken, köpinche waqitlarda ular héliqi ishni qayta-qayta qilip, uni wujudqa chiqarmay turup u ishtin qol üzmeydu. Eng axirida u ishni ghelibilik tamamlaydu. Siz éringizning ishigha arilishiwélip, toxtimay uning xataliqlirini körsitip bérip tursingiz, siz uning chishigha tégisiz. Uni zériktürüwétisiz. Éringiz hergizmu sizning bundaq qilghiningizdin minnetdar bolmaydu. Eksiche u sizning bundaq qiliqingizni öch köridu. Sizning bundaq qiliqliringiz bezide éringizning yüzini töküp, uni renjitip, netijide téximu yaman aqiwetlernimu keltürüp chiqiridu. Shunglashqa hergizmu éringizning erlik ghururigha zexim yetküzidighan ishlarni qilmang. Erler özlirini a’ilining qoghdighuchisi, dep hésablaydu. Eger siz uninggha «Buzulup qalghan turubini siz yasiyalmaysiz», désingiz, u söz éringizge «Men sizning hökümingizge ishinelmeymen» dégen uqumni bildüridu. U söz éringizge «Men sizning méni qoghdiyalaydighanliqingizgha, mendin xewer alalaydighanliqingizgha ishenmeymen», dégen menini bildüridu. Shunglashqa éringizni özi qilmaqchi bolghan ishlarni qilishqa yol qoyung. U ishni özi qilip, meghlup bolsa öz xataliqliridin özi ögensun. Eger siz uning erlik ghururini sunduridikensiz, u sizni özingiz arzu qilghandek söymeydighan bolup qalidu.

 

(4) Eger birérish heqqide siz éringiz bilen selbiy yosunda sözlishishke toghra kélidiken, siz ishlitidighan sözlerni nahayiti éhtiyatchanliq bilen tallang. Ayali dawamliq béshini aghritip turidighanliqidin qaqshaydighan erler nahayiti köp. Undaq bolushidiki seweb, erler ayalining tola qaqshishini özlirige qilghan hörmetsizlik, dep chüshinidu.

 

--Érim, buzulghan turubini ongshidingizmu?

--Uni némishqa téxiche onglap bolalmaysiz?

--Men u ishni sizge dégili bir-ikki hepte bolup kettighu?

--Bu ishni qilish siz üchün shunchiwala tesmu?

--Némishqa méning gépimni birer qétim bolsimu anglap qoymaysiz?

 

Siz mushundaq geplerni qilip éringizning béshini aghritiwersingiz, u tedrijiy halda su turubisini onglash ishigha bir xil öchmenlik közi bilen qaraydighan bolup qalidu. Éringizning u ishni burunqidinmu bekrek qilghusi kelmeydighan bolup qalidu. Éringiz «Xotunum hejepmu béshimni aghritta», dep oylap, sizning dégenliringiz hergizmu ijabiy netije élip kelmeydu. Éringizning su turubisini waqtida ongshimasliqining sewebi, birinchidin, u qilidighan bashqa uningdinmu muhim ishlar bar. Ikkinchidin, er kishilerning bezi ishlarni qilishqa melum bir waqitta köngli tartmay, uni qilishqa bashqa bir waqitta köngli tartidu. Shunglashqa erler bezi ishlarni qilishta uning öz köngli tartidighan peytini saqlaydu. Eger siz éringizning köngli tartmighan bir ishni uninggha shu peytning özidila qildurmaqchi bolidikensiz, éringizni u ishni shu peyttila qilishqa mejburlaydikensiz, éringizning könglini qattiq renjitip yaki azablap qoyisiz.

 

Shunglashqa, siz yuqiriqidek ishni qilishning ornigha, éringizge ijabiy jehettin ilham béring. Mesilen, siz éringizge «Men sizge ülüshkün su turubisi buzulup qalghanliqini éytqan idim. Uni hazir onglap bérishke waqtingiz yétermu?» deng. Yeni, selbiy pozitsiyide turup gep qilmay, ijabiy pozitsiyide turup, ijabiy ahangda söz qiling.

 

Eger choqum naraziliq bildürüshke toghra kélidiken, hergizmu gepni «sen» yaki «siz» dégen sözni ishlitip bashlimay, uning ornigha «men» dégen sözni ishlitip bashlang. Mesilen, éringiz ishtin kéchikip chüshüp, sizge téléfon qilip qoymighan bolsun. U öyge kechrek qaytip kelgende, siz uninggha achchiqlap: «Mushundaq chaghlarda manga ishtin sel kechrek kélimen, dep téléfonmu qilip qoymaysiz. Némishqa dawamliq mushundaq qilisiz?» dégen bolung. Bu yerde siz éringizni eyibleysiz. Eger éringizni uning apisi yaki dadisi eyiblise bolidu. Emma siz eyiblisingiz bolmaydu. Siz uni eyiblisingiz, éringizning söygüsige érishelmeysiz. Eger siz yuqiridiki gepni «Amriqim, siz bügün ishtin kéchikip qaytip keldingiz, emma manga téléfonmu qilip qoymidingiz. Men sizdin bek ensirep kettim» désingiz, éringiz her qétim ishtin kéchikip qalghanda choqum sizge téléfon qilidu. Yeni, bu yerde siz «sen» yaki «siz» dégen sözni ishletmey, uning ornigha «men» dégen sözni ishlettingiz. «Men sizdin ensirep qaldim», «Men sizning nege ketkenlikingizni bilelmey qaldim», «Men sizdin ensirep néme qilishimni bilelmey qaldim». Mushundaq sözlerni ishletsingiz, éringiz sizdin nahayiti razi bolidu, sizdin söyünidu, hemde siz üchün asmandiki ayni yulup ekélip bérishkimu teyyar bolidu.

 

Bezide éringiz sizge qopalliq qilip salidu. Shundaq waqitta siz «Siz mani dédingiz, siz ani dep manga qopalliq qildingiz», démey, «Sizning mawu mawu gepliringiz méning könglümni aghritti», deng. Shundaq qilsingiz éringiz «Men uninggha rastla orunsizliq qiliptimen, undaq qilmisam boluptiken», dep, özi bir gunah ötküzgendek héssiyatqa kélidu. Qilghan ishigha pushayman qilidu. Éringizni tenqidlisingiz yaki eyiblisingiz, u hergizmu özini gunah qilghandek hés qilmaydu. Éringizni bir erdek héssiyatqa ige qilish üchün, siz choqum bir ayal kishidek rol élishingiz kérek.

 

(5) Hergiz bashqilarning aldida éringizni chüshürmeng. Hergiz bashqilarning aldida éringizning erlik ghururini chüshüridighan, we éringizning qabiliyitini kemsitidighan gep-söz yaki chaqchaqlarni qilmang. Bundaq ishlardin qet’iy saqlining. Undaq ishlar hemme waqitta nahayitimu ziyanliq. Erler ayalining özlirini bashqilarning aldida chüshürüshini qet’iy yaqturmaydu. Undaq ish éringizde héch qandaq ijabiy netije élip kelmeydu. Siz éringizning bashqilarning aldida öz turiqingizni kemsitishini yaqturmaysiz. Éringizning bashqilargha «Xotunum aldinqi bayram jeryanida jiq yewélip bir az semrip ketti» déyishini yaxshi körmeysiz. Erlerning ghururi ayallarningkidin téximu sezgür kélidu. Eger éringizni birérishta bashqilarning aldida kemsitidikensiz, siz uning ghururini zexmilendürisiz. Uning ornigha, bashqilarning aldida éringizni maxtang. Kéler qétim éringizning ata-anisi öyingizge kelgende, éringizni ularning aldida maxtang. Ularning aldida «Érim oyni nahayiti retlik tutidu», deng. Shundaq qilsingiz éringizning ata-anisi ketkendin kéyin éringiz oyni burunqidinmu bekrek retlik tutidighan bolup kétidu. Bu ijabiy righbetlendürüsh bolup hésablinidu.

 

Bir erge özining ayali hörmet qilmaydiken, uninggha bashqa héch kim hörmet qilmaydu. Shunglashqa buni her bir ayal choqum este tutushi kérek.

 

 

2. Erler Ayalidin Xewer Alidighan Qilip Yaritilghan

 

Erlerning tebi’iy xususiyiti ayalini qoghdash. Erler ayalini qoghdashni, we a’ilisining kéreklik adimi bolushini isteydu. Bizning dinimizmu erlerdin ayalidin xewer élishni telep qilidu. Bu ehwal erlerning tebi’iy xaraktérigimu mas kélidu. Shunglashqa erler ayali we a’ilisidin xewer alalisa, ghelibe qazan’ghanliq tuyghusigha we özidin pexirlinish héssiyatigha érishidu. Erler ayalini özige béqindi qilishni, a’ilisini éhtiyajliq nersiler bilen temin étishni, we a’ilisini yölep turushni isteydu. Shunglashqa er kishi bolushning bir simwoli a’ilisi üchün qattiq tiriship ishleshtin ibaret.

 

Bezide ayallar «Sen her küni bek uzun ishlep kétiwatisen, öyde anche turmaywatisen, oy bilen anche karing bolmaywatidu, öyge azraqmu köyünmeywatisen», dep, éridin narazi bolidu. Emeliyette éringiz a’ilige köygenliki üchün qattiq ishleydu, hergizmu a’ilisige köymigenliki üchün emes. Éringiz a’ilisini yaxshiraq béqish, xizmet ornida yuqiriraq orun’gha kötürülüsh üchün ashundaq qattiq ishleydu. Éringiz a’ilining iqtisadiy éhtiyajining höddisidin toluq chiqish arqiliq sizge we a’ilige bolghan muhebbitini namayan qilidu. Lékin ayallar köpinche waqitlarda érining qattiq tiriship ishlishining özi uning ayali we a’ilisige bolghan muhebbiti ikenlikini toluq chüshinip yételmeydu.

Erler a’ilining kelgüsidiki iqtisadiy ehwali üstide köprek oylinidu. Erlerning köprek oylaydighini töwendikidek so’allarning jawabi:

--A’ilining iqtisadi kelgüside qandaq bolidu?

--Men ölüp ketsem ayalim we balilirim qandaq qilidu?

--A’ilimizning iqtisadi yene 10 yildin kéyin qandaq bolidu?

--Balimiz aliy mektepke kirgende uning oqush pulini qandaq hel qilimiz?

 

Ayallar uzun-muddetlik er-ayalliq munasiwiti üstide köprek oylinidu. A’ilisining iqtisadi unchiwala nachar emes ayallar iqtisad üstide unchiwala köp oylinip ketmeydu. Erler yene 20 – 30 yildin kéyinmu a’iliside yéterlik iqtisad bar bolush, balilirini aliy mektepte oqutidighan’gha puli bar bolush mesililiri üstide oylaydu. Ayallar bolsa érini dawamliq özige jelp qilip turush, yene 10 – 20 yil ötken waqittimu érining özige bolghan muhebbitini normal saqlap qélish ishliri üstide oylinidu. Bu dégenlik hergizmu erler ayali we a’ilisi bilen kari bolmay, ölgüche ishlishi kérek, dégenlik emes. Bu yerde démekchi bolghan gep, ayallar erlerning qattiq ishlishidiki yétekchi idiyini toghra chüshinishi kérek, dégendin ibaret.

 

Eger ayallar érining qattiq ishlishige qarita dawamliq narazi boluwéridiken, érini zériktürüp, hetta érini renjitip qoyidu. Chünki erning neziride bu ishlarning hemmisi ayali üchün qilin’ghan. Emma ayalning neziride bu ishning özi bilen anche bek munasiwiti yoq. Shuning bilen er-ayal ikkiylenning otturisida nahayiti éghir chüshinishmeslik yüz béridu.

 

Erler üchün ayali we a’ilisimu özining xizmiti bilen oxshash dérijide muhim. Shunglashqa erlermu bu nuqtini hergiz estin chiqirip qoymasliqi kérek. Bir nerse üchün yene bir nersini qurban qiliwetmesliki kérek. Ayallarmu mundaq bir ishni bilishi kérek: Éringizning xizmiti uning 2-xotuni emes. Bu yerde bir xil riqabet mewjut emes. Éringizning qattiq ishlishi peqet siz üchün, sizning baliliringiz üchün, hemde siz bilen bir inaq we yéqin munasiwetni saqlash üchün. Erler pul üstide köprek ghem yeydu. Shunglashqa siz éringizni toghra chüshining.

 

 

3. Jinsiy Munasiwet Erlerge Küch-quwwet Ata Qilidu

 

Er-ayalliq jinsiy munasiwet yaxshi bolghanda, erler yéngiche küch-quwwetke érishidu. Erlerning jinsiy munasiwet mexluqliri ikenliki hemmige ayan. Dunyaning hemme yéride barliq erler ortaq halda ipadileydighan naraziliq ayalining özige jinsiy munasiwet pursitini yéterlik dérijide bermigenliki. Bu xil ehwal hemme millet, hemme din, we hemme medeniyetlerde oxshash dérijide mewjut. Ayallar jinsiy munasiwetning erler üchün bir xil bi’ologiyilik zörüriyet ikenlikini toluq chüshinip yételmeydu. Erlerning jinsiy munasiwetke bolghan éhtiyaji yémeklik, ichimlik we uxlash qatarliqlargha bolghan éhtiyaji bilen oxshash emes. Erlerning jinsiy munasiwet turmushi ongushluq mangmaydiken, ular asanla térikidighan, asanla ayalidin qusur izdeydighan, we ayali bilen urushqili aran turidighan bolup qalidu. Buning sewebi, jinsiy munasiwet erlerning héssiyat qulpisini achidighan achquch. Erler jinsiy munasiwette qana’et hés qilghandila, andin özide bir erdek tuyghuni wujudqa keltüreleydu. Peqet shu chaghdila ayali sadir qilghan her qandaq kemchilik yétersizliklerni epu qiliwételeydu. Erler ayali bilen bolghan jinsiy munasiwet turmushida qana’et hés qilalmaydiken, ayali sadir qilghan we özi oylap tapqan xataliqlarning héch qaysisini epu qiliwételmeydu. Jinsiy munasiwet erlerge ayalining muhebbitini hés qilduridu, shuning bilen erler ayaligha burunqidinmu küchlük söygü béridighan bolidu. Erler jinsiy munasiwet turmushida qana’et hés qilghanda, özini dunyadiki her qandaq ishni qiliwétishke teyyar bolghandek hés qilidu. Erler jinsiy munasiwet arqiliq özide bir erge layiq jismaniy küch barliqini heqiqiy türde hés qilidu. Özining erlikini heqiqiy türde hés qilidu.

 

Ayallar érige yéterlik dérijidiki jinsiy munasiwet pursetlirini yaritip bérip, érining jinsiy munasiwetke bolghan éhtiyajini toluq qandurup turidiken, uning éri özini bir toluq erdek hés qilip, özide bashqiche küch-qudretke ige bolidu. Shuning bilen özide pütün dunyani özige boysunduralaydighan bir xil irade hasil qilidu. Nahayiti zor dérijidiki xushalliq we raziliqqa ige bolup, turmushtiki nurghun ghem-endishilerni we köngülsizliklerni untulup kételeydu. Eger uning eksiche jinsiy munasiwette ayal kishi érini ret qilidiken, u halda er «Men özümning xotunighimu bir er bolalmisam, qandaqmu bashqa dunyagha bir er bolalay?» dep oylaydu. Ayallarning jinsiy munasiwette érini ret qilishi, erlerning iradisini sunduridighan eng küchlük amil bolup hésablinidu. Shunglashqa bizning dinimizda bir ayalning jinsiy munasiwette érini ret qilishi cheklen’gen. Bu yerdiki ret qilish érining erlikini ret qilish bolup qalidu. Bundaq ret qilish bir ayalning érige qilghan eng chong hörmetsizliki bolup hésablinidu.

 

Chüshkünlishish késilige giriptar bolup qalghan erlerning xéli köpi ayalining jinsiy munasiwette özini ret qilishi tüpeylidin shundaq bolidu. Emma ayallar jinsiy munasiwetni ret qilish érining turmushida qanchilik éghir krizis peyda qilidighanliqini chüshinip yételmeydu. Erler özidiki jinsiy munasiwet bilen munasiwetlik mesililerni bir qutining ichige qachilap mangidu. Ular özliridiki undaq mesililer heqqide asanliqche bashqilar bilen paranglashmaydu. Shunglashqa ayallar éri bilen bolghan munasiwetning néme üchün nacharlishishqa qarap kétiwatqanliqini chüshinelmey qalidu. Erler üchün ayali bilen bolghan jinsiy munasiwet normal dawamlashmay, bir éghir mesilige aylinip qalidiken, bezi erler nahayiti tézla ajriship kétidu. Jinsiy munasiwet normal dawamlashmaydiken, erler dawamliq ayalidin qusur izdeydighan bolup qalidu. Ayali sadir qilghan her bir mesile érige 10 hesse yaki 100 hesse éghir mesile bolup körünidu. Bezide erler ayalining mesilisini özi oydurup chiqiridu. Uning eksiche, eger u munasiwet jayida mangidiken, erler ayalining bashqa nurghun yétersizliklirige, mesilen, temsiz tamaq, waqtida yuyulmighan kir, we qalaymiqan tutulghan oy qatarliqlargha azraqmu perwa qilmaydu.

 

Shunglashqa ayallar érining jinsiy munasiwetke bolghan éhtiyaji yalghuz bi’ologiyilik éhtiyajla bolup qalmastin, u yene psixologiyilik éhtiyaj ikenlikinimu toluq chüshinip yétishi kérek. Bu ehwal hazirqi zaman psixologiye ilmide toluq jezmleshtürülgen. Érining jinsiy munasiwetke bolghan telipini ret qilish ayallarning «Men üchün sen bir er emes, men üchün séning bir er bolushqa salahiyiting toshmaydu», dégini bilen oxshash. Eger éringiz sizge bir er bolalmisa, u qandaqmu bashqa dunya üchün bir er bolalisun?

 

 

4. Erlerni Hemme Ayallar Jelp Qilidu

 

Ayallarning hemmisi erlerni tebi’iy halda özige jelp qilidu. Bir yaki bir qanche ayallar emes, hemme ayallar erlerni jelp qilidu. Nahayiti bextlik er-ayalliq turmushini yashawatqan erler, hemde ayaligha ölgüche köyidighan erlernimu bashqa ayallarning hemmisi jelp qilidu. Erler ene shundaq yaritilghan. Ashundaq xaraktér hemme erlerge tebi’iy halda ata qilin’ghan. Özining ayali ajayip güzel, özining ayali ajayip kélishken, we özining ayalini intayin yaxshi köridighan erlernimu bashqa ayallar özige jelp qilidu. Sizning éringiz sizge pütün qelbi yaki pütün yüriki bilen köyüshi mumkin, emma uning méngisining bir barchisini we uning körüsh quwwitining bir qismini bashqa yüzligen, minglighan we on-minglighan ayallar jelp qilip turidu.

 

Ayallarning turqigha kelgende, erlerning körüsh quwwiti ayallarningkige zadila oxshimaydu. Bir ayal bir öyge kirgende, oydiki bashqa ayallar derhal uning somkisining qanchilik heshemetlik ikenlikige, uning kiyimining we altun zinnet buyumlirining qandaqraq ikenlikige diqqet qilip, köngülliride shularni bahalaydu. Emma u ayallar héliqi ayalning uchisidiki kiyim uning bedinini neqeder ching yépip turuwatqanliqigha, uning kiyimide bedenning shekilliri qanchilik körünüp turuwatqanliqigha, we u ayalning bedinining qanchilik qismi körünüp turuwatqanliqigha anche diqqet qilmaydu. Emma, öyge kirgen héliqi ayalgha oydiki erler qarighanda, ular u ayalning üstidiki kiyim qanchilik ching ikenlikige, uning beden shekli qaysi dérijide bilinip turuwatqanliqigha, u ayalning bedinining qaysi qismi kiyim bilen yépilmay, körünüp turuwatqanliqigha diqqet qilidu. Erler u ayalning somkisi, kiyimi we altun-buyumlirining qandaqraq ikenlikige, we ularning qimmet-erzanliqigha asasen diqqet qilmaydu. Ashu ayalgha qarawatqan erlerning qanchilik dindar we qanchilik exlaqliq bolushidin qet’iynezer, her bir erning kallisida héliqi ayalgha yene bir qétim qariwélish istiki bilen özining exlaqini saqlap, uninggha qarimay, özini kontrol qilip turush otturisida jiddiy küresh yüz béridu. Her bir er ene shundaq tebi’iy xaraktér bilen yaritilghan.

 

Meyli bir er toy qilghan yaki boytaq bolsun, yash yaki yashan’ghan bolsun, uningda yuqiridikidek xaraktér tebi’iy halda bar bolidu. Hemme erler bir chirayliq ayalgha, yaki ayallarning chirayliq bedenlirige köz yügürtüshtin nahayiti zor huzur alidu. Erler bir yerge jiddiy ish bilen kétiwétip, yolda mexsus chirayliq ayallarni izdep yürmisimu, köz aldida birer chirayliq ayal peyda bolidiken, erning kallisida héliqi ayalning körünüshi sizip-sezmey peyda bolushqa bashlaydu. Yeni, bundaq ishlar erler üchün mexsus tirishchanliq körsitish arqiliq emes, belki özlükidin, özi sizip-sezmeyla yüz béridu. Bir qolida ayalining qulini tutup méngiwatqan erlerning kallisining bir qismidimu uning etrapidiki ayallarning körünüshliri namayan bolup turidu. Erler üchün bashqa ayallargha diqqet qilmay yashash intayin teske chüshidighan bir ish. Uni az dégendek, erler uxlighanda kündüzi körgen ayallarni chüshide köridighan ehwallarmu dawamliq yüz bérip turidu.

 

Adette yash yigitlerning méngilirige qizlar heqqidiki xiyallar her 2 – 3 minutta bir qétim kirip turidu. Boytaq yigitler üchün melum bir waqit ariliqida qizlarni xiyaligha kirgüzmey, pütün zéhnini bashqa ishlargha merkezleshtürüp ötüsh asasen mumkin emes.

 

Peyghember eleyhissalam heqqidiki Ebu dawut yazghan bir hediste déyilishiche, peyghembirimiz oyining aldida yolgha qarap olturghinida aldidin bir ayal ötken. Shu chaghda uningda bir xil jinsiy munasiwet istiki qozghalghan. Shuning bilen peyghember eleyhissalam öyige kirip, ayali bilen kariwatqa chiqip, özidiki teshnaliqni qandurup, andin sirtqa yénip chiqqan. Hemde peyghember eleyhissalam mundaq dégen: Bir ayal sirtta mangghanda, sheytan uning jamalini etrapidiki erlerge eslidikidin köp güzel qilip körsitidu. Yeni sheytan uni güzelleshtürüwétidu. Shunglashqa bir er sirtta bir ayalni körüp, özide jinsiy munasiwet istiki tughulghanda, u istekni öz ayali bilen qanduruwetse boluwéridu. Chünki bashqa ayallarda bar nerse uning öz ayalidimu bar. Mana bular bizning peyghembirimiz dégen sözler.

 

Peyghember eleyhissalamning dangliq newrisi Ibn Abbas Qur’andiki «Allah barliq chong gunahlarni ötküzgen kishilerni jazalaydighan bolup, toghra yol tutqan kishilerning kichik gunahlirini bolsa epu qilidu», dégen mezmunni öz ichige alghan bir sürige izahat bérip, «kichik gunah misalliri ichidiki eng yaxshi misal bir erning bir ayalgha nezer tashlishidur», dégen.

 

Qisqisi, erlerning ayallargha nezer tashlishi bir saqlan’ghili bolmaydighan kichik gunah bolup, erlerning ayallargha nezer tashlash-tashlimasliqi jéngide yüzdeyüz pirsent utalaydighan erler asasen mewjut emes.

 

Bu xil ehwal qiz-ayallarning könglini yérim qilip, ularda qimmiti töwen kishilerdek tuyghu peyda qilip, ularni rohiy jehettin chüshkünleshtürüshi mumkin. Emma, bizning bu yerde yuqiridiki ehwallarni yézishimiz hergizmu hede-singillarni chüshkünleshtürüshni meqset qilghan emes. Bizning meqsitimiz silerni er-ayalliq hayatini ongushluq élip méngish üchün zörür bolghan bilim we küch-quwwet bilen temin étishtin ibaret.

 

Mushundaq ishta er-xotunluq munasiwetni normalni dawamlashturup méngishta bilishke tégishlik yene ikki nerse bar.

 

Uning biri, eger siz éringizning bashqa bir ayalgha nezer tashlawatqanliqini körüp qalidikensiz, siz uninggha achchiqlining. U ishning sizning könglingizni aghritqanliqi we sizni tériktürgenlikini éringizge éyting. Hemde bir yaxshi xotun bolushqa tiriship, éringizdin özingizning qandaq yardemde bolalaydighanliqingizni sorap béqing. Emma, her qandaq ehwal astida éringizning bashqa bir ayalgha bir qétim nezer tashlighanliqini «Érim emdi méni yaxshi körmeydighan bolup qaptu», dep chüshenmeng. Yüz bergen undaq ishning éringizning sizge bolghan muhebbiti bilen héch qandaq munasiwiti yoq. Yüz bergen u ish hergizmu uning sizge bolghan muhebbitining küchlüklük dérijisini namayan qilip bermeydu. Bashqa ayallarning éringizni jelp qilishi bir yüzeki ish bolup, mahiyette éringiz yenila sizni burunqidekla söyidu. Bundaq ehwalda bashqa ayal éringizning yürikini jelp qilalmaydu. Undaq ish sizning éringizni jelp qilalmaydighanliqingizni, sizning yéterlik dérijide güzel emeslikingizni chüshendürüp bermeydu. Erlerning bashqa ayallargha nezer tashlishi jinsiy munasiwet istiki tüpeylidinmu emes. Erler özliri uchratqan her bir chirayliq ayal bilen jinsiy munasiwet ötküzüshni oylimaydu. Belki, ayallarning sirtqi güzel jamaligha könglide apirinliq we qayilliq bildürüsh erlerning tebi’iy xususiyitidur. Biz bu yerde küchlük dérijide tekitlimekchi bolghan asasiy nuqta ene shu.

 

Ötkende dunyadiki eng dangliq 5 neper ayal modéllarning biri yoluqqan mundaq bir ehwal dunyagha bir nahayiti chong xewer bolup tarqaldi: U ayal bir küni ishtin chüshüp öyige qaytip kelgende, érining yalingach ayallarning resimliri bésilidighan bir zhurnalni körüp olturghanliqini körüp qalghan. Shuning bilen u ayal nahayiti qattiq xapa bolup, éri bilen ajriship ketken. Démek, dunyadiki eng güzel modéllarning birini xotun qilip éliwalghan héliqi er öz ayali bilenla qana’et hés qilmay, shuning bilen u yene bashqa ayallarning yalingach resimlirini körgen. Mesxirilik bolghini shuki, u er bashqa ayallarning meynet resimlirini körüp olturghanda, éhtimal dunyadiki bashqa milyonlighan erler uning öz xotunining resimlirini körüp turuwatqan bolushi mumkin. Elwette bu erning qilghanlirini «orunluq ish», dep hésablighili bolmaydu. Uning qilghini toghra emes. Emma siz hergizmu éringizning bashqa ayallargha nezer tashlap qoyushi bilen öz ghururingizni zexmilendürüwalmang, öz qimmitingizni chüshürüwalmang, we öz hörmitingizni ajizlashturuwalmang. Siz éringizning héliqidek qiliqini tenqidlisingiz we eyiblisingiz bolidu. Emma éringizning undaq qiliqini özingiz bilen baghliwalmang. Éringizning undaq qiliqining éringizning sizge bolghan söygüsi bilen héch qandaq munasiwiti yoq.

 

Uning yene biri, yuqirida chüshendürülginidek, hemme erlerning bashqa ayallargha nezer tashlashtin ibaret bir mesilisi bar. Siz ashundaq erlerning birining ayali bolghanliqingiz üchün, éringizning bashqa ayallargha diqqet qiliwatqanliq körünüshlirini dawamliq uchritip turisiz. Hemde ashundaq ehwallargha achchiqlinisiz we ulardin térikisiz. Shundaq qilish bilen bille, siz éringizni toghra chüshinish yolidimu azraq tirishchanliq körsiting. Éringizningmu jinsiy munasiwet mesiliside tebi’iy halda peyda bolghan ich pushuqi we térikishliri barliqini tonup yéting. Eger éringiz jinsiy munasiwet ishidiki teshnaliqini siz arqiliq qana’etlendürelmise, uninggha bashqa qandaq amal bar? Hazir siz kochilarning qandaqla yérige béring, nahayiti ochuq kiyin’gen qiz-chokanlarni qedemde bir uchritip turisiz. Undaqlarni téléwizorlardimu dawamliq uchritip turisiz. Shunglashqa éringizge bir az hésdashliq qiling, éringizge bir az méhribanliq körsiting, hemde éringizge öz söygüngizni toluq namayan qiling. Éringizning jinsiy munasiwetke bolghan teshnaliqigha yéterlik dérijide étibar béring. Eger siz éringizge öz bediningizni körsetmisingiz, éringizning sizdin toluq huzur élishigha yol qoymisingiz, undaqta éringiz qandaq qilidu? Sizde yaratquchimiz ata qilghan bir güzel jamal bar bolup, éringizning uningdin huzurlinishigha purset béring. Shundaq qilsingiz éringiz sadir qilish éhtimalliqi bar bolghan bir qisim mesililerdin saqlan’ghili bolidu.

 

 

5. Erler Üchün «Romantik Munasiwet» Dégen Söz «Jinsiy Munasiwet» Dégen Söz Bilen Oxshash

 

Erler ayal kishi bilen bolghan romantik munasiwetni isteydu. Emma, ularning undaq qilishidiki seweb romantik munasiwetni «jinsiy munasiwet» pellisige chiqishning shotisi qilishtinla ibaret. Erler üchün romantik munasiwet bilen jinsiy munasiwet chember-chas baghlan’ghan. Erler ayaligha birer sowghat bérish yaki shuninggha oxshash bashqa birérishni qilip bérishning ayallar chüshenchisidiki ehmiyitini asasen chüshenmeydighan bolup, ular ayaligha yaki birer ayalgha melum bir sowghatni teqdim qilish arqiliq uning bilen jinsiy munasiwet qilish meqsitige yétishni oylaydu. Ashundaq menidin élip éytqanda «erler unchiwala romantik emes» dése chékidin ashuruwetkenlik bolmaydu.

 

Bu ish üstide bir qétim ilmiy tekshürüsh élip bérilghan bolup, tekshürüshke qatnashqan mutleq köp sandiki erler «Méning bir romantik er bolghum bar», dégen. Shundaq bolup turuqluq, néme üchün erler bir romantik er bolush heqqide shunchiwala bilimsiz kélidu? Emeliyette erler bu ishta unchiwala bilimsiz emes bolup, erlerning romantik bolmasliqidiki eng muhim yaki 1-orunda turidighan seweb, ular özlirining romantik bolush yolidiki tirishchanliqining ayal kishi téripidin ret qilinishi, mesxire qilinishi, zangliq qilinishi yaki etiwargha élinmasliqidin nahayitimu ensireydighanliqidin ibaret. Bashqiche qilip éytsaq, erler özlirining romantik bolush yolidiki urunushlirining muweppeqiyetlik bolmay qélishidin tolimu ensireydu. Shunglashqa ayallar érining romantik bolushqa urun’ghan ish-hériketlirige alahide diqqet bérishi, we uninggha muwapiq mu’amile qilishi kérek.

 

Mesilen, sizning éringiz bir axshamni nahayiti romantik ötküzmekchi bolup, sizni sirttiki bir yaxshi réstoran’gha apirip méhman qilish qatarliq bir qatar ishlarni pilanlighan bolsun. Eger siz ashu réstoran’gha bérip, aldingizgha ekelgen tamaqni yaratmay, ashpezni tenqid qilidikensiz, sizning éringiz sizning héliqi qiliqingizni «Men bu romantik kéchini dégendek qamlashturalmidim», dep chüshinidu. Eger éringiz sizni bir kinogha aparghan bolup, siz u kinoni yaratmisingiz, uning éringizge bolghan tesirimu yuqiriqidek bolidu. Bu yerde siz éringizni yaratmasliqqa urunmidingiz, emma éringiz bu ishni ene shundaq chüshinip qalidu. Eger éringiz sizge bir sowghat bergende u sowghat sizning könglingizge yaqmay, siz «Buni némishqimu alghansiz? Bundaq nersige pul israp qilip néme qilattingiz?» deydikensiz, éringiz siz üchün bir romantik ish qilimen, dep, meghlup bolghandek héssiyatqa kélidu.

 

Qisqisi, erler ayaligha melum bir romantik ishni qilip bergende, u ayalining özi qilghan ishni nahayiti yaqturushini, uninggha nahayiti xushal bolushini, hemde özige bashqiche yéqimliq qilishini isteydu. Shundaqla shu küni axshimi kariwattiki ishningmu yüz bérishini ümid qilidu.

 

Romantik ishlarning éniqlimisi erler bilen ayallar üchün oxshash bolmay qélishimu mumkin. Mesilen, bir ayal üchün öyde yaxshi tamaqtin birni étip, tamaq üstilige shamlarni yéqip qoyup, éri bilen bolghan qizghin paranglar ichide u tamaqtin behrilinip, andin éri bilen oyidiki safada olturup, bir kinoni bille körüshning özi bir romantik ish bolushi mumkin. Emma u ayalning éri üchün bolsa sirtqa chiqip, ayali bilen bille tamaq yep, uningdin kéyin kinoxanida bir kino körüp, andin axshimi kariwatqa bille chiqish bir romantik ish bolushi mumkin. Mushuninggha oxshash er bilen ayalning romantik ish heqqidiki chüshenchiside xéli chong perq bar. Er bilen ayal otturisidiki mushundaq oxshimasliq mesilisini hel qilishning eng yaxshi usuli, er-xotun ikkiylen obdan parangliship, qarshi terepning «romantik ish» chüshenchisini biliwélishtin ibaret.

 

Yene bir mesile, eger melum bir kündiki romantik ishlarning axirqi netijisi er-xotun ikkiylenning kariwatqa bille chiqishi bolmaydiken, u halda erde ümidsizlik yaki yaritilmasliq tuyghusi peyda bolidu. Bu ehwalmu erlerning bir xil jinsiy munasiwet mexluqliri ikenlikini chüshendürüp béridu. Shuning üchün erlerning romantik ish yolidiki tirishchanliqi er-xotun ikkiylenning kariwattiki ishi bilen mukapatlan’ghini yaxshi. Eger biz yuqiriqidek chüshenchiler asasida gherbning medeniyitige qarap baqidighan bolsaq, er-oghullarning néme üchün axshimi xotun-qizlarni tamaqqa apirishqa shunchiwala kücheydighanliqini bileleymiz.

 

Amérikining bir kinosida bir oghul bir qizni axshimi bir chayxanigha apirip qehwe élip béridu. Qehweni ichip bolghandin kéyin yigit u qizni özining yatiqigha apirishqa urunidu. U qiz unimisa, «Undaqta manga héliqi qehwening pulisini töliwetken bolsingiz», deydu. Bu bir sel uchigha chiqqan ehwal. Emma gherbte ashundaq ishlarni xéli köp uchratqili bolidu.

 

Qisqisi, eger éringiz sizge bir romantik ishni qilip bergende siz uni yaratmaydikensiz, u sizning nahayiti chong xataliqingiz bolidu. Yuqirida tilgha élin’ghandek, erlerning ghururi ayal kishining tenqidi aldida intayin ajiz kélidu. Eger éringiz sizge birer romantik ishni qilip béridiken, siz uninggha choqum bashqiche yéqimliq qiling. Bezide siz éringizni tenqidlesh yüzisidin dégen bir qanche éghiz gep ikkinglarning otturisidiki romantik munasiwetning bir qanche yil üzülüp qélishigha seweb bolup qélishimu mumkin.

 

 

6. Chirayliq Bolushqa Intilishning Özi bir xil Güzellik

 

Erler ayalining bedini yéngi toy qilghan waqtigha qarighanda sel yoghinap qalghanliqigha asasen perwa qilmaydu. Emma ular ayalining chirayliq körünüshke urunuwatqan urunmaywatqanliqigha alahide diqqet qilidu. Ayalining etir ishlitip, yüzige girim qilip, we chirayliq kiyimlerni kiyip, shu arqiliq chirayliq körünüshke tirishiwatqan tirishiwatmaydighanliqigha nahayiti ehmiyet béridu. Erler asasen ayalini bashqa ayallargha we aliy dérijilik ayal modéllargha sélishturmaydu. Erler asasen özining ayalining beden qurulushigha razi bolup ötidu. Emma ayali özidin-özi xewer almighanda, we özining tashqi qiyapitini onglap yürmigende, erlerning ichi pushup, ularning köngli yérim bolidu.

 

Ayallar birer ayallarning yighilishigha we shuninggha oxshash bashqa birer pa’aliyetke bérishtin burun nechche sa’et waqit serp qilip, özige girim qilip, yaxshi kiyinip, özini perdazlaydu. Emma éri kechte ishtin chüshüp öyige qaytip kélishtin burun 5 minut waqit serp qilip, özini azraq onglap qoymaydu. Érining aldida chirayliq körünüshke azraqmu tiriship qoymaydu. Bu erler eng küchlük dérijide narazi bolidighan bir ehwal. Obdan oylinip béqing: Sizning chirayliq jamalingizdin we sizning chirayliq qiyapitingizdin behrilinishke we söyünüshke sherti hemmidin bek toshidighan kishi hergizmu siz barghan olturushtiki bashqa ayallar emes. Siz barghan toydiki bashqa dostliringiz emes. Sizning chirayliq jamalingizdin we sizning chirayliq qiyapitingizdin behrilinishke we söyünüshke sherti hemmidin bek toshidighan kishi sizning éringiz. Shunglashqa özingizni éringizning aldida chirayliq körsitishke tirishmay, bashqilarning aldida chirayliq körsitishke tirishqiningizning néme ehmiyiti bar?

 

Ayallar asasiy jehettin érining aldida chirayliq yasinip yürüshning ehmiyitini anche chüshenmeydu. Hemde «Men dérijidin tashqiri modéllar bilen riqabetleshmisem bolmaydu», dégen idiyige resmiy ishinidu. Emma, aldinqi qétimliq maqalide tilgha élin’ghinidek, erler bir waqitta peqet birla ishni oylaydighan bolup, ular hergizmu ayalining beden qurulushini dérijidin tashqiri modéllarning beden qurulushi bilen sélishturup yürmeydu. Erlerning isteydighini ayalining özining aldida chirayliq körünüshke intilishi, we shu yolda zörür bolghan tirishchanliqlarni körsitishidin ibaret.

 

Ayallarning özlirining turiqigha nisbeten öz ishenchisining yoqluqi bir éghir mesile. Bu yerdiki bir yaxshi ehwal shuki, eger bir ayal éri öyge qaytip kélishtin burun 5 – 10 minut waqit chiqirip, özining turqini bir az onglap, özige etir chéchip, özining körünüshini bir az chirayliqlashturup qoyidiken, uning éri öyge qaytip kelgende ayalining özi aldida chirayliq körünüshke tirishiwatqanliqini sézidu. Shuning bilen ayalidin minnetdar bolidu we söyünidu. Gherbte élip bérilghan bir ilmiy tekshürüshke qatnashqan erlerning 85 pirsenti özliri üchün muhim nerse ayalining 10 – 20 yil burunqi waqittikidek yash körünüshi emes, belki ayalining érining héssiyatigha ehmiyet bérip, éri aldida chirayliq yasinip yürüshke urunushi ikenlikini bildürgen.

 

Ayallar özlirining sirtqi qiyapetlirige heddidin ziyade sezgür bolup yashaydu. Özlirining sirtqi qiyapetlirige heddidin ziyade köngül bolup kétidu. Erlerning bundaq ishlargha köngül bolushi ayallarningkige azraq yéqinmu kelmeydu. Köp sanliq erler üchün hemmidin muhim nerse, ayali özining aldida we oy ichidimu chirayliq körünüp yürüsh üchün yéterlik dérijide tirishchanliq körsitishidin ibaret. Ayallarning chirayliq körünüshke urunushi érining közige chirayliq yasan’ghan bolup körünidu. Ayallarning bir güzel qiyapetke kirishke tirishishi érining közige güzelleshken bolup köridu. Bu her bir ayal kishi tonup yétishke tégishlik nahayiti muhim we nahayiti addiy chüshenchidur.

 

 

7. Erlerning «Öngkürdiki Waqit» gha Éhtiyaji Bar

 

Erlerning bir tebi’iy xususiyiti shuki, ular her küni azraq waqitni öz aldigha ayrim ötküzüshni isteydu. Ular her küni melum bir waqit ichide barliq ishlardin qol üzüp, hemde bir yerde özi yalghuz turup, zhurnal oqush, intérnéttiki nersilerni tekshürüsh we téléwizor xewirini körüshke oxshash ishlar bilen shughullinishni yaxshi köridu. Erler chong-chong mesililerge duch kelgende, könglidiki ishlarni bashqilargha dep yürmeydu. Belki özi yalghuz ashu mesile üstide oylinidu. Ashundaq waqitlarda erlérikki éngikini tutup olturup, bashqa héch qandaq ish qilmay turup oylanmaydu. Belki téléwizorda xewer körüshke oxshash bir ish bilen shughullinip turup, kallisining arqa téripide özi duch kelgen chong mesile üstide oylinidu. Hemde ashundaq bir muhitta öz mesilisini hel qilishning charisini oylap tapalaydu. Her bir er özining azraq waqtini özi yalghuz ötküzüshke éhtiyajliq bolup, bu ularning «öngkürdiki waqti» bolup hésablinidu. Bu waqitta ular bir köngüldiki öngkürge kirip, hemme ishlardin qol üzidu. Ayallar érining mushundaq bir éhtiyajini toghra chüshinishi, hemde éri héliqi öngkürge kirip ketkende uninggha parakendichilik salmasliqi kérek. Erlermu öngkürdin chiqipla kariwatqa chiqip uxlap, ayali bilen héch qandaq waqitni bille ötküzmisimu bolmaydu. Undaq qilishning özimu bir xil nachar ish bolup hésablinidu.

 

Erler ayallargha oxshash könglidiki ishlarni bashqilargha dawamliq dep turmaydu. Bir qisim ishlarni héch kimge démey, özining könglide saqlaydu. Bu erlerning bir xil tebi’iy xususiyiti. Erler bir jimjit yerde olturup, yene bir ishni qilghach özi duch kelgen mesile üstide oylinidu. Undaq «jimjit yer» téléwizorning aldi bolushimu mumkin, kompyutérning aldi bolushimu mumkin, yaki qolidiki kitab bolushimu mumkin. Shunglashqa sizning éringizge deydighan bir muhim gépingiz chiqip qélip, uni éringizge démekchi bolghan waqit éringizning «öngkürdiki waqti» gha toghra kélip qalidiken, siz eng yaxshisi éringizning oylinish jeryanini buzuwetmey, uninggha «Amriqim, méning sizge deydighan bir muhim gépim bar idi. Uni sizge qachan désem bolidu?» dep sorang. Bu ishta erlermu adil bolushi kérek. Eger éringiz «Sa’et 8 de paranglishayli», dep sizge bir waqitni belgilep bergen bolsa, umu choqum özining wedisini saqlishi kérek.

 

Bezide siz éringiz bilen gep talishiwatqanda, éringiz özining öyige kirip kétip, ishikni yépiwalidu. Uning bu qiliqi hergizmu özini sizdin élip qachqanliqi emes, belki bu uning «öngkürge kirip kétishi» bolup, u ashu öyde jimjit olturup, siler déyishken ishlar üstide oylinidu. Erlerning chong-chong ishlar üstide oylinish usuli ene shu. Shunglashqa siz éringizning bundaq ishlirini toghra chüshinishingiz kérek. Ayallarning bir mesilini hel qilish usuli bolsa éri bilen gep talishish, munazire qilishish, oxshash geplerni qayta-qayta tekrarlash, we dostlirigha derd töküsh qatarliqlar bolup, ular bu jehette erlerge zadila oxshimaydu. Eger siz erlerning mushundaq psixologiyilik xususiyetlirini toluq chüshinidikensiz, sizning éringiz bilen bolghan munasiwitingiz uzun muddetkiche saghlam dawamlishidu.

 

Mana bular her bir ayal kishi bilishke tégishlik erlerge a’it 7 muhim ish.

 

Yuqirida bayan qilin’ghan uqumlarning bir qismi, bolupmu erler ayalidin isteydighan 1-orundiki muhim nerse ayalining özini hörmetlishi ikenliki heqqidiki chüshenchiler bir dangliq kitabtin kelgen. U kitabning aptori uch qedimdek toy qilip, meghlup bolghan «Lora Doyil» (Laura Doyle) isimlik ayal bolup, u deslipide éri bilen hoquq taliship ötken. Emma turmushi ongushluq bolmighandin kéyin, «Men bir shunche yaxshi ayal tursam, néme üchün méning turmushum ongushluq bolmaydu?» dep oylap, turmushta bir yéngiche pelsepiwi idiye qollinishqa bashlighan. Andin uning turmushi nahayiti muweppeqiyetlik bolghan. U ayal öz sergüzeshtliri heqqide bir kitab yazghan bolup, uning ismi «Teslim bolghan ayal» (The Surrendered Wife). Bu kitab gherbtiki dangliq kitablar qataridin orun alghan bolup, u her bir ayal kishining oqup béqishigha erziydu. Men imkaniyiti bar Uyghur qérindashlarning bu kitabni Uyghurchigha terjime qilip, neshr qildurushini ümid qilimen.

 

1-resim: Lora Doyilning «Teslim Bolghan Ayal» namliq kitabining muqawisi.

 

 

Paydilinish Menbesi:

 

[1] What men & women need to know about each other - Dr. Yasir Qadhi | 25th May 2013

https://www.youtube.com/watch?v=UqtBCxspzJw

 

[2] What WOMEN need to KNOW about MEN

https://www.youtube.com/watch?v=Jf6B4xk3kcI

 

 

Bu maqalini inimiz «Pidakar» tehrirligen.

                                         

© Copyright 2014 Uyghur Meripet  Torbéti