Erkin Sidiq: Ghayini Ré'alliqqa Aylandurushning Sirliq Qanuniyiti (2)

Ghayini Ré'alliqqa Aylandurushning Sirliq Qanuniyiti (2)

Erkin Sidiq

2010-yili 10-ayning 27-küni

[1-Bölüm] [2-Bölüm] [3-Bölüm] [4-Bölüm] [5 -Bölüm] [6 -Bölüm] [7 -Bölüm] [8 -Bölüm] [9 -Bölüm]

Kona Yéziq: [meripet.com] [PDF] [uyghuracademy.org] [meripet.org ]

4. Özige Tartish Qanuniyiti Qandaq we Néme Üchün Ünüm Béridu?

Napoliyonning kitabida «cheksiz eqil» uqumi intayin köp ishlitilgen bolup, bu uqumni mukemmel chüshiniwélish, mezkur maqalining qalghan qismini toghra we toluq chüshiniwélish üchün nahayitimu zörür. Shunglashqa men mushu bölümde ashu uqum heqqide qisqiche chüshenche bérip ötimen. Shuni eskertip qoyushum kérekki, özige tartish qanuniyiti kam dégendimu aliy mektep toluq kurus oqughuchilirigha ötülidighan bir ders bolalaydighan ilim bolup, Napoliyonning kitabidiki bir qisim uqumlarni bir qétim oqush bilenla toluq chüshinip kétish bezide mumkin emes. Shunglashqa oqurmenlerning bezi uqumlar toghrisidiki mezmunni sewrchanliq bilen bir qanche qétim oqushini, oqughanda ishlitilgen her bir sözge alahide ehmiyet bérishini soraymen.

Özige tartish qanuniyiti ikki xil ayrim-ayrim funkisiyining birleshmisi arqiliq ünüm béridu. Uning biri «cheksiz eqil», yene biri bolsa «kainat adet küchi». Siz könglingizde saqlighan bir oy özi bilen ékwiwalént (tengdash) bolghan fizikiliq nersini özige tartidu. Mushu jeryanda kainat adet küchi könglingizni ashundaq qilish usuli bilen teminlep, cheksiz eqil bolsa sizning oyingizning tarqilishi bilen uninggha qayturulghan inkasning qobul qilinishi otturisidiki baghlinishni teminleydu.

Men bu maqalining 1-qismida tilgha elip ötkinimdek, Andru Napoliyon’gha pütün zéhnini muweppeqiyet pelsepisini qandaq qollinishqa merkezleshtürüp, uning néme üchün ünüm béridighanliqi mesilisidin qet’iy saqlinishni nahayiti qattiq tapilighan. Buning sewebi, Andru bu pelsepini hemme dindikilerning oxshash yosunda paydilinishini arzu qilghan bolup, uni birer étiqadqa baghlap qoyghanda, oqurmenlerning shu zamanla nechchige bölünüp kétidighanliqidin ensirigen. Emma, Napoliyon «Oylap bay bolush» dégen kitabini élan qilghandin kéyin, nurghun oqurmenler yenila xiyalning ré’alliqqa aylinishi melum bir küchning tesiri arqiliq emelge ashidiken, dégen tonushqa kelgen. Shunglashqa Napoliyon özige tartish qanuniyitining néme üchün ünüm béridighanliqini éniq chüshendürüsh arqiliq, yüz bérish éhtimalliqi bar bolghan xata chüshenchilerning aldini élishni qarar qilghan. Shuning bilen özining «Oylap bay bolush» dégen kitabidin kéyin bergen léksiyiliride bu mesile üstide éniq we ashkare chüshenche bergen.

(1) Cheksiz Eqil

Ilim-penning hazirghiche éniqlishiche, pütün kainat mundaq töt nersidin tüzülgen: Waqit, boshluq, madda, we énérgiye. Shundaqla yer shari, bediningizdiki milyardlighan höjeylerning her biri, hemde jisimlardiki her bir atomdinmu kichik bolghan zerriche qatarliq nersilerning hemmisi eng desliwide melum bir shekildiki énérgiye sheklide wujutqa kelgen. Asmandiki eng chong yultuzdin tartip her bir ademgiche bolghan her bir nerse énérgiye bilen maddining birikmisi arqiliq peyda bolghan.

Istek déginimiz bir tepekkür impulsi (ilgiri sürüsh küchi) bolup, tepekkür impulisliri bolsa melum shekillerdiki énérgiyidin ibarettur. Siz istekning tepekkür impulsidin paydilinip, bir pul tépish jeryanini bashlighanda, siz özingiz üchün xizmet qildurmaqchi bolghan «nerse» bilen tebi’et mushu yer sharini, hemde sizning bediningiz we tepekkür impulisliri ish elip baridighan méngingizni öz ichige alghan kainattiki her bir shekildiki jisimlarni berpa qilish waqtida ishletken «nerse» ler opmu-oxshash bolidu. Yeni, énérgiye bilen madda oxshash nersidin tüzülgen bolup, peqet ularning sheklila bir-birige oxshimaydu. Kainattiki her bir nerse bilen bashqa nersiler otturisidiki baghlinish «cheksiz eqil» din ibarettur.

(2) Cheksiz Eqil we Yoshurun Ang

Cheksiz eqilni bir yanfun sistémisigha oxshash «sistéma» dep chüshinishke bolidighan bolup, u chaghda yoshurun ang sizni ashu sistéma bilen munasiwetleshtüridighan nerse bolidu. Yoshurun ang bundaq rolni töwendiki 3 xil shekilde emelge ashuridu:

Siz öz turmushingizgha némini tartip ekelmekchi ikenlikingiz toghrisidiki bir idiyini tarqatqan waqtingizda, yoshurun éngingiz bir «signal tarqitish ponkiti» bolidu.
Cheksiz eqildin sizge qaytip kelgen idiyiler üchün, u sizning «signal qobul qilish ponkiti» ngiz bolidu.
Shundaqla u sizning yéngi charilerni wujutqa keltürüsh üchün ishlitidighan barliq uchur we idiyiliringizni saqlap béridighan uchur iskilatingizmu bolidu.

Töwende men yoshurun angning bu üch xil rolini qisqiche chüshendürüp ötimen.

Sizning éngingiz (yaki asasiy éngingiz) her xil uchurlargha sizning silash, körüsh, anglash, tétish we purashtin ibaret besh xil sizimingiz arqiliq érishidighan bolup, ularni bir qétim süzgüchtin ötküzüp andin qobul qilidu. Sizning asasiy éngingizge kirgen uchurlarning hemmisi yoshurun éngingizgimu kiridighan bolup, yoshurun éngingiz u uchurlarni süzgüchtin ötküzmeyla, ularning hemmisini qobul qilip saqlaydu. Sizning yoshurun éngingiz u uchurlarning qimmitini bahalimaydu. Ularni yaxshi we nachar dégen, yaki ijabiy we selbiy dégen türlerge ayrimaydu. Ularning hemmisini eynen qobul qilidu, hemde ularning héch qaysisini untup qalmaydu. Sizning yoshurun éngingizgha tesir körsitidighan nerse, uninggha bir idiyini qachilighan waqittiki sizning qizghinliqingizning derijisi bolup, u idiyige hemra bolghan héssiyat qanche küchlük bolsa, u idiyimu közge shunche asan chéliqidighan yaki yoshurun éngingizning shunche bek ehmiyet bérishige érishidighan bolidu.

Siz öz-özingizge bergen her qandaq teklip «aptomatik teklip» («autosuggestion») dep atilidu. Eger siz özingizge ait melum bir nersini özgertmekchi bolsingiz, uni siz öz-özingizge oylash yaki herket qollinish jehette ashundaq bir özgirishni hasil qilishni deydighan bir teklipni wujutqa keltürüsh arqiliq emelge ashuralaysiz. Siz özingiz üchün wujutqa keltürgen bu teklipni ijabiy halda mu’eyyenleshtürüsh, yaki ijadiy halda köz aldigha ekilish teriqiside ichingizde qayta-qayta tekrarlash arqiliq, u yéngi istek sizning yoshurun éngingizgha kirgüzülgen bir nersige özgirip, aptomatik halda cheksiz eqil sistémisining bir terkiwi qismigha aylinidu. Shundaq qilip sizning yoshurun éngingiz sizning tepekkür dolqunini tarqitidighan «tarqitish ponkiti» ngiz bolup, aptomatik-teklip bolsa sizning «tarqitish ponkiti» ngizning rolini emelge ashuridighan nerse bolidu.

Sizning yoshurun éngingiz sizning «qobul qilish ponkiti» ngizmu bolup hésablinidu. Sizning yoshurun éngingizda saqliniwatqan uchur bilen idiyiler bir yerge kélip, sizning ijadiy tepekküringizda wal-wul qilip peyda bolup qalghanda, siz yoshurun éngingizdiki ashu oyni qobul qilisiz. Uchurlarning köpinchisi sizning asasiy éngingiz teripidin shalliwétilgen we untulghan bolidu. Lékin sizning yoshurun éngingiz uchurlarni hergiz untulmaydighan bolup, uchurlarning hemmisi sizning yoshurun éngingizda saqlaqliq turidu. Sizning könglingiz bir idiyige éhtiyajliq ikenliki heqqide bir signal bergende, bu signal sizning yoshurun éngingizdiki uchurlarni qozghitip, bir yéngi idiye berpa qilidu. Bu yéngi idiye sizning könglingizde wal-wul qilip peyda bolidu.

Könglingizde peyda bolghan bezi tuyghular sizning yoshurun éngingiz saqlighan uchurlardin kelmeydu. Sizning besh sizimingizdinmu kelmeydu. Belki cheksiz eqildin kélidu. Yeni,

Insanlar melum bir idiye üstide tepekkür qilip, yéngi idiyini wujutqa keltürgende, köngül we ménge herikiti arqiliq énérgiye impulislirini peyda qilidu.
Bir idiye peyda qilghan bu énérgiye impulisliri tepekkür qilghuchidin sirtqa qarap taraydighan dolqunlarni tarqitidu. Bu dolqun xuddi bir anténnidin tarqalghan radi’o dolqunlirigha oxshaydu.
Radi’o dolqunliri éléktir-magnitliq spéktr ning bir qismi bolup, her waqit bizning etrapimizda we bizning ichimizde toxtawsiz uyan-buyan yötkilipla turidu. Xuddi shuninggha oxshash, tepekkür dolqunlirimu cheksiz eqilning bir qismi bolup, bizning etrapimizda we bizning ichimizde her waqit mewjut bolup turidu.
Sizning könglingiz bilen méngingiz peyda qilghan énérgiye impulisliri melum bir chastota (yaki dolqun uzunliqi) gha ige bolidu.
Bashqa bir adem cheksiz eqil arqiliq tarqatqan idiyining énérgiye impulislirining chastotisi sizningki bilen oxshash bolup qalsa, sizning könglingiz bilen méngingiz ashu idiyini cheksiz eqil arqiliq qobul qilidu.
Sizning fizikiliq méngingiz ashu dolqunlarni qobul qilghanda, ashu dolqunlargha yüklen’gen idiye bilen uchurlar sizning yoshurun éngingizda saqliniwatqan idiyilerning bir qismigha aylinidu.
Sizning yoshurun éngingizning ichide, eslide bar bolghan we sirttin yéngidin kirgen uchur we idiyiler toxtawsiz halda öz-ara baghlinip we guruppiliship, sizning yoshurun éngingizda eslide yoq bolghan yéngi idiye we charilerni wujutqa keltüridu.

Sizning yoshurun éngingizgha sirttin kirgen nersiler tuyghu, tebi’iy xususiyet, guman, apining biwaste tuyghusi, aldin tuyghu, ortaqliq, birinchi tesir, bir körüpla öch bolup qélish, we bir körüpla köyüp qélish qatarliqlar bolishi mumkin. Ishqilip cheksiz eqil arqiliq sizning yoshurun éngingizgha kirip, könglingizde wal-wul qilip peyda bolup qalghan uchur siz üchün bir normalsiz ishtek tuyghu bérip, siz u idiyini nimishqa oylap tapqanliqingizni anche chüshinelmey qalisiz. U siz bilidighan ishlargha asaslan’ghan bir logikiliq netije emestek héssiyatqa kélisiz. Buning sewebi u idiye sizning idiyingiz emes bolup, u sizning öz tejribingizliridin yaki öz kechürmishliringizdin kelmigen. U eslide cheksiz eqil arqiliq tarqilip yürgen tepekkür dolquni bolup, uning chastotisi sizning könglingiz bilen méngingiz peyda qilghan énérgiye impulisliriningkige toghurlinip qalghanliqi üchün, u sizning yoshurun éngingizdiki uchurning bir qismigha aylinip qalghan. Sizning asasiy éngingiz oxshash mahiyetlik idiyilerge merkezleshkende, yoshurun éngingizga sirttin kirgen u idiye sizning tesewwuringizda wal-wul qilip peyda bolidu.

(3) Kainat Adet Küchi

Napoliyon özining «Oylap bay bolush» dégen kitabini bésip tarqitishtin burun «kainat adet küchi» ni texi bayqimighan bolup, uni kéyin bayqap, öz léksiyiliride otturigha qoyghan.

Karnigi siri, yaki ghayini ré’alliqqa aylandurush qanuniyiti kainattiki melum bir küchning tesiri tüpeylidin ünüm béridighan bolup, u hergizmu bir tasadipiyliqtin ünüm bérip qalghan emes. Shundaqla uning ünüm bérishi hergizmu bir sirliq yaki séhriy ishmu emes. Buningda mutleq rol oynighini adette «adet küchi» dep atilidighan küchtin ibaret.

Kainattiki hemme nersilerning özgiche tebi’iy aditi bar bolidu. Her bir jisim, her bir mexluq we her bir küch bashqa bir nerse kélip özgertmigiche, özining ashu tebi’iy aditi boyiche ish élip baridu. Insan köngliningmu özgiche tebi’iy aditi bar. U bolsimu köngülge pükken her qandaq bir oy yaki istekni uning maddiy nusxisigha, yaki ré’alliqqa aylandurushqa tirishish, bir oyni bir nersige aylandurushtin ibaret.

Kaniat adet küchi bir tebi’et qanuniyitidur. Melum bir qözghatquchi küch her qétim, tekrar halda oxshash bir netijini wujutqa keltürgende, «mawu ish awu ishni wujutqa keltüridu» dégen jeryan bir tebi’et qanuniyiti bolup hésablinidu. Oyni emeliy nersige aylandurush köngülning qilidighan ishi, yaki köngülning aditidur.

Napoliyon 30 yildin artuq waqit serp qilip, eng muweppeqiyetlik bolghan kishilerdin nechche mingni tetqiq qilip, ularning eqidisi bilen ular qolgha keltürgen muweppeqiyetler otturisidiki munasiwetni analiz qilghan. Netijide özige tartish qanuniyiti bilen ghayet zor muweppeqiyetler otturisidiki baghlinishning izchil türde bir xil bolghanliqini bayqap, köngülning özige pükülgen bir oygha körsetken inkasi hergizmu tasadipiyliqtin yüz bergen bolmastin, belki aldin perez qilghili bolidighan bir tebi’et qanuniyiti boyiche netijilen’genlikige toluq ishen’gen.

Ademdin töwen turidighan janliqlarning hemmisi biz «tebi’iy prinsip» dep ataydighan kainat adet küchining biwaste tesiri bilen yashaydu, köpiyidu, we dunyaliq wezipilirini ada qilidu. Peqet insanlarghila tallash erkinliki bilen yashash aditi teng we öz-ara baghlan’ghan asasta ata qilin’ghan bolup, bu xil haletni insan tepekkürining sheklini özgertish arqiliq özgertkili bolidu. Siz peqet özingizning oyini özingiz turghuzush we özgertishtin ibaret bu imtiyazingizni ishqa sélish arqiliqla öz teqdiringizni jahanni zil-zilge salidighan derijide kontrol qilalaysiz. Sizning oyliringiz bir éniq shekilge kirgüzülgen haman, uni kaniat adet küchi özige ötküzüwélip, bir mengguluq adetke aylanduridu. Andin u adet bashqa küchlükrek oy shekilliri teripidin siqip chiqirilghiche öz pétiche saqlinip mangidu.

Kainat adet küchi bir tebi’et qanuniyiti bolup, uning körsitishiche, sizning bir aditingiz köp qétim tekrarlan’ghanda u sizning bir tebi’itingizge aylinidu. Eger siz melum idiyilerni öz könglingizde tekrarlawéridikensiz, ularni kainat adet küchi özige ötküzüwélip, ularni sizning tebi’itingizge aylanduridu.

Adet sizge paydiliq ünümmu béridu, ziyanliq ünümmu béridu. Sizning könglingiz özige kelgen her qandaq idiyini qobul qilip, uni ré’alliqqa aylandurushqa tirishidu. Eger könglingiz meghlup bolush endishisi bilen tolghan bolsa, könglingizning emelge ashurmaqchi bolidighinimu del ashu meghlubiyet bolidu. Emma siz meqsetlik halda özingizning oyini özgertip, könglingizni muweppeqiyet qazinish ümidige merkezleshtüridikensiz, könglingiz sizge muweppeqiyet ada qilish yolida tirishidu. Sizning könglingiz özige meyli meghlubiyetni tartsun yaki muweppeqiyetni tartsun, sizning könglingiz oyni ré’alliqqa aylandurushtiki seweb kaniat adet küchidin ibarettur.

Mezkur bölümni töwendikidek xulasilash mumkin:

Özige tartish qanuniyitining déyishiche, siz bir magnitqa oxshash bolup, siz istigen we könglingizni merkezleshtürgen her qandaq bir nersini özingizge tartisiz.
Könglingizdiki bir oy yaki istek özingizge siz istigen ré’al nersini tartip ekilishtiki seweb, oy bilen ré’alliq öz-ara baghlan’ghan bolidu.
Bundaq baghlinish cheksiz eqil arqiliq emelge ashidighan bolup, pütün kainattiki hemme nersilerni öz-ara baghlap turidighan nersimu del ashu cheksiz eqildur.
Her bir indiwidu’al nerse énérgiyining bir xil shekli bolghanliqi üchün, dunyadiki hemme nersiler öz-ara baghlan’ghan bolidu. Her bir jisim, her bir mexluq, we her bir küch oxshash bir nerse—énérgiyining oxshimighan nusxisidinla ibaret.
Her bir indiwidu’al nersining bir özige xas mayilliqi, tebi’iy aditi yaki mewjut bolup turush haliti bolidu. Her bir mexluq, jisim, yaki küch özining tebi’iy aditi yaki tebi’iy xususiyiti boyiche ish tutidighan bolup, peqet bashqa bir nerse kélip özgertkendila bu xil ehwalmu özgiridu.
Insan köngliningmu özige xas tebi’iy aditi yaki mayilliqi bar. U bolsimu her qandaq bir oy yaki istekni ashu oyning fizikiliq nusxisigha aylandurush. Bu mayilliq kainat adet küchi dep atilidu.
Insanlar öz oyini özi angliq halda özgerteleydighan alahide iqtidargha ige bolup, bu jehette özining tebi’iy xususiyiti boyiche ish tutidighan bashqa nersilerge oxshimaydu. Shunglashqa könglingizni némige merkezleshtürüshni siz özingiz kontrol qilalaysiz. Shu arqiliq kainat adet küchidin özingizge paydiliq halda paydilinalaysiz.

Qisqisi, siz könglingizge qaysi idiyini turghuzushni özingiz kontrol qilalaydighan bolup, könglingizning tebi’iy aditi könglingizdiki ashu oyni ré’alliqqa aylandurushtin ibaret. Shunglashqa eger siz bir oyni angliq halda könglingizge pükidikensiz, u halda könglingiz aptomatik halda paydilinishqa bolidighan barliq amallardin paydilinip ashu oyni emelge ashurushqa tirishidu.

(Dawami bar)

Wheelchair