13. Soal: Chet Elliklerning Turmushida Kitab Oqush Heqqide Közetkenliringiz Qaysilar?

Jawab: Men Amérikiliqlarning kitab oqushqa ait adetlirini özümning biwasite körgenliri arqiliq teswirlep bérey. Men Kaliforniye Uniwérsitétining Davis shöbiside oquwatqan waqtimda, bizning öyge bashqa bir shitatning kichik bir yéride turidighan, özi musulman, emma éri Amérikiliq bir dostimiz bir qanche kün tamasha qilish munasiwiti bilen kélip, bizning yataqta 2 axsham qondi. Bu dostimizning éri ashu dostimiz bilen toy qilish üchün Islam dinigha kirgenidi. Ular bizning öyge kélip etisi bazargha chiqip qaytip kelgende, u Amérikiliqning qolida Islam dinigha ait 3-4 In'glizche kitabni kördüm. Ular tamasha qilish jeryanida, mexsus bir qanche kitabxanilargha bérip, Islam dinigha ait özliride yoq kitablarning hemmisini sétiwalghan iken. Men bu kitablarni waraqlap körüp béqip, nahayiti tesirlendim, hemde intayin xijil boldum. Ichimde, "Chet elde turup, özlirini ‘men musulman' dep hésablap yürüydighan Uyghurlar ichide öz dini toghrisida mushundaq izdinidighan ademlerdin qanchisi bar?" dep oylidim.

Kitab oqush Amérikiliqlarning kündilik turmushidiki intayin muhim terkiblerning biri bolup, kitab oqush aditi ularning baliliq dewridila bashlinidu. Kaliforniyediki her bir nahiyide 10 din 30 ghiche sheher bar bolup, her bir sheherning birdin kutupxanisi bar. Sizning ailingizde 4 jan adem bolsa, sizning öyingiz jaylashqan sheherning kutupxanisi ailingizdiki 4 jan ademning hemmisige heqsiz kutupxana kénishkisi béridu. Bu kutupxanilarda yeshi 3 ke kirgen balidin tartip, chonglarghiche hemme ademge bap kélidighan kitablar qoyulidu. Kitabtin bashqa, mexsus balilarni terbiyileshke teyyarlan’ghan ün'alghu we sin'alghu lintilirimu bar bolup, her bir kutupxanidiki kitablarning eng kem dégende yérimi balilargha ait kitablar bolidu. Her qétim ariyet alidighan kitab we lintilarning san cheklimisi yoq bolup, kitablarni 3 heptilik, lintilarni bir heptilik ariyet bérip turidu. Bu kutupxanilarning rasxodining bir qismini shitatliq hökümet, qalghan qismini her bir sheher bizdin yighqan yer béji kirimidin chiqiridu. Kichik baliliri bar Amérikiliq aq tenlik ayallarning ichide ishlimey, öz balisini pütün kün baqidighanlar xéli yuqiri nisbetni igileydu. Undaqlarning bir aditi her küni balilirini öz shehiridiki kutupxanilargha épkélip, balisi hérip qalghiche ulargha kitab oqup bérish, balisi hérip qalghanda ularni özi xalighan kitablarni körüshke bir mezgil qoyup bérishtin ibaret. Uningdin bashqa, oqurmenler Amérikining kinosidinmu köp körüp turidighinidek, aq tenliklerning uxlashtin burun kichik balilirigha kitab oqup bérish yaki ulargha hékaye éytip bérish aditi bar. Buni ular "Uxlash waqtidiki hékaye" (In'glizche "Bed time story") dep ataydu. Ashundaq qilghachqa, ularning baliliri kichikidin tartip kitab oqushni yaxshi köridighan bolup chong bolidu. Bir qétim ayalim bilen ikkimiz baligha kitab élip bérish üchün kutupxanigha bérip, kitab izdewétip, 3 yash etrapidiki nahayiti omaq qizchaqning awazini taza qoyup bérip kitab oquwatqinini körduq. Biz u qizning arqisigha ötüp bir dem qarap turduq. Taza diqqet qilip qarisaq, u qiz bir betni tügetmeyla yéngi bir betni échip bolghan bolsimu, aldinqi bettiki tekistni nahayiti toghra oquwatidu. Eslide, bu qiz téxi kitab oqushni bilmeydighan bolup, héliqi kitabning tékistini pütünley yadliwalghan iken. Shunga, kitabni échip, shu bir betke toghra kelgen tékistni pütünley yadqa oqup, andin yéngi bir betni achidiken. Éhtimal bu özining intayin yaxshi köridighan kitabi bolup, apisigha qayta-qayta oqutup, axiri özige yad bolup ketken oxshaydu. Bizmu ikki balimiz Amérikigha kelgen kündin tartip, ularni her küni bir saet etrapida kitab oqushqa adetlendürduq. Köpinche waqitta özlirige oqutup, birimiz ularning qéshida anglap olturduq. Xataliqini tüzitip berduq. Bezide ulargha kitab oqush peqet xush yaqmay qalsa, kitabni biz ulargha oqup berduq. Asasen her hepte dégidek özimizning kutupxanisigha bérip, kitabni almashturup turduq. Balilirimiz chong bolup, kutupxanidiki kitablargha qiziqmaydighan bolup qalghandin tartip, biz ulargha özliri yaxshi körüdighan kitablarni sétip élip béridighan bolduq. Shunga ikki balimizning hazirmu uxlashtin burun oquydighan kitabliri bar bolup, uxlashtin burun azraq kitab oqush ulargha pütünley adet bolup ketti. Amérikida dangliqraq aliy mektepke qobul qilinishta, ottura mektep netijisidin bashqa yene "Sewiye Bahalash Imtihani" dégen, In'glizche "Scholastic Assessment Test (SAT)" dep atilidighan bir memliketlik imtihan netijisigimu qaraydu. Méning oghlum hazir shu imtihanda sinilidighan In'glizche sözlüklerni yadlawatqan bolup, her küni kechte méni chaqirip, yéngi yadlighan sözlüklerni we aldinqi 4 kün ichide ögen’gen sözlüklerni manga sinighuzidu. Uninggha 20 minuttin köprek waqit kétidighan bolup, oghlum qandaq waqitta teyyar bolsa, men özüm qiliwatqan her qandaq ishni toxtitip qoyup, uning bilen héliqi sözlüklerni ötküzimen. Eger téléwizorda özüm nahayiti yaxshi körüdighan bir nerse körüwatqan bolsammu, yaki mushu maqalini yéziwatqan bolsammu, oghlumning qiliwatqan u ishining intayin muhimliqini bildürüsh, uni dawamliq righbetlendürüp turush üchün, öz ishimni tashlap qoyup, özümning nahayiti charchap ketkenlikige qarimay, oghlumning öyige kirip, uning bilen bille sözlüklerni tekrarlaymen.

Amérikida ata-anilar balilargha kutupxanidin kitab ariyet élip bergendin bashqa, bazardinmu nurghun kitablarni sétip alidu. Bolupmu aq tenliklerning balilirining öyige qaraydighan bolsa, choqum birdin kitab saqlash orni barliqini körgili bolidu. Balilar chong bolghanda, yaki bu kitablardin zérikkende, ata-anilar u kitablarni öz shehiridiki kutupxanigha iane qilidu. Shunga her bir kutupxanida iane qilghan kitablarni qoyup qoyidighan mexsus orun we qeghez sanduqlar bolidu. Bezi kutupxanilar yighilghan kitablarni özliri bir terep qilalmaydighan haletke kélip qalsa, "Bu yerdiki kitablarni özingiz xalighanche élip ketsingiz bolidu" depmu yézip qoyidu.

Balilarni kitab oqushqa ündesh pütün Amérika jem’iyitige singip ketken bir ish bolup, mektep, oqutquchi, ata-ana, we her sahediki dangliq erbaplarning hemmisi bu ishni özlirining eng muhim burchlirining biri qatarida tutidu. Amérikidiki bashlan’ghuch we toluqsiz ottura mektepler her yili bir ayni "kitab oqush éyi" qilip belgilep, bu bir ayning ichide pütün mektep oqughilirigha melum sandiki kitabni oqup bolushni tapshuruq qilip béridu. Wezipini ashurup orunlighanlargha mukapat béridu. Men ikki balamning "kitab oqush éyi" tügigendin kéyinki "icecream" ziyapitige köp qétim qatniship baqtim. Bashlan’ghuchning balilirini kitab oqushqa qiziqturush üchün, her bir mektepte her yili "kitab yermenkisi" paaliyiti élip baridu. Bu paaliyette balilar kitablirini neshr qilidighan shirketler mektepke kélip, özliri neshir qilghan eng yéngi kitablarni körgezme qilidu hemde neq meydanda satidu. Bir qétim men oghlumning mektipidin balamgha mexsus kitab buyrutush toghrisida bir teklip tapshurup aldim. Peqet 5 dollar xejlep bir kitab buyrutqanidim, mexsus oghlum üchün bésilghan bir kitabni tapshurup aldim. Bu kitabning ichidiki asasiy rolchi méning oghlum bolup, kitabning teshighimu oghlumning ismi bésilghanidi. Men qattiq tesirlendim. Amérikining 2001-yilidiki “11-séntebir” weqesi yüz bergen waqitta, Amérika prézidénti Bush bir bashlan’ghuch mektepning kitab oqush paaliyitige qatnishiwatqanidi. Amérikining hökümet xadimliri shu mektepke bérip, bir sinipta Bushning quliqigha pichirlap, New Yorkta bolghan weqeni doklat qilghan. Amérikidiki bashqa ataqliq erbaplarmu bashlan’ghuch mekteplerge bérip, balilargha kitab oqup bériwatqanliqini biz téléwizorda dawamliq körüp turimiz.

Biz shimaliy Kaliforniyening Davis dégen shehiride 1990-yilidin 1997-yilighiche 7 yil turduq. Turghan yatiqimiz Kaliforniye uniwérsitétining peqet toy qilghan oqughuchilarghila ijarige béridighan yataq bina rayonida bolup, u yerde turidighanlarning hemmisi ashu mektepning oqughuchiliri idi. 1997-yilidin 2004-yilining otturisighiche shimaliy Kaliforniyediki San Francisko shehiri bilen Silikon jilghisigha yéqin jaydiki San Ramon dégen sheherde özimiz sétiwalghan ayrim binaliq öyde turduq. Bu sheher Amérikidiki turmush sewiyisi ottura we yuqiri derijilik kishiler turidighan sheher bolup, bu sheherdikilerning otturiche yilliq aile kirimi 87 ming dollar iken (Kaliforniyede yilliq aile kirimi 30 ming dollardin töwenler kembegheller hésablinidu).

Daviste mektepning bir chong su üzüsh köli bar bolup, yaz künliri biz balilirimizni dawamliq shu yerge apirattuq. San Ramon shehiride bolsa, bizning bir kichik rayon’gha tewe bir su üzüsh köli bilen bir "ténnis" top meydani bar idi. Bizde ularning achquchi bar bolup, biz ularni xalighan waqitta ishliteleyttuq. Bu köllerning bir tüzümi, 15 yashtin kichik balilar su üzgende, ularning qéshida choqum birer 18 tin yuqiri yashtiki adem bolushi kérek. Biz balilirimizni su üzüshke aparghanda, közimizge dawamliq chéliqidighan bir ish, nurghun ata-anilar balilirini suda oynighili qoyup bérip, özliri bir tereptin balilirini közetkech, bir tereptin kitab oqushtin ibaret idi. Bizning yataq rayonimizda mexsus balilar oynash üchün yasalghan sérilghüch, gülenggüch, yamiship chiqip oynaydighan 2-3 métr igizliktiki qurulmilar we qumluqlar bar bolup, ishlimeydighan anilar balilirini shu yerde oynighili qoyup bérip, özliri kitab oqup olturatti. Bizning San Ramondiki qoshnilirimizning hemmisi dégidek gézitke mushtiri bolghanidi (her küni tang seherde gézit toshughuchi gézitlerni her bir mushtirining öyining aldigha tashlap qoyidighan bolghachqa, biz ishqa mangghanda qoshnilarning öyining aldidiki gézitni her küni körüp turimiz). Kaliforniyediki shexsiy öylerning arqa hoylisigha qarisingiz, mexsus kitab oqush üchün teyyarlan’ghan her xil orundaqlarni choqum körüsiz. Men bilen bir minibusta ishqa baridighan xadimlarning ichide, yol boyi kitab oquydighanlardin bir qanchisi bar.

Biz aptobus békitide aptobus saqlap turghan, poyiz békitide poyiz saqlap turghan, ayropilan istansisida ayropilan saqlap turghanlarning köpinchisi gézit yaki kitab oqup turghanliqini körüp turimiz. Ayropilan we poyizdiki yoluchilarning köpinchisimu kitab oquwatqanliqini körimiz. Baghchilardiki chimliqning we déngiz boyidiki qumluqta aptap siniwétip, kitab oqup yatqan kishilerni dawamliq uchritimiz. Dukanlarda pul töleshke öchret turghanda, nöwiti kelgen ayallaring somkisidin pul yaki banka kartilirini élish üchün, aldi bilen somkisidiki kitabni élip bir terepke qoyup qoyghinini dawamliq körüp turimiz. Méning perizimche, somka kötüriwalghan Amérikiliqlarning somkisini axtursa, yérimidin köpining somkisidin kem dégende birer kitab, jornal yaki gézit chiqishi mumkin. Amérikidiki xéli nurghun kitablar, bolupmu romanlarning uzunluqi bilen kengligi adettiki kitaplarningkidin kichik bolidu. Shunga ularni kötürüp yürüsh intayin qolayliqdur.

Tereqqiy tapqan jem’iyetning bir alahidiliki, bu jem’iyettiki kishiler bir-biri bilen éghiz arqiliq alaqe qilishqa intayin mahirdur. Amérika jem’iyitide, nurghun ishlar téléfon arqiliqla béjirilidu. Téléfon arqiliq béjirgili bolidighan ishlar üchün héchkim mexsus yol yürüp, qarshi terepning qéshigha barmaydu. Belgilik medeniyet sewiyisige ige kishiler bilen her qandaq bir mesile üstide sözleshse, ular nahayiti orunluq pikir yürgüzeleydu. Mana bular yuqiriqidek kitab oqushni ömür boyi tashlimasliq aditining netijisidur. Bakalawr unwanidin yuqirini telep qilidighan xizmetlerning élanlirigha qarisingizmu, ularning hemmiside "Mukemmel éghiz bilen qelem arqiliq alaqilishish iqtidari bolushi kérek" dégen jümlini choqum körisiz. Bu Amérika jem’iyitide éghiz bilen qelem arqiliq öz-ara ünümlük alaqilishishning qanchilik muhim rol oynaydighanliqini chüshendürüp béridu.

Men "CVI Laser" dégen shirkette ishligen waqtimda, bizning bu shöbe shirkitimizde mexsus téléfon arqiliq soda-sétiq qilidighan xadimdin 3 kishi bar idi. Bezide aghriq we tetil qilip dem élish sewebliri bilen bu 3 kishining héchqaysisi ishqa kelmey qalghanda, méning bashliqim méni shu ishqa sélip qoyatti. Uningdin bashqa, bezi xéridarlar özige lazim bolghan apparatning funksiyesini bizning tijaret xadimlirimizning birersige éytip, uning layihisi qandaq bolsa yaxshiliqini hemde uninggha qaysi zapchaslarni alsa bolidighanliqini sorighanda, u xadimning téxnikidin yéterlik xewiri bolmighachqa, méni yardemge chaqiratti. Men undaq xéridargha téléfondila birer nersini layihilep chüshendürüp, uninggha qaysi zapchaslarni ishletse bolidighanliqini éytip bérettim. Bir qétim bir aliy mektepning proféssori özige bir alahide lazér eynikining lazimliqini emma u eynekning bizning shirketning mehsulat tizimlikide yoqluqini éytip, méning ashundaq eynekni qaysi shirketning chiqiridighanliqini éytip bérishimni iltija qildi. Men bizning shirketning iskilatidin zapchas tépip béridighan bir xadimni xususiyiti héliqi eynekke yéqin kélidighan bir xil eynektin 10 danisini qayta ölchep, uning netijisini manga mangdurup bérishke buyrudum. Netijisi chiqqanda, ularning ichidiki héliqi proféssorgha lazim eynekke eng yéqin kélidighan birini tallap, u proféssorgha sétip berdim. U proféssor manga jiq rehmet éytti. Hemde öz tejribisini bu eynek bilen ghelibilik ishlep, tetqiqat netijisini bir yuqiri derijilik ilmiy tetqiqat jornilida élan qilghanda, maqalining eng axirida méning ismimni atap turup manga qaytidin rehmet éytti. U proféssor bu weqeni özining bashqa tonushlirighimu éytip bériptu. Shuning bilen bir mezgil bir qanche aliy mektepning proféssorliri bizning shirkettin bir nerse élish üchün téléfon qilsa, téléfonni élipla, "Biz doktur Erkin Sidiq bilen körüshettuq" deydighan bolup qaldi. Bu ishtin kéyin méning eyni waqittiki bashliqim Alex nahayiti tesirlinip, paranglashqan waqitta manga "Sen karamet injinér bolupla qalmay, nahayiti usta sétiqchi (In'glizche 'salesperson') ikensen" deydighan boldi. Men "WaveSplitter" dégen shirkette ishlewatqanda, shirketning soda-sétiq bölümidikilerge yardemliship, Yaponiyege bérip, bizning shirketning NEC, Hitachi, Fujitsu we Sumitomo qatarliq chong shirketler bilen élip barghan téxnikiliq "söhbet"lirige qatnashtim. Hemde özümning téxnikiliq iqtidari bilen Yaponche tilimdin paydilinip, bizning u Yaponluq xéridarlirimizni xéli tesirlendürüp, shirkitimizning soda-sétiq ishlirigha közge körünerlik töhpe qoshtum. 2002-yili féwralda men shirkettin bir hepte ruxset sorap, Amérikining bashqa bir shitatigha tetil qilip ketkende, bizning shirkette bir chong kölemlik xadim qisqartish bolup, méning üstümdiki injinérlik bölümige mes'ul 2 muawin reisning her ikkilisini shirkettin chiqirwétiptu. Shuning bilen shirketning soda sétiqigha mes'ul muawin reisi méning igisiz qalghanliqimdin paydilinip, méni injinérliq bölümidin, soda-sétiq bölümige yötkiwaptu. Tetildin qaytip kélip, bu ishtin xewer tapqandin kéyin, men qattiq narazi boldum. Ulargha "Men injinér bölümide turuwérip, silerge qanchilik yardem kérek bolsa, shunchilik ishlep berey. Shunga méni yötkimenglar. Eger mushundaq mejburi yötkisenglar, men bu shirkettin kétishke mejbur bolimen" dédim. Men u chaghda shirketning In'glizche "Planar Lightwave Circuits" dep atilidighan "Yighinchaq nur yoli téxnikisi" dégen bir eng yéngi téxnikisigha mes'ul idim. Biz mushu téxnika arqiliq chiqirilidighan bir zapchasning eng axirqi basquchigha kelgen bolup, men uni özüm bir bashqa élip chiqishni bekmu arzu qilattim. Uning üstige, Amérikida soda-sétiq ishliri bilen shughullinidighanlar intayin köp bolup, shirkette adem qisqartsa, aldi bilen shundaqlarni qisqartidu. Uning eksiche, injinérlik eng étibarliq xizmet bolup, u kim bolsa shu qiliwéridighan kesp emes. Shunga méning injinérliqtin ayrilghim yoq idi. Axirida bizning shirket méning telipimge qoshuldi.

Hékaye, roman we her xil derslik kitablardin bashqa, Amérikida adem tesewwur qilalaydighan her bir kespte, burunqilar özlirining emiliy tejribilirige, beshidin ötküzgen meghlubiyiti bilen qazan’ghan muweppiqiyetlirige, özi élip barghan ilmiy tetqiqatlirigha we pütün dunyaning köp yilliq ilmiy tetqiqat netijilirige asasen yézip chiqip élan qilghan kitablardin bir qanchini tépish mumkin. Bu kitablar burunqilar yaratqan bilim jughlanmisi bolup, eger muwapiq paydilinilsa, ular kéyinkiler üchün mölcherligüsiz derijide iqtisadiy, ijtima'i we siyasiy qimmet yaritalaydu. Biz dawamliq anglaydighan "ilmiy usulda ish qilish" dégenlik, özimiz qilghan her bir ishta, burunqilar yaratqan bilimdin toluq paydilinish dégenliktin ibarettur. Bu yerde men shuni tilgha élishqa mejburmenki, biz Uyghurlar "ilmiy usulda ish qilish" ning menasini heqiqiy türde toghra chüshinip, uni özimizning emeliy herikitimizge tetbiqlashta intayin ajizmiz. Nurghun kishilirimiz özining ilmiy asasi bolmighan perizige we shexsiy héssiyatigha tayinip ish qilishni adet qiliwalghan. Buning ziyinini biz hazir yetkiche tartiwatimiz. Barghanséri köp Uyghur hünerwenlirining öz igilikini yoqitip qoyuwatqanliqi mana mushu aqiwetning bir ispatidur. Burunqilar yaratqan bilimning hemmisi, siz ulardin paydilinidighan waqitta, sizdin shu kespte aliy mektep unwani bolushni telep qilmaydu. Toluqsiz we toluq ottura mektepni püttürgenlermu oqup paydilinalaydighan kitablarmu sanaqsiz bar. Biz öz ishlirimizdin choqum bir ünüm hasil qilmaqchi bolidikenmiz, burun yaritilghan bilimdin toluq paydilinip, heqiqiy türde ilmiy asasta ish qilishimiz kérek.

Men kichikimdinla bir ishni qilishtin burun, uni qilishtiki meqsidimni, hemde uni qandaq qilsa toghra qilghili bolidighanliqini nahayiti toluq aydinglashturiwélishqa adetlen'gen bolup, eger bu nersiler éniq bolmisa, u ishni hergizmu bashliyalmaymen. Bu adetning paydisini men yalghuz özümning kespiy xizmitimdila emes, özümning shexsiy turmushumdimu dawamliq körüp kéliwatimen. 1995-yili men doktorluq unwanigha ériship, postdoktorluq xizmitini bashlighanda, özimiz iqtisad qilip yighidighan kirimimizdin qandaq paydilansa eng yaxshi bolidighanliqini biliwélish üchün, Amérikining banka sistémisi toghrisidiki bir kitabni sétiwélip oqudum. Birinchi shirkette xizmet bashlighandin kéyin, "Bayliq yighishning 5 prinsipi" dégen bir kitabni sétiwélip oqudum. Méning iqtisadtin xéli xewirim bar bolup, Amérika we dunya iqtisadiy bazirini xéli toluq chüshinip mangidighan bolsammu, bashqilarning yuqiriqi mesilide qandaq teklipliri barliqini bilgim kelgenidi. 1997-yili öy sétiwélishtin burun, "Tunji qétim öy sétiwalidighanlar biliwélishqa tégishlik muhim ishlar" dégen bir kitabni sétiwélip oqudum. 1998-yili öyning arqa hoylisigha kengliki 5 métr, uzunluqi 10 métr kélidighan yaghach supa yasash aldida, "özi supa yasashning usulliri toghrisida" dégen bir kitabni sétiwelip oqudum. 1999-yili Amérikida pay chécki baziri intayin qizip ketkenidi, "Amérikining pay chécki baziri" dégen bir kitabni sétiwélip oqudum. Kesp jehette kitab oqup, yéngi nerse öginish biz üchün dawamliq bolidighan bir ish. Doktorluq unwani élish, hergiz öz kespimiz saheside dunyadiki bilimlerning hemmisini öginip bolghanliqimizdin dérek bermeydu. U peqet bizde özimiz kitab oqup, yéngi nersilerni özimiz öginip, uni öz emeliyitimizde ishliteleydighan bir qisim asasliq iqtidarning yétilgenlikidin dérek béridu. Men mushu Söhbet xatirisini yézishni bashlighandin buyan, öz kespimde bir qanche yéngi nersini öginip, ularni öz tetqiqatimda paydilinip boldum. Adem qanche köp ögen'genséri, öz bilimining kemlikini shunche hés qilidu. Shunga, yaxshiraq turmush kechürüshni isteydighan her qandaq bir adem, kitab oqup, yéngi bilim igileshni özining ömürlük ishi qilishi kérek. Tereqqiy tapqan döletlerdiki köp sanliq ademler del ashundaq ademlerdur.

Buningdin 30 nechche yilning aldidiki Medeniyet Inqilabi jeryanida, men yézidiki déhqanlarning bir yil ishlep yene özining ashliq pulini töliyelmeslik tüpeylidin, yéshi men bilen barawer kélidighan balilirini oqutmay, étizliqning emgikige séliwatqan ehwalni körüp, intayin échin’ghan idim. "Eger hökümet mushu balilarning ashliq pulini kötüriwetken bolsa, ularning köpinchisi xuddi mendek oquyalighan bolatti" dep oylighan idim. Hazir uningdin 30 nechche yil ötüp ketti. Hazir yézilarda oquyalmay qéliwatqan balilar barmu-yoq, bolsa ular qanchilik nisbetni igileydu, bular manga melum emes. Emma, manga nahayiti éniq bir ish shuki, oquyalmighan kishiler millet süpitini yuqirilitishqa héch qandaq töhpe qoshalmaydu. Uning eksiche, ular kelgüside jem’iyet üchünmu, millet üchünmu bir yük bolup qalidu. Bir milletning süpitini östürüsh, pütün millettin nahayiti uzun waqit toxtimay tirishchanliq körsitishni telep qilidighan japaliq ish. Yaponiye 2-dunya urushidin 100 yil burunla omumiy xelq maaripini omumlashturup bolghanidi. Shunga ular 2-dunya urushidin kéyin uchqandek tereqqiy qilalidi. Hazirqi shara'itta, Uyghurlar öz millitining süpitini östürüsh üchün qandaq qilishi kérek? Bu ishta her bir adem qandaq rol oynishi kérek? Uyghur millitining kelgüsige köngül bölidighan, milletke köyünidighan her bir adem bu mesile toghrisida dawamliq, estayidil oylishi kérek. Hemde özining iqtidari yetken daire ichide muwapiq ish körüshi kérek. Undaq qilmaydikenmiz, waqit ötüp kétiwéridu. Dewr ilgirilewéridu. Biz bir izimizda toxtap qéliwérimiz.

Esli menbesi: www.biliwal.com