Kona Yéziq: [meripet.com]  [PDF]     [uyghuracademy.org]   [meripet.org]


8. Tesewwur we Cheksiz Eqil
 
Tesewwur adem qelbining ish béjirish orni bolup, u yerde kona idiyiler we jezmleshken pakitlar qaytidin türlerge ayriwélinidu, we ular yéngi meqsetler üchün ishqa sélinidu.  Sizning intayin éniq asasiy nishaningizni teshkil qilidighan matériyallarmu sizning tesewwuringizda qorashturilidu we birleshtürülidu.  Siz öz-özingizge bolghan ishenchingizni, yéngi idiyliringizni, we lidérliqingiznimu aldi bilen öz tesewwuringizda barliqqa keltürüp, andin ularni ré’alliqqa aylandurisiz.  Siz aptomatik teklib prinsipini özingizning tesewwurida ishqa sélip, éniq nishan, öz-özingizge bolghan ishench, yéngi idiye we lidérliq qabiliyiti qatarliq zörür bolghan süpetlerni berpa qilisiz.  Xuddi bir qushqachning peyda bolup, ösüp yétilishi tuxumdiki mikro organizmdin bashlinidighinigha oxshash, sizning maddiy netijiliringizmu siz öz tesewwuringizda wujutqa keltüridighan, nahayiti yaxshi orunlashturulghan pilaningizdin tereqqiy qilip emelge ashidu.  Tesewwur eng awal peyda bolidu.  Andin u tesewwur idiye we pilan’gha özgertilidu.  Eng axirida u pilanlar ré’allashturilidu.  Bu jeryan sizning tesewwuringizdin bashlinidu.  Bezilerning déyishiche, siz tesewwur qilalighan her qandaq ishni emelge ashuralaysiz.
 
Ademlerning tesewwur qilish qabiliyitining ikki xil shekli bar. Uning biri «yasalma tesewwur» (In’glizche «synthetic imagination») bolup, yene biri bolsa «ijadchan tesewwur» (In’glizche «creative imagination») din ibaret.  
 
 (1) Yasalma Tesewwur
 
Mushu qabiliyettin paydilinip, siz kona uqum, kona idiye we kona pilanlarni yéngi birikme boyiche orunlashturisiz. Yasalma tesewwur burunqi kechürmish, bilim we közetme matériyallardin paydilinip ish élip baridu.  Dunyadiki eng ijadchan kishiler köpünche waqitlarda yasalma tesewwurdin paydilinip yéngi idiyilerni oylap chiqidu.  Siz yasalma tesewwuringizdin paydilinip, kallingizdiki uchurlarni yaxshi retlep, özingiz bilidighan nersilerning hemmisini bir yerge yighip, shu arqiliq bir idiye yaki bir mesilini hel qilidighan usulni oylap chiqisiz.  Bu yerdiki «yasash» dégen sözning menisi muwapiq yaki munasiwetlik nersilerni toghra usul bilen bir yerge ekilip qurashturush, dégendin ibaret bolup, u ijatchanliqning derijisi bolup hésablinidu.  Alimlar, ashpezler, keshpiyatchilar, rémontchilar, yazghuchilar, satquchilar, oqughuchilar, shirket bashliqliri, hemde bashqa her bir ademning kallisini ishqa sélip, öz qabiliyetlirini eng yüksek derijide jari qildurghanda qilidighan ishi del ashu «yasash» tin ibarettur.
 
 (2) Ijadchan Tesewwur
 
Insanlarning cheklik qelbi cheksiz eqil bilen biwaste alaqilishishta, yéngi hés-tuyghu we yéngi ilhamlargha érishishte paydilinidighan qabiliyet ijadchan tesewwurdin ibaret.  Siz ijadchan tesewwur arqiliq könglingizde hazirghiche yoq bolghan, emma aqiwiti toghra bolup chiqidighan yéngi uchur we yéngi idiyilerni tapisiz.  Siz bir yéngi xiyal yaki yéngi ilhamgha tessadipiy ige bolghanda, ashu ijadchan tesewwurdin paydilinisiz. Alimlar we keshpiyatchilar burun téxi bayqalmighan nersilerni bayqash yaki berpa qilishta paydilinidighan qabiliyetmu del ashu ijadchan tesewwurdin ibaret. 
 
Insan köngli ijadchan tesewwur arqiliq cheksiz eqil bilen alaqilishidighan bolghachqa, tesewwur uqumi Karnigining siri bilen özige tartish qanuniyitining tetqiqatigha kirgüzülgen.
 
Ilawe: Napoliyonning kitabidiki bezi jaylarda «ijadchan tesewwur» ning ornida «ijadchan tepekkür» (In’glizche «creative thought») mu ishlitilgen.
 
 (3) Ijadchan Tesewwurdin Ünümlük Paydilinish
 
Karxana, sana’et we iqtisadning ulugh lidérliri, hemde ulugh artislar, muzikantlar, sha’irlar we yazghuchilarning ulugh bolalishidiki birdin-bir seweb, ularning özliride ijadiy tesewwur qilish qabiliyitini yétildürgenlikidur. 
 
Otturahal kishiler körüsh, anglash, tuyush, purash we tétishtin ibaret 5 xil fizikiliq sézimning yardimi arqiliq chüshen’gili bolmaydighan bir nersige duch kelgen haman, u nersining néme ikenlikini hergizmu angqiralmaydu.  Cheksiz eqil bu 5 xil sézim arqiliq ish körmeydighan bolup, siz ashu 5 türlük tuyghu arqiliq cheksiz eqilning yardiminimu qolgha keltürelmeysiz.  Cheksiz eqilning küch-qudritidin paydilinishning birdin-bir yoli ijadchan tepekkurni ishqa sélishtin ibaret. 
 
Insanlarning 6-sézimi ularning ijadchan tesewwurdin ibaret.  U insanlarning cheklik köngli bilen cheksiz eqilni öz-ara tutashturidighan alaqe liniyisi bolup, keshpiyat sahesidiki asasiy yaki yéngi prinsipliq ashkarilinish we bayqashlarning hemmisi ijadchan tesewwur qabiliyiti arqiliq barliqqa kélidu.
 
Yéngi idiye, yéngi uqum, we yéngi tuyghu töwendiki 4 menbening birsidin kélidu:

1. Bashqa bir ademning bilip turup sizge ashkarilishi.
2. Sizning yushurun éngingiz.  U sizning 5 xil sézimingiz arqiliq méngingizge yétip kelgen hemme oy we tesiratlarni saqlap turidu.
3. Bashqa bir ademning yushurun ang iskilati.
4. Cheksiz eqil.

Napoliyonning qarishiche «möjize» dégen nerse mewjut emes bolup, u sizning öz arzuyingizni ré'alliqqa aylandurishingizgha yardem qilalmaydu.  Tebi’et özining jezmleshken qanuniyetliridin hergizmu chetnep ketmeydu.  Emma, tebi’etning bezi qanuniyetlirini chüshinish mumkin emes bolup, ular xuddi bir «möjize» dek körinidu.  Insanlarning ijadchan tesewwurdin ibaret 6-sézimini mana ashundaq möjizige eng yéqin kélidighan bir nerse, dep qarashqa bolidu.
 
Siz öz nishaningizni emelge ashurushta hergizmu mojizige tayanmay, cheksiz eqilning sizni tebi’iy yollar we tebi’iy qanuniyetlerning yardimi bilen yéteklishige tayining.  Hergizmu «cheksiz eqil men nishanlighan nersini manga ekilip béridu», dep oylap qalmang.  Uning ornigha, «cheksiz eqil méni özem tikligen nishan’gha yéteklep mangidu», dep oylang.
 
Ijadchan tepekkür sizdin her waqit «men öz ghayemni choqum emelge ashuralaymen», dégen oyda bolushni, öz ghayingizni toghra yol we toghra tertip boyiche emelge ashurushqa nisbeten özingizde küchlük étiqad we toluq ishench bolushni telep qilidu.  Siz özingizning ijadiy qabiliyitini qanche köp ishletsingiz, u sizning angliq wujudingizning sirtida bashlan’ghan amillargha shunche sezgür bolidu,hemde u amillarni shunche asan qobul qilidighan bolidu.  Shundaqla siz bu ijadiy qabiliyitingizni qanche köp ishletsingiz, yéngi tepekkür we yéngi idiye yaritishta siz uninggha shunche köp tayinidighan bolisiz.  Bu qabiliyetni siz peqet emeliyette ishlitish arqiliqla yétildüreleysiz we tereqqiy qilduralaysiz.
 
Ilawe: Bir Uyghur yashning manga dep bérishiche, Napoliyonning «Muweppeqiyet Qanuniyiti» dégen kitabi Milletler Neshriyati teripidin «Muweppeqiyet Desturi» dégen isim bilen 2 qisim qilip neshir qilinghan bolup, ularni Alma Tor Kitabxanisi http://book.alma.cn din sétiwalghili bolidiken.

(Dawami bar)