Boston, Massachusetts, Yaz Ayliri:

Bu yerde -----Ishtin chüshkendin kéyin, Uyghur medeniyitining böshüki bolghan, sirliq we séhrlik ana makan – Qeshqerdiki “Güzer reste”side olturghandek olturup chayni qéniq demlep, 10-20 zix kawap buyrutup qoyup chöpqetliring bilen mungdishidighan muhit yoq. "Dunkin Donut"ning cofisini seherde bir qapla ichish  kupaye. New Yorkqa hepte axiri barimen. Shunga  tetil künliridiki hepte ariliqida ishtin chüshkendin kéyin öyge qaytishqa aldirap ketmeymen. Bundaq chaghda  kitabxanilarni arilaymen. Bügün "qandaq yéngi kitablar chiqtikin" dep kitabxanini ayliniwétip  “2006 –yilidiki Amérikidiki mesh'ur shexsler” namliq téxi yéqindila  neshr qilin’ghan kitabqa közüm chüsti.  Bu kitabning 1899-yilidin bashlap her yili neshr qilinidighinini, Rozwelittek meshhur siyasionlar, Einsteindek dangliq alimlar, Kenneth Arrowdek Nobél mukapatigha érishken  Iqtisadshunaslar we Bill Gatestek dunyawi karhanichilarning, qisqisi bu kitabqa her yili her qaysi sahelerde Amérika jem’iyitige alahide töhpe qoshqan  shexslerning tallinip kirgüzülidighanliqini  bilettim. Ixtiyarsiz munu köp menbelik, köp milletlik we köp qirliq medeniyetke ige bu dölette zadi kimlerning bu jem’iyetke chanchilik töhpe qoshuwatqanliqi we ularning töhpisining qanchilik étirap qilin'ghinini bilip baqqum keldi.

Ademning közi adette özige tonush nersini asan bayqaydu.

Kitabni waraqlawétip, birdinla tonush bir isimni körgendek boldum emma, “Bizdin téxi bu kitabqa kirgüzgidek shexs  chiqqini yoq, chiqqan bolsa anglar idim” dégen xiyal bilen, ittik ötüp ketmekchi boldum-yu, ixtiyarsiz, bu ademning terjimhaligha nezerimni aghdurdum.

“Rishat Abbas Borhan – Kilinikiliq dorilarni tetqiq qilish we wujutqa keltürüsh sahesidiki bash tetqiqatchi. Uyghur. 1960 –yili Awghustta tughulghan. Abbas Borhan we Mariye Ablizning oghli……

…Kespi jurnallarda we ilmiy muhakime yighinlirida 80 parchidin artuq ilmiy maqale élan qilghan we oqughan. Qolgha keltürgen tetqiqat netijiliri —ayrim-ayrim halda 1996-yili 5-ayda Amérika Dölet Mudapie Ministirliki, ve Hawa Armiye Qomandanliq Shitabi teripidin  mukapatlan’ghan hemde 1999-yili 3 –ayda “Zehershunasliq Ilmiy Jem’iyiti" teripidin munewwer maqale bolup bahalinip mukapatqa érishken.

... 2001-yili ötküzülgen "Diabét késili (Qent Siyish Késili)ni Dawalash Téxnikisini Almashturush Ilmiy Yighini" da bir maqalisi 'Eng Yaxshi Maqale Mukapati' gha érishken. Yéngi dorilarni tetqiq qilish we wujutqa keltürüsh jehette qoshqan töhpisi körünerlik bolghan. Insulinni éghiz arqiliq istémal qilish téxnikisi boyiche paténtqa érishken. Pharmacokinetica we Pharmadynamica tetqiqati jehette shundaqla yéngi dorilarni tetqiq qilish we  wujutqa keltürüsh jehettiki tetqiqat layihesini tüzüsh, tejribe qilish we kilinikiliq sinaq qilish jehetlerde özgiche uslub ijat qilip, alahide netije yaratqan.  Hazir, Wyeth tetqiqat merkizide dunyawi dora tetqiq qilish we  wujutqa keltürüsh chong etritining rak késellirini dawalaydighan dorilarni tetqiq qilish ve barliqqa keltürüsh tarmiqining dréktori.

Rishat  dora tetqiqati saheside pew'quladde netije yaritip, hazirqi zaman Amérika jem’iyitining yüksilishige tégishlik töhpe qoshqanliqi üchün  nami mezkur kitabqa kirgüzüldi".  

---"Özi, neq özi shu".

Xuddi chöldin bulaq tépiwalghandek xush bolup kettim. “Pah, bizdinmu bu kitablargha meshhurlar qatarida tizilidighanlar bolidiken-he?

Ottura mektepte oquwatqan chéghimda "Ayropilanni -aka-uka Wrights, Téléphonni Édison, Pensilinni Fléming  ijad qiptu yaki bayqaptu, ejep biz Uyghurlardin héchkim xelq'araliq tesrge ige birer nerse ijat qilmaptu, 'Qutadghu-bilik' imiz bar, qedrige yetmiduq, '12 muqamimiz' bar, özimizla chüshinip hozurlinimiz, .." dep oylap kétettim.

Bügün bashqiche rohlandim. Men öz’ara adettikichila salam-saet qilishidighan, dora tetqiqat  ilmi boyiche Doktorluq unwani alghan bir Uyghur perzentining Amérika jem’iyiti bolupmu Amérika pen-téxnika sahesi étirap qilghudek bunchilik derijide  chong netije qazan'ghanliqini xiyalimgha keltürüp baqmaptikenmen.

Adem bir nersining tégige yetmigüche boldi qilmisa, uni budushqaq deymiz, méning budushqaqliqim tutup ketti.

Tor téxnikisigha barikalla! Sen her waqit özüng'ge kéreklik matériyallarni her xil izdesh wasitiliri arqiliq uchur déngizidin xuddi béliqchi déngizdin béliq süzgendek süzüwalisen. Men  Rishat (Richat depmu yézilidu) Abbas  dégen isimni torgha kirgüzüp kördüm. Köz aldimda Rishat Abbas toghrisida köp uchurlar peyda boldi. Hemmisi dégüdek uning ilmiy emgeklirige ait uchurlar bolup, hetta bularning beziliri In'glizchidin bashqa chet el tillirigha yeni  Xenzuche we Gérmanchigha terjime qilin’ghan idi. Hem heyran qaldim, hem xush boldum. Heyranliqim shuki, ana tili In'gliz tili bolmighan bir Uyghur perzentining dunyawi pen-téxnika saheside aldinqi qatarda turidighan ilmiy jurnallarda shunche köp maqalilerni élan qilalashi idi. Eger men Doktorluq unwani üchün oqumaywatqan bolsam, belki bu qeder heyran qalmasliqim mumkin idi, heyran qalmasliqimning sewebi "ilmiy maqalini" chong bilmeslikimdin emes belki, uning qandaq pütüp chiqishini chüshenmeslikimdin bolushi éniq idi.